Za:Library Thing, Author: Isaak Bashevish Singer. Author Picture Gallery.
Uroczystości Noblowskie – Sztokholm, fragmenty mowy noblowskiej Isaaka Bashevisha Singera:
Za:
user You Tube ninonne
Tytuł właściwy:
***Isaak Bashevis Singer (Yiddish), literacki Laureat Nagrody Nobla: „Zasady pisania”.
Wykład wprowadzający do Warsztatu Poetyckiego podczas XV Przemyskiej Wiosny Poetyckiej 27.05- 30.05 2010 r. Tzw. „Notatki Nr 1”.
***„Notatki nr 2” już opublikowałem, link:
http://prognozy2030.salon24.pl/186087,xv-przemyska-wiosna-poetycka-kurylak-df-poety-i-poezji
***”Notatki Nr 3” – „Poeta życie zawodnika. Poezja czym jest i jak się uprawia” będzie w następnym poście.
Po ,,Laboratorium Formy” będącym testem warsztatowym na powieści Michaiła Bułhakowa ,,Mistrz i Małgorzata”, można przejść do podstawowych zagadnień jakim są: warsztat pisarski (notatki Nr 1), niektóre definicje i rozumienie poezji (Notatki Nr 2), oraz zagadnienie formy i metody poetyckiej (Notatki Nr 3).
Ta część będzie omawiać zasady pisania - jesteśmy tutaj w komfortowej sytuacji, gdyż zasady te przedstawił Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury Izaak B. Singer piszący w języku Yiddish. I.B. Singer jest znany polskiemu czytelnikowi z powieści opublikowanych w Polsce, jest miłośnikiem polskiej poezji, a do okresu swojej emigracji do Stanów Zjednoczonych mieszkał w Polsce w Warszawie.
Pisarz rzadko kiedy ujawnia tajemnice swojego warsztatu, dlatego zasady pisania jakie wyłożył Singer w wywiadzie dla kwartalnika „Ameryka” są wydarzeniem w świecie literackim zwłaszcza, że stoi za nim autorytet Noblisty. Zasady te mają dużą wartość edukacyjną: są proste, jasne, klarowne i łatwe do przyswojenia. Nie ma znaczenia, że te podstawy pisania adresowane są do adeptów sztuki prozatorskiej. Wartość ich jest bowiem uniwersalna - a więc tak samo dotyczy poezji.
Dzisiaj przygotowując ten tekst do publikacji postanowiłem dodać koniecznie, że niektóre zasady mogą przydać się także blogerom, komentatorom i wszelkim ludziom piszącym – oznaczam je w tekście kolorem czerwonym.
Ogólne zasady pisania: relacja pisarz – język - sztuka
1. Pisarz, poeta, literat musi mieć jakąś historię do opowiedzenia. Historia ta musi mieć swój początek, rozwinięcie i zakończenie (logika konstrukcji, sens).*
2. Opowieść ta musi być dobrze prowadzona (rola warsztatu).*
3. Na pierwszym miejscu jest sztuka – pragnienie bycia drukowanym jest na dalszym planie: „ Artystyczne przesłanie pisarstwa to opisywanie ludzkich historii”. Wynika z tego, że literatura musi trzymać się bardzo blisko człowieka.
4. Pisarz musi posiadać pasję, potrzebę opowiedzenia jakiejś konkretnej historii. *
5. Opowieść ta musi być osobista. Poeta musi być ekspertem od tematu, o którym pisze.*
6. Trzeba mieć własną opowieść, własny temat. Mówiąc inaczej trzeba być oryginalnym.
7. Należy poznać własne ograniczenia i limity zarówno poznawcze, historyczne, filozoficzne, językowe, znać swoje korzenie - jak to określa Singer należy pisać o swoim ,,millieu”, który jest własną osobistą pasją.
8. Bardzo ważne jest, żeby pisać na temat, na którym się zna najlepiej. Dotyczy to też otoczenia społecznego i wartości historycznych, którymi żyje autor. *
9. Nie wolno wyrzekać się swoich korzeni.
10. „Pisarz, bardziej niż inni artyści należy do swojego narodu, swojego języka, historii i kultury.” Mówiąc inaczej obowiązuje w świecie literatury praca nad językiem macierzystym i praca na poznaniem historii, kultury swojego narodu.
11. Twórca oryginalny, twórca prawdziwy i autentyczny, należy do swojego otoczenia. Wielcy mistrzowie literatury zawsze byli związani z korzeniami swojego narodu.
12. Poeta musi być skoncentrowany na własnej tematyce, na własnych problemach, którymi żyje, które chce rozwiązywać. Tematyka, zakres przedmiotowy uprawianej poezji powinien być w miarę ograniczony: „Tylko amatorzy podejmują każdy temat”. *
13. Artysta nie może być naukowcem- nie powinien tworzyć, zasad, praw, a więc pozbawiać ludzi, społeczeństwa, rzeczy i kultury przymiotów wyjątkowości. Wręcz odwrotnie powinien interesować się tym co wyjątkowe.
14. Rzecz opisywana, temat powinien być wyjątkowy, dotyczy to zarówno ludzi jak i świata. Cecha indywidualności i oryginalności jest przez Singera szczególnie podkreślana: „ ludzie i rzeczy nie są jednakowe.”
15. Pokazywanie tych indywidualności, odrębności i wyjątkowości jest zadaniem literatury. Natomiast jak pisarz opowie o tej wyjątkowości i różnorodności jest już kwestią talentu.
16. Utwór literacki powinien pokazywać wyjątkowość i powszechność danego zjawiska czy rzeczy uniwersalność i narodowość, realność i mistyczność. Nie ulega wątpliwości, że umiejętność jednoczesnego pokazywania tych dwóch wektorów świata należy starannie wypracowywać.
17. Sztuka nie jest polityką, nie jest też publicystyką socjologiczną i społeczną. Poetycka opowieść nie może być polityczną rozprawą. Prawdziwa literatura nie pokrywa się z czynnym angażowaniem się na rzecz społeczeństwa.
18. Literatura i poezja koncentruje się na zdarzeniach i sytuacjach - czyli odnosi się do konkretnych faktów, zdarzeń, historii i kultury.
19. Sztuka pisania zdaniem Singera nie polega na tworzeniu neologizmów językowych, lecz na ich ograniczaniu.
20. Dopiero w tym miejscu Singer mówi o roli talentu:
a. Talentu nie da rady osiągnąć ciężką pracą.
b. Talent to rzecz wrodzona, zdarza się rzadko w każdej generacji talenty należą do rzadkości. c. Talent jest wybrykiem natury.
d. Jednocześnie można stwierdzić, że można mieć talent i pisać złe powieści, niedobre nowele i słabe wiersze.
Jak pisać? Metody, taktyki i strategie pisarskie
21. Nie należy przywiązywać się do określonej techniki pisania (pióro, długopis, żel, maszyna do pisania, komputer) a dostosowywać do swoich możliwości.*
22. Należy pisać systematycznie. Singer pisał codziennie przed południem około 2 godzin. Tomasz Mann pisał dziennie 1 godzinę, zawsze o 10 rano.
23. Nie należy reagować lub dostrajać się do praw społecznej dialektyki - nie zakłada się więc a priori, że utwór musi być koniecznie polemiką z rzeczywistością polityczną lub analizą zjawisk zachodzących w społeczeństwie.
24. Należy unikać dążenia za wszelką cenę do sławy, szybkiego uznania i pragnieniem osiągnięcia dużych pieniędzy z literatury.
25. Nie wolno starać się być oryginalnym za wszelką cenę: „ takie eksperymentalne pisanie zaszkodziło wielu talentom, zniszczyło sporą część współczesnej poezji, zaciemniając ją, pozbawiając powabu”.
26. Czynnik czasu. Pierwsze 15 lat pisania to poznawanie swoich korzeni i literatury. Nie jest to czas stracony. A więc – nie należy się spieszyć. Teza ta koresponduje z tezami Chandrasekhara wyłożonymi we „Wstępie” . Mówiąc innym językiem: wstępne studia literackie trwają lat 15.
27. Czynnik pracy i studiów literackich: polega na wypracowaniu własnej metody pracy nad tematem (w przypadku Singera jest to metoda pracy na podobieństwo malarstwa: „model”).
28. Pierwszeństwo natury nad wyobraźnią. Rzeczywistość, świat jest bogatszy, zaskakujący zmiennością i rozwojem.. Wyobraźnia może popaść w schematyzm a utwory mogą być jednostronne, nieświeże, nieoryginalne.
29. Pisać zawsze w swoim języku.
Literatura, poezja jako nośnik wartości i zrozumienia człowieka
30. Należy koniecznie posiadać jakiś system wiary religijnej, niekoniecznie zinstytucjonalizowany. Singer określa tę potrzebę - jako konieczność wiary w moc nadprzyrodzoną.
Jeśli nie posiada się wiary – humanizm jest konieczny.
Wiara w Boga lub w Opatrzność jest sednem literatury: „mówi o tym, że nieszczęście jest niczym innym niż maska przeznaczenia”.
W przypadku przyjęcia postawy humanistycznej – eliminuje ona nihilizm.
31. Pacyfizm, pokój, rozwija kulturę– wojna i rewolucje ją niszczy. Niszczy też ludzi i korzenie kultury. Literatura powinna być przystanią miłości i przeznaczenia, opisem szalonego huraganu ludzkich namiętności i walki z nimi”.
32. Poeta – człowiek sztuki, artysta nie może izolować się od ludzi i od społeczeństwa:
„ Człowiek musi mieć kontakt z innymi czy chce tego czy nie.” Singer w tym miejscu w nastroju autoironicznym wspomina swój okres warszawski i potrzebę kontaktu z ludźmi w następujący sposób: „ W Warszawie, przed laty, prawie każdego dnia postanawiałem, że nie będę tracić czasu w klubie pisarzy, nie będę brać udziału w plotkowaniu, w niepotrzebnych spotkaniach, i natychmiast szedłem do klubu i traciłem czas na mówienie nonsensów”.
Te ostatnie zasady, dobre rady doświadczonego człowieka i wybitnego pisarza wchodzą w zakres tego działu teorii sztuki, który osobiście w przełożeniu na sztukę wersyfikacji [ jedna z moich Df poezji – „publicysta”] określam mianem filozofii poezji. W jej skład wchodzą - w mojej subiektywnej opinii - rozważania kończące się ustaleniami filozoficznymi i humanistycznymi dotyczącymi istoty człowieka, istoty sztuki i jej celu, związku poezji z innymi formami sztuki i jej dialogu z nimi, postawa artysty wobec świata, samoświadomość artystyczna, poszukiwania fundamentalnych odpowiedzi na pytanie o sens życia, sens sztuki, sens filozofowania, sens Religii.
Te rozważania nakierowane na swoją sztukę i samego siebie w koniecznej relacji do kultury historii rozwoju cywilizacji dają wraz z systematycznym uprawianiem sztuki fenomen, który określam greckim i znanym nam pojęciem z zakresu medycyny humanistycznej: Therapeia.
Jestem przekonany, że to samo miał na myśli Singer kończąc swoje zasady pisania w następujący sposób: sztuka powinna nam pomóc zapomnieć o ludzkich ułomnościach, chociaż na pewien czas. Staram się, by „ten czas był spędzany w wartościowy sposób.
Jestem pewien, że w tym samym nurcie myślenia o sztuce i poezji i o życiu artysty należy umieścić wypowiedź Józefa Kurylaka: „poezja jest przygotowaniem się do śmierci.”
Podsumowując: autor poprzez zaangażowanie, studia i dyscyplinę pracy odkrywa głęboki i humanistyczny wymiar poezji. Czy nazwiemy go wartościowym spędzaniem czasu, przygotowaniem się do śmierci, czy therapeią - otrzymamy jeden sens. Poezja i studia nad nią ze względu na konieczność długoletniego skoncentrowania się na niej jest uprawnioną metodą życia. Teza ta może wywoływać zdziwienie - ale jak pokażę na początku notatek numer 3 - jest to źródłowa teza filozofii poezji.
Tekst źródłowy: Aleksandra Ziółkowska, spotkanie z Isaakiem Bashevisem Singerem, Ameryka 238 – Lato 1991, 81-86
Isaak Bashevis Singer. Biogram.
Z Polski wyjeżdża w 1935 roku mając 31 lat.
Członek Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku.
Nagroda Nobla: 1978.
Linki do Wikipedii:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Isaac_Bashevis_Singer
http://en.wikipedia.org/wiki/Isaac_Bashevis_Singer
I ostatnia dobra rada Noblisty – nazwę ją „złotą zasadą” – ćwiczyć literacką pamięć. Isaak B. Singer w wieku 90 lat recytował z pamięci pierwszą księgę „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego „Trzy razy księżyc odmienił się złoty” i Jana Kochanowskiego „Szlachetne zdrowie”.
