ANTROPOLOGIA SYMULACJI I PREFERENCJE POLITYCZNE

Wstęp

Celem niniejszej analizy jest ukazanie powiązań między strukturą współczesnej przestrzeni semiotycznej — rozumianej jako environment komunikacyjny, medialny i technologiczny — a formowaniem preferencji politycznych jednostek. Zakładamy, że podstawową jednostką analizy nie jest już „obywatel” ani „podmiot polityczny”, lecz replika — jednostka, której struktura percepcyjna i poznawcza została ukształtowana przez środowisko znaków, a nie przez samodzielny namysł lub odniesienie do rzeczywistości empirycznej.

Oznacza to, że preferencje polityczne w późnej nowoczesności nie są efektem świadomych opcji ideowych, lecz efektem:

Symulowanego środowiska narracyjnego,

psychologizacji doświadczenia,

medialnej architektury afektów,

społecznych mechanizmów repliki,

zaniku odniesienia do prawdy klasycznej.

W tym sensie analiza preferencji politycznych przestaje być domeną politologii, a staje się obszarem antropologii symulacji.

1. Replika jako jednostka polityczna

W niniejszej koncepcji „replika” oznacza jednostkę, która:

ma tożsamość ukształtowaną semiotycznie, nie egzystencjalnie,

posiada percepcję afektów, nie faktów,

interpretuje świat poprzez wspólnotowe matryce znaczeń,

a jej preferencje są kondycjonowane medialnie.

Jednostka/replika nie jest zdolna do chcenia prawdy klasycznej, ponieważ nie posiada relacji do rzeczywistości jako takiej; operuje jedynie na matrycach znaczących — podobnie jak u Baudrillarda*.

*J. Baudrillard, Simulacres et Simulation, Paris 1981.

W konsekwencji replika nie wybiera, lecz jest wybierana przez określone konfiguracje semiotyczne.

2. Struktura przestrzeni semiotycznej a polityczność

Współczesna przestrzeń semiotyczna (medialna, cyfrowa, narracyjna) ma cechy:

wysokiej afektogenności (Sloterdijk)*,

stałej nadprodukcji bodźców,

dominacji obrazów, nie pojęć (Kittler)*,

logiki symulakrów (Baudrillard),

nieciągłej percepcji czasu (Virilio).

*P. Sloterdijk, Sphären.

*F. Kittler, Gramophone, Film, Typewriter.

W takiej przestrzeni prawda klasyczna — rozumiana jako adekwacja — jest epistemicznie „za droga”. Jej „koszt poznawczy” przewyższa możliwości jednostki/repliki.

W związku z tym jednostki wybierają te przekazy, które są:

łatwe,

emocjonalne,

powtarzalne,

zbieżne z grupową identyfikacją.

To sprawia, że preferencje polityczne stają się funkcją stylów narracyjnych, a nie programów.

3. Trzy typy preferencji politycznych w społeczeństwie symulacyjnym

3.1. Grupy afektogenne

To wyborcy, dla których najważniejszy jest:

gniew,

lęk,

poczucie zagrożenia,

pragnienie prostoty świata.

Tę grupę opisuje Sloterdijk jako „wspólnoty wzmożeniowe”.

Preferencje polityczne są tu reakcją na afekty. Nie istnieje dyskurs, istnieje jedynie bodziec–reakcja.

3.2. Grupy semantyczne

Jednostki żyjące w obszarze:

klasowych kodów językowych,

„mądrości elitarnej” (analogicznie do Tołstoja — kultura formy bez treści),

internalizowanych symulacji eksperckości.

Ich preferencje polityczne są performatywne: głosują tak, jak wymaga tego ich „estetyka klasy”.

3.3. Grupy technogeniczne

To odbiorcy:

danych statystycznych,

sondaży,

wykresów,

ekonomicznych symulacji (MMT, neoliberalizm).

W tym przypadku preferencje polityczne są „racjonalne”, ale w sensie:

racjonalności narzuconej przez aparat medialny,

a nie racjonalności epistemicznej.

4. Prawda polityczna jako produkt symulacji

W przestrzeni semiotycznej funkcjonują różne prawdy polityczne:

prawda medialna – estetyczna, narracyjna, niekorespondencyjna,

prawda statystyczna – probabilistyczna, nie ontologiczna,

prawda pragmatyczna – liczy się użyteczność, nie adekwacja,

prawda redundantna – słowo „prawda” jako ozdobnik retoryczny (Quine),

prawda grupowa – to, co mówią „nasi”.

W rezultacie prawda klasyczna jest:

epistemicznie nieużyteczna,

społecznie nieobecna,

politycznie nieopłacalna.

Stąd antropologiczny wniosek: jednostka/replika nie może chcieć prawdy, ponieważ prawda jako adekwacja nie występuje w jej środowisku życia.

5. Konsekwencje dla antropologii politycznej

Preferencje polityczne są efektem architektury semiotycznej, nie refleksji.

Demokracja staje się teatrem symulacji, nie deliberacją.

„Wolna wola wyborcy” jest produktem, nie źródłem decyzji.

Spór polityczny przebiega między symulacjami, nie ideami.

Różne klasy społeczne są różnymi typami replik, nie różnymi światopoglądami.

Bibliografia (wybór)

Baudrillard J., Simulacres et Simulation, Paris 1981.

Kittler F., Gramophone, Film, Typewriter, Stanford 1999.

Nietzsche F., Zur Genealogie der Moral.

Peirce C. S., Collected Papers.

Sloterdijk P., Sphären.

Virilio P., The Vision Machine.

Quine W. V. O., “Truth by Convention”.

Haack S., Evidence and Inquiry.

Putnam H., Reason, Truth, and History.

Goodman N., Fact, Fiction, and Forecast.

Luhmann N., Die Realität der Massenmedien.