Metan wydostający się z kopalnianych wyrobisk to zagrożenie dla górników i obciążenie dla środowiska. To jednocześnie gaz, którego wartość energetyczną można spożytkować do produkcji prądu. W ten właśnie sposób chce go wykorzystywać Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.
Spółka opracowała program Redukcji Emisji Metanu, który otrzymał 11 mln euro dofinansowania z Europejskiego Funduszu Badawczego Węgla i Stali. Przy ocenie wniosku doceniono nie tylko jego innowacyjny charakter, ale także aspekty związane z ochroną środowiska.
– Ta kwestia jest naszym priorytetem wynikającym wprost ze „Strategii Grupy JSW”.W dokumencie tym przyjęliśmy redukcję śladu węglowego o 30 proc. do 2030 roku i osiągnięcie neutralności klimatycznej w roku 2050. Założone cele maja zostać osiągnięte głównie poprzez zmniejszenie emisji metanu, którego udział w śladzie węglowym JSW wynosi 74 proc. – mówi Tomasz Cudny, Prezes Zarządu JSW S.A.
Metan w wyrobiskach
JSW jest liderem odmetanowania kopalń z efektywnością na poziomie od 35 do 42 proc., przy średniej światowej 30 proc. Dotyczy to głownie pokładów, gdzie prowadzone jest wydobycie. Metan migruje też z nieczynnych wyrobisk. Tam jego stężenie nie jest jednak wysokie. Pierwsza na świecie instalacja do wyłapywania metanu z takich miejsc powstanie w kopalni "Pniówek".
– Koncentracja metanu w takim przypadku często jest niższa niż 30 proc., co w świetle obowiązujących przepisów górniczych nie pozwala na ujęcie tego gazu przez stację odmetanowania. Nie stanowi bowiem zagrożenia dla górników i wydostaje się z kopalni wraz z powietrzem wentylacyjnym. JSW jest pierwszą na świecie firma górniczą, która zdecydowała się zredukować emisję metanu także ze zrobów poeksploatacyjnych w opuszczonych rejonach pracującej kopalni. „Pniówek” nadaje się idealnie do tego pionierskiego projektu z uwagi na wielopokładowy charakter złoża – podkreśla Artur Badylak, dyrektor Biura Odmetanowania i Gospodarki Metanem JSW S.A.
Program Redukcji Emisji Metanu ma charakter badawczo-wdrożeniowy. Jego budżet wynosi niemal 22 miliony euro, z czego połowa pochodzi ze środków unijnych. Realizacja rozpocznie się od prac badawczych, które określą poziom i miejsca gromadzenia się metanu w zamkniętych rejonach kopalni „Pniówek”. Wyznaczone zostaną także drogi migracji gazu do powietrza wentylacyjnego. Na tej podstawie powstanie równoległy system odmetanowania o obniżonym stężeniu gazu. Zakres prac obejmuje zarówno etap projektowy, jak i budowlany. W ten sposób w „Pniówku” powstanie powierzchniowa stacja odmetanowania z sieciami dołowych rurociągów z ujęciami metanu, system pomiarowy oraz automatycznego sterownia.
Metanowy prąd
Pozyskany ze zrobów poeksploatacyjnych metan wykorzystywany zostanie do produkcji energii elektrycznej w silnikach gazowych połączonych z generatorami prądu. Realizacja projektu pozwoli na redukcję emisji metanu o 19 mln m3 w ciągu roku oraz wyprodukowanie w procesie jego utylizacji 60 tys. MWh energii elektrycznej.
Program realizowany jest przez konsorcjum składające się z instytutów naukowo-badawczych, zrzeszonych wspólnie z JSW w Centrum Doskonałości ds. Metanu z Kopalń ICE-CMM Poland. Partnerem wiodącym jest JSW, a dzięki zaangażowaniu Głównego Instytutu Górnictwa, udało się pozyskać do współpracy partnerów zagranicznych, czyli ośrodki naukowe z Rumunii i Hiszpanii.
Nowe rozwiązania dotyczące redukcji emisji metanu mają zostać wprowadzone we wszystkich kopalniach JSW. Przedstawiciele spółki podkreślają, że mogą zostać wykorzystane w każdej wielopoziomowej kopalni węgla kamiennego o strukturze zbliżonej do KWK „Pniówek”.
