Sąsiadujące w kalendarzu: rocznica Porozumień Sierpniowych i rozpoczęcie roku szkolnego, sprowokowały mnie do zadania tytułowego pytania. Przypuszczam, że o podziemiu solidarnościowym w polskich szkołach zupełnie się nie uczy, co innego o upadku muru berlińskiego.
Druga kwestia to stopień zinfiltrowania konspiratorów przez SB. W knajackiej wersji, pokrewnej "Psom" SB podtrzymywało istnienie podziemia tylko dla uzasadnienia swojego. Z poniższego dokumentu wynika, że analizę oparto wyłącznie na lekturze nielegalnych czasopism RKW, a nie informacjach operacyjnych tajnych współpracowników. Jednak dokument pochodzi z akt śledczych i niekoniecznie należało ujawniać w nich tajniki pracy operacyjnej.
Dla zainteresowanych - metody społecznego oporu w okresie stanu wojennego, a niedługo okrągła rocznica.
Warszawa, dnia 08 04-1986 r.
NOTATKA URZĘDOWA
Służba Bezpieczeństwa Stołecznego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Warszawie uzyskała szereg sprawdzonych informacji o powstaniu i nie przerwanej, mimo ogłoszonych amnestii, działalności nielegalnej organizacji o nazwie REGIONALNY KOMITET WYKONAWCZY NSZZ „SOLIDARNOŚĆ”, zwanej w skrócie RKW Mazowsze.
Działalność NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” została zawieszona dekretem z dnia 13.12.1981 r. Mimo to wielu członków tego związku, a zwłaszcza jego byli czołowi działacze nie zaprzestali działalności, podejmując próby organizowania się w różne grupy i struktury. Już w drugim numerze nielegalnie wydanego „Tygodnika Mazowsze” z dn. 11 lutego 1982 r. Zbigniew Bujak i Wiktor Kulerski w wywiadzie pt. „To było jedno z naszych wielkich powstań narodowych”, zaprezentowali stanowisko byłych władz Regionu Mazowsze NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” w kwestii tworzenia struktur podziemnych. Zbigniew Bujak stwierdził wówczas – „... dopóki walczymy o przywrócenie „Solidarności” to nie można powoływać nowych ciał, które – gdyby doszło do zmiany sytuacji – mogłyby wejść w konflikt z władzami pochodzącymi z wyboru. Nie statutowe ciała nie powinny powstawać i uzurpować sobie władzy ...”. Wypowiedź jego oprócz deklaracji kontynuowania działalności zawierała również zapowiedź rekonstrukcji władz związkowych w warunkach konspiracji.
Komunikat o utworzeniu RKW Mazowsze ukazał się w „Tygodniku Mazowsze” Nr 13 z dn. 12.05.1982 r. Zawierał informacje, że dnia 22.04.1982 r. powstała Tymczasowa Komisja Koordynacyjna. Dla realizacji jej „zadań na szczeblu regionalnym powstał w dniu 08.05.1982 r. Regionalny Komitet Wykonawczy NSZZ „Solidarność” Mazowsze. Zgodnie z ustaleniami TKK – Regionalny Komitet Wykonawczy popierać Będzie wszelkie inicjatywy Podziemnego Społeczeństwa /prasa, oświata niezależna, dyskusyjne kluby Solidarności, Komitety pomocy społecznej etc./. Inicjatywy te winny pozostać niezależne od RKW. Regionalny Komitet Wykonawczy zajmować się będzie przede wszystkim organizacją i koordynacją akcji protestacyjnych.” Komunikat podpisali członkowie RKW:
- Zbigniew Bujak
- Zbigniew Janas
- Wiktor Kulerski
- Zbigniew Romaszewski.
Wszystkie te osoby od chwili wprowadzenia stanu wojennego ukrywały się, a podjęta przez nich działalność miała charakter konspiracyjny. Skład osobowy RKW Mazowsze ulegał następującym zmianom:
- po aresztowaniu Zbigniewa Romaszewskiego do składu RKW dokooptowano w dniu 15.10.1983 r. Konrada Bielińskiego /oświadczenie RKW zamieszczone w „Tygodniku Mazowsze” Nr 23 z dnia 28.10.1983 r./;
- po ujawnieniu się Zbigniewa Janasa powołano do składu RKW z dniem 12.02.1985 r. Jana Lityńskiego /”Komunikat w sprawie uzupełnienia składu RKW” zamieszczony w „Tygodniku Mazowsze” Nr 117 z dnia 14.02.1985 r.
Wszyscy członkowie RKW /dotychczasowi jak i dokooptowani/ pozostają w ukryciu i prowadzą działalność w konspiracji. Konspiracyjny charakter działalności członków RKW przejawia się w licznych formach, począwszy od przebywania stale poza miejscem zamieszkania, poprzez używanie pseudonimów, charakteryzacji, fałszywych dokumentów, mieszkań konspiracyjnych itp. Świadczą o tym zarówno instruktażowe zalecenia dla działaczy „podziemia” publikowane w prasie i wydawnictwach nielegalnych jak i wywiady z członkami RKW /”Konspira” – wydanie „Przedświt”/, czy fakty związane z zatrzymaniami osób wcześniej ukrywających się /np. Zb. Romaszewskiego/. O konspiracyjnym charakterze działalności jako metodzie działania świadczy również zatrzymanie w dn. 13.10.1982 r. Adama Romaniuka, który spełniał funkcję łącznika pomiędzy Zb. Bujakiem i Wł. Frasyniukiem /korespondencja była adresowana i podpisana pseudonimami/.
Z treści komunikatu o powstaniu RKW, jego późniejszych oświadczeń i publikacji w prasie nielegalnej jednoznacznie wynika, że jest on podporządkowany Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej /TKK – powstałej 22.04.1982 r. ze Zb. Bujakiem jako członkiem/.
RKW podobnie jak TKK nie stanowią formalnie organów kierowniczych w stosunku do niższych szczebli organizacyjnych. Niemniej w toku funkcjonowania struktur podziemnych zależność taka się wytworzyła i obecnie występuje faktycznie shierarchizowanie [sic] i podporządkowanie. Uzależnienie to powodowane było różnorodnymi przyczynami. RKW faktycznie dysponuje napływającymi z zagranicy środkami finansowymi i materiałowo-technicznymi, jego członkowie pomagali w zakładaniu struktur terenowych, częstokroć struktury takie szukały uwiarygodnienia się poprzez uzyskanie akceptacji czy pomocy ze strony RKW bądź deklarowały podległość pod RKW i TKK.
Obecnie RKW Mazowsze sowim zasięgiem obejmuje teren mniejszy niż dawny Region Mazowsze NSZZ „Solidarność” i funkcjonuje w układzie zakładowym i terenowym. System zakładowy podziemnych struktur „Solidarności” stanowią Tajne Komisje Zakładowe /TKZ/, tworzące Komitety Międzyzakładowe. Na terenie woj. stołecznego funkcjonują jako podległe RKW:
- Międzyzakładowy Komitet Koordynacyjny /MKK/;
- Międzyzakładowy Robotniczy Komitet „Solidarności” /MRK”S”;
- Międzyzakładowy Komitet Współpracy „Solidarność”/KPM”S”/;
- Komitet Porozumienia Międzyzakładowego „Solidarność” /MKW”S”;
Natomiast w układzie terytorialnym funkcjonuje Terenowy Komitet Oporu „Solidarności” /TKO”S”/ obejmujący miasta będące w zachodnio-południowym paśmie woj. stołecznego. Ponadto funkcjonuje Mazowiecka Konfederacja „Solidarności” z siedzibą w Białej Podlaskiej i Oddziałowa Komisja Wykonawcza w Siedlcach, która za władze zwierzchnie uznały RKW Mazowsze.
Większość wymienionych struktur posiada własne lub partycypuje w utrzymaniu nielegalnego wydawnictwa prasowego. Wydawnictwa te z zasady publikują oświadczenia, komunikaty i wywiady z członkami RKW traktowane jako wytyczne do dalszej działalności.
Działalność RKW obliczona jest na dotarcie do wszystkich środowisk społecznych ze szczególnym ukierunkowaniem na środowiska robotnicze i młodzieżowe, w tym zwłaszcza akademickie. W tych środowiskach RKW próbuje zbudować bazę społeczną dla swojej działalności, zyskać sympatyków i współpracowników.
Działalność ta przybiera różnorodne formy.
Podstawową jest działalność propagandowo-wydawnicza realizowana w formie książek, periodyków i ulotek. Najważniejsze wydawnictwa kierowane przez RKW to Niezależna Oficyna Wydawnicza /NOW-a/ i RYTM. Zależność tych wydawnictw od RKW wyraża się w tym, że jego przedstawiciele uczestniczą w budowaniu programu wydawniczego a Wydawnictwa „odprowadzają” część zysków na działalność RKW. W zakresie prasy podziemnej najważniejszymi tytułami są: „Tygodnik Mazowsze” i Tygodnik „Wola”. W praktyce Tygodnik Mazowsze z chwilą powstania RKW stał się jego „organem prasowym”. W/g informacji zawartej w Nr 163 z dnia 20.03.86 r. „Tygodnika Mazowsze” jego nakład wynosi 50 tys. egz. Działalność propagandowa w formie ulotek prowadzona jest przez własne grupy ulotkowe RKW lub przez zlecenie akcji grupom będącym w dyspozycji podległych struktur. O praktycznym zdominowaniu podziemnej poligrafii przez RKW świadczy fakt, że niektóre wydawnictwa muszą zabiegać w RKW o zgodę na edycję tytułów, a każdorazowo o zgodę na emisję znaczków Solidarności.
Inne formy działalności RKW to funkcjonowanie tzw. „Radia Solidarność” i emitowanie napisów podczas programów TV. Odmianą tej formy jest organizowanie nagłośnień na ulicach Warszawy. Odtwarzane są najczęściej kasety z nagraniami członków RKW /np. Zb. Bujaka/ lub osób znanych z opozycyjnej działalności jak: S. Jaworskiego, J. Fedorowicza i innych.
W systemie wydawniczo-propagandowym RKW funkcjonuje tzw. „studio nagrań kasetowych i radiowych”. Kasety zawierające wystąpienia działaczy podziemia, kazania księży znanych z postaw antysocjalistycznych i utwory o treściach antypaństwowych. Rozprowadzane są w systemie tajnego kolportażu.
Licznych przykładów stosowania przedstawionych wyżej form działalności RKW Mazowsze dostarcza jego bieżąca działalność. W załącznikach 1, 2, 3 niniejszej notatki zestawiono najbardziej charakterystyczne przykłady tej działalności. Aktywność RKW była i jest w znacznym stopniu koniunkturalna. Szczególnie nasilona była w pierwszym okresie po wprowadzeniu stanu wojennego, kiedy to stosunkowo łatwo było kierować emocjami zdezorientowanych członków zawieszonego w działalności związku „Solidarność”. RKW uaktywnia się w okresach spodziewanych napięć społecznych. Okazjami takimi są tzw. rocznice związane z działalnością „Solidarności” i kultywowane przez działaczy opozycyjnych oraz chęć zakłócenia obchodów świąt państwowych. Tradycyjnie RKW podejmuje próby zakłócenia obchodów święta 1 Maja. Angażowane są wówczas wszystkie dostępne dla RKW środki do nakłaniania do udziału [w] kontrmanifestacji i zakłócenie uroczystości państwowych w konsekwencji nawoływanie do niepokojów społecznych. Np. ulotka z dnia 7.05.85 r. wzywająca do strajku w związku z podwyżką cen. Obrazem zaangażowania RKW w próby zakłócania porządku publicznego jest jego oświadczenie podpisane przez Konrada Bielińskiego /w imieniu RKW/ opublikowane w Nr 37 /113/ Tygodnika „Wola” z dnia 17.09.84 r. Stwierdza się tam, iż struktury podległe RKW z jego inspiracji przeprowadziły akcje ulotkowe, emisje „Radia Solidarność”, nagłośnienia uliczne oraz zamieściły „okolicznościowe” publikacje w nielegalnych wydawnictwach. W ocenie RKW zainicjowane w ten sposób różnorodne przypadki naruszenia prawa dowodzą nie słabnącego poparcia dla RKW. Cytowane oświadczenie faktycznie jednak dowodzi podobnie jak wiele innych, że deklarowane w komunikacie założycielskim „poparcie inicjatyw Społeczeństwa Podziemnego” – w praktyce oznacza organizowanie i kierowanie działalnością antypaństwową. Najbardziej spektakularnymi akcjami RKW było organizowanie bojkotu 4 Wyborów do Sejmu PRL i Rad Narodowych. RKW oprócz nawoływania do bojkotu wyborów zorganizowało w obydwu przypadkach tzw. akcję 3 x 5. Wyniki uzyskane w akcji „3 x 5” w czasie wyborów do Rad Narodowych zamieszczone są w nielegalnie wydanej broszurce pt. „Warszawskie 3 x 5” wydawnictwo Nowa.
Akcją „3 x 5” prowadzoną podczas Wyborów do Sejmu PRL kierował z „upoważnienia” TKK jej pełnomocnik Konrad Bieliński. M.in. „Tygodnik Mazowsze” Nr 138 z dnia 27.07.1985 r. zamieścił instrukcje dla uczestników akcji podpisaną przez Pełnomocnika TKK ds. pomiarów frekwencji wyborczej. Zaś w Nr 139 „Tygodnika Mazowsze” z dn. 05.09.85 r. wywiad z Konradem Bielińskim, zatytułowany – „O liczeniu frekwencji wyborczej.” W kolejnych numerach Tygodnika Mazowsze Nr 143/144 z dnia 24.10.85 r. Bujak kwestionując prawdziwość frekwencji obliczonej przez władze, podaj własne. Stwierdza, że wybory zbojkotowało 40% obywateli, co daje „Solidarności” legitymację do społecznego działania.
RKW utrzymuje kontakty z ośrodkami emigracyjnymi o charakterze antypaństwowym na Zachodzie. Świadczą o tym m.in. informacje zawarte w „Komunikacie” zamieszczonym w Nr 137 „Tygodnika Mazowsze” z dnia 8.08.85 r. Stwierdza się w nim, że w wyniku porozumienia zawartego z paryskim Komitetem Solidarności” RKW otrzymało pięć indywidualnych stypendiów, z których jedno przyznaje redakcji pisma „Wola”. Innym przykładem jest informacja zawarta w Tygodniku Mazowsze Nr 148 z dnia 28.11.85 r., zatytułowany „Fundusz Wczasów Niezależnych”. Stwierdza się tam, że przy Radzie Funduszu powstało ciało /powołano ciało/ opiniodawcze, któremu przewodniczy Wiktor Kulerski. Reprezentantem Funduszu na Zachodzie jest Irena Lasota.
Jako źródła finansowania RKW podaje /w licznych publikacjach/ dotacje zagraniczne, od osób prywatnych i instytucji, oraz wpływy pochodzące z nielegalnie zbieranych składek członkowskich, dotacji od osób prywatnych, sprzedaży nielegalnie wydawanych pism i książek oraz emisji znaczków pocztowych. Ta ostatnia forma z uwagi na niskie nakłady własne i wysoką cenę nominałów jest niezwykle dochodowa. Również znaczne są wpływy z czasopism. Kolportowany początkowo bezpłatnie Tygodnik Mazowsze, aktualnie decyzją RKW sprzedawany jest po 15 zł na terenie regionu i po 25 zł poza rejonem. Ceny nielegalnie wydawanych książek kształtują się od kilkudziesięciu do 1.000 i więcej zł, zależnie od nakładu, objętości i atrakcyjności tytułu. Przykłady finansowania podaje cytowana wyżej pozycja pt. „Konspira”, gdzie stwierdza się, iż w pierwszym półroczu stanu wojennego RKW wydawał na swoją działalność 700 tys. zł miesięcznie.
Członkowie RKW Mazowsze /obecni i poprzedni/ legitymują się wieloletnią działalnością polityczną o charakterze antypaństwowym.
Szczególna rola w działalności RKW przypada Ewie Kulik. Jej funkcja /określana jako „Biuro RKW”/ sprowadza się do technicznego zabezpieczenia działalności RKW. Podobnie jak i jego członkowie legitymuje się kilkuletnią działalnością. Charakterystyki członków RKW stanowią załączniki nr 4, 5, 6, 7 i 8 niniejszej notatki.
Uwzględniając przedstawione wyżej informacje, załączone do notatki materiały, a także materiały będące w dyspozycji SUSW w Warszawie, należy stwierdzić, że świadczą one jednoznacznie o przestępczej działalności osób tworzących tzw. Regionalny Komitet Wykonawczy Mazowsze.
W związku z tym zasadne jest wszczęcie postępowania przygotowawczego, mającego na celu udokumentowanie ich przestępczej działalności i pociągnięcie do odpowiedzialności karnej.
Załączniki: 1-8.
Inspektor SUSW w Warszawie
por. Stefan Wiśniewski
Osoby zadowolone i niezadowolone z lektury proszę o klikanie na poniższe reklamy.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
