17 września i witanie bolszewików: Meble Kowalskich nr 18

[system nie przyjmuje podpisów pod zdjęcia (syndrom wyborczy?) więc objaśniam tutaj: 1. Szpaczyński, jeden z konspiratorów z 11 XI 1939, klasa Kazika Kowalskiego - foto z wcześniejszych lat 30., w tle drewniany most na Niemnie - - - 2. czapki uczniowskie na płocie szkolnym w Stołpcach, lata 30. - - - 3. Stołpce krótko (?) po wojnie - - - 4. okno domu Kowalskich przy ul. Dominikańskiej w Stołpcach, 1938 - - - 5. Kowalscy przed tymże domem, marzec 1938 - - - 6.Eugeniusz Kowalski, autor wspomnień o 17 września, przed domem rodzinnym w Stołpcach, 1938 - - - 7.stempel atelier stołpeckiego fotografa, lata 30. Wszystkie foto z archiwum rodzinnego JK]

W książce o Meblach Kowalskich (co to takiego i dlaczego, zobacz poniżej, u dołu) pomieściłem fragmenty rodzinnych wspomnień. Pomysłodawca Mebli, mój Ojciec Czesław – urodził się w Stołpcach nad Niemnem. O 17 września nieraz opowiadał. Ale nie zapisał tych wspomnień. Uczynił to znacznie obszerniej jego starszy brat – mój śp. stryj Eugeniusz. Te wspomnienia zawierają (jak powiedział mi znajomy historyk od kresów północno-wschodnich) unikatowy opis zajęcia Stołpców przez Sowietów 17 września 1939 roku. Fragmenty cytuję tu (całość opisu – w książce):

SYRENY i SAMOLOTY
Nadchodził dzień 17 września 1939 r.
– niedziela. […] Ludzie w mieście żyli
spokojnie i nie odczuwali bezpośrednio
skutków wojny, która dała się we znaki
w zachodnich i centralnych dzielnicach kraju.
[…] Na głos syreny ludzie pomału zajmowali
miejsca w schronach. […] Od strony
południowo-wschodniej nadleciał pojedynczy
polski samolot i zrzucił dwie bomby z przeznaczeniem
na most kolejowy. Bomby spadły dość
daleko od celu. […] Zaraz po tym
przeleciały eskadry czteromotorowych
ciężkich bombowców ze wschodu i skierowały
swój lot na Lidę. […]

TANKI
Od strony wschodniej dolatywał szum silników.
[…] Czołgi stanęły przed mostem.
Ulicą Dominikańską szli ostatni nasi żołnierze,
narzekali i klęli, że na granicy nie ma wojska […]

SAMOTNY KAPRAL, IZRAELICI Z KWIATAMI
Los pojedynczo wycofujących się żołnierzy był różny,
niektórym udało się zmienić mundur
na byle jakie ubranie, inni trafiali do niewoli,
a niektórzy wybierali śmierć. Przy drodze
do Zajamna na północny zachód od miasta
pewien kapral, niechcąc poddać się do niewoli,
rozerwał się granatem.Od strony przedmieścia
przez przejazd kolejowy wjechała do miasta
tankietka. […] Żydzi biegli z kwiatami
witać najeźdźców.

KONSPIRACJA
W dniu 1 listopada 1939 r. na cmentarzu przy grobach
żołnierskich zawiązała się młodzieżowa
grupa konspiracyjna w składzie Jurek Sochoń,
Czesław Leszczyński, Leszek Szpaczyński
i inni. Później chłopcy zbierali się w stojących pustką
przystaniach nad Niemnem, w domach i ogrodach […].
[Jeszcze w tym samym miesiącu przystąpił
do konspiracji Adam Andruszewicz

ps. „Sęp”, wciągnął Kazika, najstarszego
z braci Kowalskich, i zaprzysiągł go].

[wspomnienia Eugeniusza Kowalskiego,
z książki JK „Meble Kowalskich. Ludzie i rzeczy”,
Wydawnictwo Dębogóra, Poznań 2014]

Najbliższe spotkanie z Meblami Kowalskich – ale jednak JESZCZE NIE Z KSIĄŻKĄ – na Targach Rzeczy Ładnych: Warszawa, Plac Unii, sobota-niedziela 22-23 XI, przez cały czas na stoisku firmy Nowymodel.org, wykład na powierzchni ogólnej (godzina tegoż wkrótce podaną zostanie).

Meble Kowalskich – pierwsza i bodaj najpopularniejsza polska meblościanka lat 60.-70. to moje rodzeństwo, czyli projekt moich rodziców, Bogusławy i Czesława Kowalskich. Napisałem o tym właśnie rodzinną książkę – którą przedstawiał będę tutaj Szanownym Czytelnikom we fragmentach (Jacek Kowalski, „Meble Kowalskich. Ludzie i rzeczy”, Wydawnictwo Dębogóra, Poznań 2014). Promocjom książki towarzyszą spotkania i pokazy krzesła projektu mego Ojca (było zaprojektowane w komplecie do Mebli Kowalskich, ale nigdy nie skierowano go do produkcji – zaczynamy teraz, wykonuje owo krzesło firma Nowymodel.org) . Jest też strona www Mebli Kowalskich | i Fanpage Mebli Kowalskich.

poprzednie odcinki:

http://korabita.salon24.pl/615439,rewolucja-meblowa-w-prl-meble-kowalskich-premiera-ksiazki-14

http://korabita.salon24.pl/615672,warszawa-contra-poznan-meble-kowalskich-ksiazka-krzeslo-15

http://korabita.salon24.pl/615803,sentymenta-do-mebli-kowalskich-antologia-16