W ordynacji wyborczej, będącej wynikiem układu magdalenkowo-okrągłostołowego biesiadnicy nie przewidzieli sytuacji, w której lista krajowa (PZPR i satelici jak ZSL) nie otrzyma wymaganej liczby głosów potrzebnych do objęcia 33 mandatów poselskich....
„W czwartek 8 czerwca br. odbyło się w gmachu Sejmu w Warszawie posiedzenie Komisji Porozumiewawczej, któremu przewodniczyli generał broni Czesław Kiszczak i Lech Wałęsa. Omówiono przebieg i rezultaty pierwszej tury wyborów do Sejmu i Senatu. Stwierdzono, iż w wyniku głosowania na listę krajową do Sejmu pozostają nie obsadzone 33 mandaty, co zmienia uzgodnione przy „okrągłym stole” propozycje politycznego podziału miejsc w parlamencie oraz nie spełnia konstytucyjnego wymogu 460-osobowego składu Sejmu. Strona [„]solidarnościowo-opozycyjna[”] potwierdziła wolę dotrzymania zawartych porozumień i realizacji ustaleń „okrągłego stołu” z poszanowaniem obowiązującego prawa. Strona koalicyjno-rządowa poinformowała o zamiarze zwrócenia się do Rady Państwa o stworzenie możliwości prawnych do przeprowadzenia wyborów na wakujące 33 mandaty poselskie w drugiej turze w dn. 18 czerwca br. Strona [„]solidarnościowo-opozycyjna[”] oświadczyła, iż postanowienie w sprawie obsadzenia wakujących mandatów powinno być podjęte przez nowy Sejm [ten, który nie spełnia wymogów konstytucyjnych]. Oświadczyła zarazem, że rozumiejąc powagę sytuacji, która grozi załamaniem zawartych porozumień [czyt. układu] i procesu reform [czt. rabunku], postanowiła nie zgłaszać sprzeciwu wobec przedstawionej przez stronę koalicyjno-rządową propozycji [chodzi o zmianę ordynacji wyborczej w trakcie wyborów]. Przedstawiciele OPZZ zajęli również takie stanowisko”.
„Konferencja prasowa L. Wałęsy [nieznanego wtedy szerzej jako TW „Bolek”]. Nie burzcie układu, który zbudowałem.
Wyniki wyborów do Sejmu zdominowały 9 bm. W Gdańsku konferencję prasową Lecha Wałęsy. Odmówił on skomentowania czwartkowego posiedzenia komisji porozumiewawczej, odwołując się do sformułowania wspólnego komunikatu. (…) Podkreślił również, że problem nie obsadzonych z listy krajowej 33 mandatów w Sejmie to sprawa strony koalicyjno-rządowej, która sama musi uporać się z tym kłopotem. Ja nie myślę być niesłowny – stwierdził – i zniszczyć „okrągłego stołu”. Musimy dotrzymać słowa, być odpowiedzialni. Reformy wymagają odpowiedzialności i zrozumienia. Proces ewolucyjny wymaga temperowania apetytów z naszej strony. – Jesteśmy na cienkiej gałęzi – odpowiedział L. Wałęsa na pytanie o ewentualne reperkusje polityczne i zagrożenia dla dzieła „okrągłego stołu” wynikające z losów wyborczych listy krajowej – bo reformatorzy po obu stronach mają ciężkie życie.
(…) Nie wiem teraz z kim ja będę rozmawiał. Dogadaliśmy się przy „okrągłym stole”, lubimy się i teraz nie wiadomo, kto będzie następny, czy będzie w ogóle następny. (…)”.
„Posiedzenie Rady Państwa. Zmiana ordynacji wyborczej do Sejmu. Wczoraj [12 czerwca] odbyło się posiedzenie Rady Państwa. W związku z nie uzyskaniem wymaganej liczby głosów przez 33 kandydatów wybieranych z krajowej listy wyborczej powstał problem natury konstytucyjno-prawnej, wynikający z nie uwzględnienia w ordynacji wyborczej do Sejmu możliwości ponownego głosowania dla tej listy. Brak możliwości obsadzenia 33 mandatów poselskich prowadzi do naruszenia proporcji układu sił politycznych w Sejmie przyjętej w porozumieniu „okrągłego stołu”. Mając na uwadze przytoczone względy oraz stanowisko wyrażone w dniu 8 bm. przez Komisję Porozumiewawczą „okrągłego stołu”. Rada Państwa wydała dekret o zmianie ustawy – ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej X kadencji na lata 1989-1993. Zmienione przepisy stanowią, że w przypadku nie obsadzenia wszystkich mandatów z krajowej listy wyborczej, liczbę mandatów w okręgach zwiększa się w ponownym głosowaniu o mandaty nie obsadzone z krajowej listy. O każdy z tych mandatów w dniu 18 czerwca br. ubiegać się będzie dwóch nowych kandydatów zgłoszonych przez organy naczelnych władz organizacji, które zgłaszały listę krajową. Wybrani zostaną ci kandydaci, którzy w obrębie mandatów otrzymają największą liczbę głosów. W ten sposób dla ponownego głosowania zniesiona została lista krajowa. Rada Państwa podjęła uchwałę w sprawie ponownego głosowania do mandatów nie obsadzonych z krajowej listy wyborczej. W uchwale tej wyznaczono 33 okręgi wyborcze, w których zwiększono liczbę mandatów oraz ustalono numery i przeznaczenie tych mandatów. Jak dowiaduje się dziennikarz PAP w Kancelarii Rady Państwa, wyciąg z uchwały RP w sprawie ponownego głosowania do mandatów nie obsadzonych z krajowej listy wyborczej zostanie w formie obwieszczeń podany do publicznej wiadomości we wszystkich 33 okręgach wyborczych, w których ulega zmianie liczba mandatów. Zarówno dekret Rady Państwa zmieniający orfynację wyborczą do Sejmu X kadencji, jak i wspomniana uchwała, zostaną opublikowane w najbliższym numerze Dziennika Ustaw. Polska Agencja Prasowa zaraz po ukazaniu się tego numeru dziennika przekaże uściślające informacje na ten temat”.
„Dekret z dnia 12 czerwca 1989 r. O zmianie ustawy – ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji na lata 1989-1993.
Mając na względzie art. 21 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej [„Sejm składa się z 460 posłów”] oraz niezbędność utrzymania układu sił politycznych w Sejmie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej przyjętego w porozumieniach „okrągłego stołu”, a także stanowisko wyrażone na posiedzeniu Komisji Porozumiewawczej w dniu 8 czerwca 1989 stanowi się, co następuje:
Art. 1. w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. – ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji na lata 1989-1993 (Dz. U. nr 19, poz.102) wprowadza się następujące zmiany:
1. W art. 81 [„1. Na podstawie protokołów otrzymanych od wszystkich okręgowych komisji wyborczych Państwowa Komisja Wyborcza ustala protokolarnie wyniki głosowania i wyniki wyborów na posłów wybieranych z krajowej listy wyborczej. 2. Za wybranych z krajowej listy wyborczej uważa się tych kandydatów na posłów, którzy otrzymali więcej niż połowę ważnych głosów”.]
dodaje się ust. 3-6 w brzmieniu:
„3. Jeżeli z krajowej listy wyborczej wymaganą liczbę głosów otrzymało mniej kandydatów niż liczba posłów wybieranych z tej listy, do nie obsadzonych mandatów przeprowadza się ponowne głosowanie, z tym, że posłów w tym głosowaniu wybiera się w okręgach wyborczych.
4. Rada Państwa wyznacza okręgi wyborcze, w których przeprowadza się ponowne głosowanie do mandatów nie obsadzonych z krajowej listy wyborczej oraz ustala numery tych mandatów i ich przeznaczenie dla kandydatów członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Stowarzyszenia „PAX” Unii Chrześcijańsko-Społecznej i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego. Uchwałę w tej sprawie ogłasza się w Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
5. W ponownym głosowaniu, w obrębie każdego z mandatów kandyduje po dwóch kandydatów zgłoszonych do właściwej okręgowej komisji wyborczej oraz organa naczelnych władz organizacji wymienionych w ust. 4.
6. Przepisy dotyczące zgłaszania i rejestracji kandydatów na posłów stosuje się odpowiednio, z tym że kandydatów zgłasza się najpóźniej w 4 dni przed dniem ponownego głosowania”;
2. w art. 83 [„1. Okręgowe komisje wyborcze niezwłocznie po ustaleniu wyników wyborów podają do wiadomości wyborców numery mandatów oraz nazwiska i imiona osób, które kandydują w ponownym głosowaniu.”] po ust. 1. dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. Właściwe okręgowe komisje wyborcze niezwłocznie podają również do wiadomości wyborców - przez rozplakatowanie obwieszczeń – numery mandatów i ich przeznaczenie ustalone zgodnie z art. 81 ust. 4 oraz dane o kandydatach na posłów zgłoszonych do tych mandatów”.
b) w ust. 2 [„2. Ponowne głosowanie przeprowadza się w 14 dniu po pierwszym głosowaniu w trybie przewidzianym w niniejszej ustawie (…)”] po wyrazach „ponowne głosowanie” dodaje się wyrazy „do wszystkich nie obsadzonych mandatów”.
2. Dekret wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”.
„Rada Państwa podjęła także uchwałę w sprawie ponownego głosowania do mandatów nie obsadzonych z krajowej listy wyborczej. Ponowne głosowanie do 33 mandatów nie obsadzonych z krajowej listy wyborczej przeprowadza się w okręgach wyborczych spośród utworzonych uchwałą Rady Państwa z dnia 13 kwietnia w sprawie okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu PRL”.
Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej i pierwszy w historii prezes TK PRL (1985-1989) – prof. Alfons Klafkowski (1912-1992), w latach 1953-1971 (do czasu objęcia mandatu „posła”) zarejestrowany jako agent/tajny współpracownik pseud. „Alfa”, stwierdził, że „dekret Rady Państwa, można oceniać od strony politycznej, natomiast z punktu widzenia prawa jest on zgodny z konstytucją”.
