Loreto nazywane jest „najbardziej polskim z włoskich miast”.
Sanktuarium Santa Casa w Loreto
Kaplica polska
W Sanktuarium Santa Casa znajduje się kaplica polska poświęcona Sercu Pana Jezusa z niezwykłymi freskami namalowanymi w latach 1913-1939 przez włoskiego artystę Arturo Gatti.
Kaplica polska w Loreto
W centralnym miejscu sklepienia widnieje postać Najświętszej Maryi Panny, wyobrażonej jako Królowa Polski. Maryja siedzi na tronie, przy Jej kolanach stoi Dzieciątko, a przed Najświętszą Panną klęczy św.Kazimierz Królewicz, składając u Jej stóp królewską koronę. Po prawej stronie tronu jest król Jan III Sobieski, zwycięzca spod Wiednia i postać husarza w zbroi, a po lewej grupa symbolizująca współczesną Polskę, mężczyzna w stroju krakowskich ze sztandarem, kobieta w łowickim stroju i franciszkanin - symbol religijności Polaków.
Fresk na sklepieniu
W dolnej części sklepienia artysta przedstawił poczet patronów Polski: bł. Salomeę, św. Wojciech, bł. Jana Strzemię, św. Jana Kantego, św. Stanisława biskupa oraz św. Stanisława Kostkę.
Na ścianach kaplicy znajdują się freski przedstawiające Zwycięstwo Jana III Sobieskiego pod Wiedniem (1683) oraz Cud nad Wisłą (1920). Zwycięstwo pod Wiedniem uchroniło Europę przed zalewem islamu, a Bitwa nad Wisłą przed inwazją bolszewików.
Zwycięstwo Jana III Sobieskiego pod Wiedniem (1683)
W scenie bitwy wiedeńskiej znalazła się postać sługi Bożego o. Marka z Aviano, kapucyna, legata papieża Inocentego XI i kapelana wojsk chrześcijańskich. O. Marek trzyma w dłoniach obraz Matki Bożej Loretańskiej. Malowidło odsłonięto w 1933 r. w 250. rocznicę Odsieczy Wiedeńskiej. Pod obrazem widnieje łaciński napis: Zwycięstwo Jana Sobieskiego króla Polski odniesione nad Turkami pod Wiedniem w roku Pańskim 1683.
Cud nad Wisłą (1920).
W Cudzie nad Wisłą artysta uwiecznił szereg postaci historycznych. Centralne miejsce zajmuje umieszczony na tle nieba obraz Matki Bożej Częstochowskiej. Poniżej stoją polscy wodzowie: Józef Piłsudski, generałowie Tadeusz Jordan Rozwadowski i Józef Haller. Z lewej strony obrazu widzimy ks. Ignacego Skorupkę unoszonego do nieba przez aniołów. Kapelan wojsk polskich ks. Ignacy Skorupka zginął w bitwie pod Ossowem. Po stronie prawej klęczy: nuncjusz papieski Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI, który w sierpniu 1920 roku odmówił opuszczenia Warszawy razem z korpusem dyplomatycznym, chcąc dzielić los Warszawiaków. Obok klęczy prymas Polski kardynał Edmund Dalbor i arcybiskup Warszawy, kardynał Aleksander Kakowski, którzy również pozostali w Warszawie.
Na pierwszym planie uwagę zwraca postać żołnierza ze sztandarem 30. Pułku Piechoty. Chorąży uwieczniony przez malarza zginął w bitwie. Był jedynakiem, a rodzice nie mieli nawet fotografii zabitego. Jego portret powstał dzięki relacjom towarzyszy broni. Matka chorążego przez wiele lat przyjeżdżała do Loreto, by popatrzeć na podobiznę syna.
Fresk ze sceną cudu nad Wisłą został ostatecznie ukończony dopiero w 1939 roku. Umieszczony pod nim łaciński napis głosi: Polacy wsparci pomocą Najświętszej Maryi Dziewicy odpierają Rosjan nad Wisłą w roku Pańskim 1920.
Ołtarz w kaplicy polskiej poświęcony jest Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. W jego dolnej części znajduje się marmurowy Krzyż Virtuti Militari, symbol niezłomnej walki Polaków o wolność i niepodległość.
Obraz Serca Pana Jezusa, umieszczony w centralnym miejscu, nawiązuje do wyobrażenia Zbawiciela z wizji św. s. Faustyny Kowalskiej. Postaci Jezusa towarzyszą święci: po prawej stronie św. Jacek Odrowąż i św. Andrzej Bobola, a po lewej stronia św. Małgorzata Alacoque i św. Kinga.
Witraż w kaplicy są dziełem włoskiego artysty Arturo Gatti. Na sześciu polach witraża uwiecznił on autentyczne wydarzenie z czasów II wojny światowej.
6 lipca 1944 r. na bazylikę loretańską spadły niemieckie bomby zapalające, wywołując pożar kopuły świątyni, pod którą znajdował się Święty Domek. Na ratunek płonącej świątyni pośpieszyli polscy żołnierze z Oddziału Ułanów Karpackich II Korpusu Armii Generała Andresa. Pożar ugasili, żaden z nich nie zginął. Żołnierze ci byli przekonani, że ocaleli dzięki szczególnej opiece Matki Bożej. Witraż ze sceną pożaru nad ołtarzem odsłonięto 19 lipca 1954 roku.
Witraż, pożar kopuły świątyni
Przed wejściem do polskiej kaplicy widnieją trzy pamiątkowe tablice:
- poświęcona zwycięstwu polskiego rycerstwa pod Wiedniem,
- podziękowanie papieża Piusa XII,
- podziękowanie żołnierzom za uratowanie bazyliki, ufundowana w 40. rocznicę wybuchu II wojny światowej przez weteranów II Korpusu Wojska Polskiego.
Cmentarz polski w Loreto
Tuż za bazyliką, na trzech tarasach schodzących w stronę Adriatyku, znajduje się Polski Cmentarz Wojenny, na którym spoczywa 1080 polskich żołnierzy poległych w 1944 roku w walkach na linii Pescara-Rimini.
Tutaj zostali pochowani również ci, którzy wyzwalali Loreto. Bitwa o Loreto i późniejsza bitwa o Ankonę były wielkim sukcesem militarnym Polaków w ramach tzw. Kampanii Adriatyckiej.
Na najwyższym tarasie znajduje się ołtarz z płaskorzeźbą Matki Boskiej Ostrobramskiej oraz pasy białego i czerwonego marmuru, zwieńczone Krzyżem Virtuti Militari. U szczytu ołtarza znajduje się krzyż, po bokach muszle, symbolizujące los pielgrzymi. Wielkie marmurowe puchary z kwiatami ozdobione są znakami II Korpusu Polskiego.
[1] Cud nad Wisłą w Loreto
[2] Włochy. Loretto. Św Jacek w Kaplicy Polskiej
