Konrad24pl Konrad24pl
651
BLOG

Gauck: Przesłanie Polski - Wolność za cenę życia

Konrad24pl Konrad24pl Polityka Obserwuj notkę 11

Przemówienie Prezydenta Republiki Federalnej Niemiec Joachima Gaucka podczas otwarcia wystawy z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego w dniu 29 lipca 2014 roku w Berlinie

 

 

Bardzo się cieszę, że jestem dzisiaj z Państwem, aby - tutaj w Berlinie - otworzyć tę wystawę o Powstaniu Warszawskim - i właśnie wspólnie z polskim prezydentem Bronisławem Komorowskim, którego krewny, generał Bór‑Komorowski, był głównym dowódcą Powstania Warszawskiego. Wspólnie również z Władysławem Bartoszewskim i grupą powstańców, którzy 70 lat temu brali udział w powstaniu. Pozwalam sobie rozpocząć przypomnieniem osobistego przeżycia, które mi w szczególny sposób przybliżyło Powstanie Warszawskie: w roku 2004, krótko po jego otwarciu, odwiedziłem Muzeum Powstania Warszawskiego w czerwonym budynku z cegły w dawnej Elektrowni Tramwajów Miejskich w Warszawie. Oczekiwałem cichego miejsca pamięci z tablicami na temat zbrodni Niemców, poległych powstańców i zamordowanych cywili. Tym bardziej byłem zdumiony, gdy przeżyłem wystawę multimedialną, w której otaczały mnie głośne dźwięki: głosy świadków historii, świszczenie kul, detonacje bomb. I wszędzie słychać było bicie serca - dudniące i głośne - niemalże jak grzmot. Jak gdyby podłączono stetoskop lekarski do gigantycznego głośnika, aby obwieszczać całemu światu: to miasto żyje!

Dopiero wówczas zrozumiałem, że dla wielu Polaków przezwyciężenie niemocy liczyło się bardziej niż klęska militarna. I w ten sposób napotykałem na stały element, stanowiący niemalże normę w sposobie myślenia Polaków: że cnotą jest walka i zmaganie się w sytuacji »być albo nie być« nawet wówczas, gdy szanse powodzenia są w najwyższym stopniu niepewne. Jednym ze szczególnych darów Polski dla sąsiadów w Europie jest przesłanie licznych pokoleń, że wolność jest tak cenna, tak niezbędna do życia, że ludzie nie tylko o niej marzą, lecz walczą o nią i jej bronią, nawet za cenę swojego życia. Jestem więc przekonany co do tego, że ta wystawa tutaj w tym miejscu jest konieczna, i być może powinna była już dawno tu być pokazana. I to z co najmniej dwóch powodów: napaść Niemiec na Polskę w dniu 1 września 1939 roku jako początek II wojny światowej wryła się głęboko w świadomości Niemców. Jednakże ponad pięcioletnia okupacja Polski, która nastąpiła potem, w pamięci zbiorowej znajduje się w cieniu wojny ze Związkiem Radzieckim i ludobójstwa Żydów. Dlatego nie przypadkiem Powstanie w Getcie Warszawskim wiosną 1943 roku jest w Niemczech bardziej znane niż Powstanie Warszawskie późnym latem 1944 roku.

Drugi powód, dla którego postrzegam tę wystawę jako szczególnie ważną, to specyficznie polska perspektywa, którą wniosło Muzeum Powstania Warszawskiego. Pomaga nam zrozumieć, jaką szczególną rolę odgrywa Powstanie Warszawskie w historii Polski.

Pomaga nam zrozumieć, dlaczego dla wielu Polaków kwestie wolności i niepodległości po dzień dzisiejszy stanowią tak istotną wartość. Powstanie Warszawskie wpisuje się w szereg zbrojnych zrywów w historii Polski, zakończonych klęską. Dla wielu Polaków te porażki nie były w żadnej mierze źródłem defetyzmu i zniechęcenia. Większość myślała w 1944 roku raczej tak, jak młody poeta Krzysztof Kamil Baczyński: “Trzeba nam teraz umierać, by Polska umiała znów żyć.” Polska chciała zademonstrować sobie i światu, że była w stanie, z własnej inicjatywy uwolnić się od niemieckiej władzy okupacyjnej. Tak jak bojownicy ruchu oporu w Paryżu miała nadzieję otrzymać pomoc od nadciągających wojsk alianckich. Jednakże pomoc z zewnątrz prawie w ogóle nie nastąpiła. Ponad 170.000 warszawiaków to powstanie przypłaciło życiem.

Po 63 dniach pełnych entuzjazmu i zwątpienia, pełnych triumfu i bólu, pełnych nadziei i goryczy, ale przede wszystkich pełnych bohaterstwa i poświęcenia, po 63 długich dniach pozostała tylko kapitulacja. W jednym z ostatnich radiotelegramów walczącej Armii Krajowej do polskiego Rządu na Uchodźstwie w Londynie przekazano: “Bo ci, którzy umarli, już zwyciężyli, a ci, którzy żyją, walczyć będą dalej, zwyciężą i dadzą ponowne świadectwo prawdzie, że Polska żyje, gdy żyją Polacy”.

Sam miałem okazję zaobserwować, że Powstanie Warszawskie stanowiło ważny punkt odniesienia dla opozycji w Polsce. W czasach komunistycznych setki tysięcy ludzi szło 1 sierpnia na warszawski Cmentarz Powązkowski, gdzie pochowano poległych w Powstaniu: ojców, dziadków, mężów i żony - będących wzorem dla następnych pokoleń.

Również związek zawodowy Solidarność był zainspirowany poprzez Powstanie Warszawskie. Również on walczył o wolną i niepodległą Polskę, o prawo każdego narodu, aby być podmiotem swojej historii. I w końcu i my, wschodni Niemcy, poczuliśmy też nieco z tej siły polskiej tradycji. Dawała nam odwagę, gdy nam jej jeszcze brakowało, dawała nam nadzieję, gdy byliśmy zdesperowani. Przykład Polski pomógł nam zapewne podjąć ryzyko jesienią 1989 roku, choć nie dało się przewidzieć, czy nasz ruch, który w końcu stał się rewolucją, przyniesie pokój i wolność.

 

Szanowni Państwo, dla tej wystawy o Powstaniu Warszawskim nie ma przecież bardziej odpowiedniego miejsca w Niemczech niż Centrum Dokumentacji „Topografia Terroru“. Tego miejsca, wokół którego skupiały się centrale Gestapo, SS, jak również Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy. Tutaj ostatecznie przypieczętowano los polskiej stolicy, gdy Hitler wydał rozkaz całkowitego stłumienia Powstania i zniszczenia miasta. Tutaj, w centrum dowodzenia dawnych sprawców, potomkowie ofiar przywołują pamięć szczególnego brutalizmu reżimu nazistowskiego w Polsce: dla odwiedzających z Berlina i z Niemiec jak i dla odwiedzających z całego świata.

Z wyjątkiem części Czechosłowacji żaden inny kraj nie był dłużej okupowany przez Wehrmacht niż Polska. Żaden inny kraj nie został tak systematycznie wyludniony poprzez porwania i morderstwa, aby służyć narodowi niemieckiemu jako „Lebensraum“. Zlikwidowano polską państwowość, gospodarczo kraj został obrabowany. Na polskiej ziemi reżim nazistowski utworzył większość obozów koncentracyjnych, w których wymordowano miliony europejskich Żydów.

Szczególnie przerażające rozmiary osiągnął terror i przemoc w czasie Powstania: powstańców oraz cywili bombardowano z powietrza i strzelano do nich z czołgów i miotaczy min. Zmasakrowano również postronnych mężczyzn, kobiety i dzieci. Po kapitulacji wysadzano domy w powietrze lub wzniecano pożary. Miasto legło w gruzach. Ten krajobraz księżycowy został zrekonstruowany przez Muzeum Powstania Warszawskiego w animacji komputerowej. Film „Miasto ruin“, który można oglądać również tutaj, głęboko mnie poruszył.

Wobec tej przeszłości, jak również wobec faktu, że ściganie zbrodni głównych odpowiedzialnych w młodej Republice Federalnej odbywało się opieszale lub w ogóle nie miało miejsca, graniczy to dla mnie z cudem, że Polacy i Niemcy są dzisiaj nie tylko sąsiadami, którzy żyją ze sobą w zgodzie, lecz są przyjaciółmi, którzy siebie lubią.

Polacy umieli przebaczyć, gdy Niemcy okazali skruchę. Polacy umieli pokonać nienawiść, gniew i nieufność, gdy Niemcy przyznali się do winy i wstydu. Dziś nasze narody są złączone w sojuszach politycznych i militarnych. Dziś chcemy wspólnie bronić pokoju i demokracji.

Jest to dla mnie największe osiągnięcie po stuleciu dwóch wojen światowych i reżimów totalitarnych: wspólny Dom Europejski, oparty na poszanowaniu godności człowieka i na respektowaniu odmienności. Europa, która jest tego warta, aby ją wypełniać życiem, tworzyć ciągle na nowo i aby jej bronić.

Otwieramy dzisiaj w „Topografii Terroru“ wystawę, przypominającą nam jedną z wielu topografii terroru, przy pomocy której inni Niemcy niegdyś zrujnowali ten kontynent. Uzmysławiamy sobie w ten sposób, jak ważna była walka Polaków i koalicji antyhitlerowskiej; jak ważna była obrona przed tyranią, wola i dopełnienie oswobodzenia, a poprzez to położenie podwalin pod późniejszą Europę.

Ta późniejsza Europa to nasza Europa: europejska, łącząca Polskę i Niemcy topografia pokoju, wolności i godności człowieka.

 

Żródło: http://www.bundespraesident.de

Fot.: http://www.noz.de

Konrad24pl
O mnie Konrad24pl

Zadziwiony rzeczywistością

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka