Wiesław Zanowicz jako 'Rubin'

 Według zachowanej w IPN teczki pod pseudonimem „Rubin” ukrywał się aktor Wiesław Zanowicz. Jego nazwisko widnieje nawet na liście Wildsteina.

Jego pozyskanie w 1977 r. miało posmak dramatyzmu – początkowo rozpracowywano go jako niemieckiego szpiega z powodu pieniędzy, jakie przywiózł z saksów. Przed plut. Jerzym Góreckim Zanowicz udokumentował pochodzenie pieniędzy i wykazał się tzw. pozytywnym stosunkiem do Służby Bezpieczeństwa. Jako cel werbunku wskazano kontrolę pracowników Teatru Współczesnego i SOR „Patrycja”, ponieważ Zanowicz pracował wówczas w tym Teatrze.

Według dokumentacji współpraca Zanowicza z SB przetrwała próbę czasu, czyli była kontynuowana już po jego odejściu ze Współczesnego. Ocenę całości jej przebiegu uniemożliwia brak zniszczonej teczki pracy tw ps. „Rubin”. Dokumentem, który przybliża to zagadnienie, jest charakterystyka tw sporządzona przez prowadzącego funkcjonariusza – Zbigniewa Grabowskiego - 11.12.1986 r.:

/.../ W trakcie współpracy tw ps „Rubin” przekazał 27 wartościowych informacji operacyjnych z interesującego nas obszaru działania tj. środowiska aktorskiego. Przekazane informacje były wykorzystywane w prowadzonych sprawach ewidencji operacyjnej m. innymi w sprawie operacyjnego rozpracowania „Patrycja”. Spotkania odbywały się w kawiarniach i w lokalu kontaktowym „Viktoria” w godzinach przedpołudniowych tj. 10-12 dopisek oraz LK „Temida”.

Przez okres współpracy tw ps. „Rubin” był kontrolowany przy wykorzystaniu innych tajnych współpracowników ze środowiska aktorskiego, jak również poprzez zlecanie zadań znanych nam sytuacji operacyjnych. W trakcie współpracy nie stwierdzono faktów dezinformacji i dekonspiracji. Spotkań kontrolnych nie odbywano. Szkolenie tw odbywało się sukcesywnie podczas spotkań.

Za współpracę nie był wynagradzany. Od momentu wprowadzenia stanu wojennego współpraca z tw ps. „Rubin” zaczęła napotykać na trudności. Przestał często przychodzić na umawiane spotkania, zmieniał adresy zamieszkania itp. Początkowo tłumaczył się brakiem czasu, zwalał na częste zatrudnienie w telewizji, filmie oraz na zatrudnienie w Teatrze w Rzeszowie. Podejmowane przedsięwzięcia w celu uaktywnienia współpracy nie odnosiły skutku. Tw. ps. „Rubin” zaczął poddawać w wątpliwość cel dalszej współpracy a w konsekwencji odmówił jej kontynuowania.

Mając na uwadze powyższe postanowiono zakończyć współpracę /.../ z powodu odmowy współpracy.

Za niedługo dwa dokumenty przełączone z teczki pracy przed jej zniszczeniem do teczki personalnej tw ps. „Rubin”. Jutro, niestety, przykra sprawa bieżąca.