Telewizji publicznej nie mieliśmy w Polsce nigdy. Po prostu nie

Cezary Michalski w weekendowym wydaniu „Dziennika" (15.03.2008) popełnił był tekst „Taniec nad trupem telewizji publicznej". Trudno nie zgodzić się z kluczową tezą jego wielkiego tekstu:

"Telewizji publicznej nie mieliśmy w Polsce nigdy. Po prostu nie udało nam się jej po roku 1989 zbudować. Zupełnie poprawna ustawowa fasada skrywała rzeczywistość, w której o panowanie nad telewizją publiczną bezpardonowo walczyły partie i środowiskowe sitwy. Przechodząc od PRL-u do III i IV RP, przeszliśmy w obszarze tzw. mediów publicznych od partyjnego Radiokomitetu do partyjnego bezhołowia. Dziś gigantycznie rozbudowane polskie media publiczne są trupem zalegającym Polskę od Bałtyku po Tatry, trochę podobnym, do rozciągających się na tym samym obszarze ruin powszechnej i bezpłatnej służby zdrowia czy powszechnego i bezpłatnego systemu edukacji od przedszkola aż do magisterki."

Zastanawiam się czy ta cała historia z PiSem przejmującym media coś polskich polityków nauczyła. I czytając prasę, widzę że niczego. Demokracje dzielą się na otwarte- liberalne, i nieliberalne- zamknięte oraz różne stany pośrednie. Typowe demokracje liberalne są zbudowane na wolnych mediach. W Holandii każda grupa ideologiczna, od konserwatystów po liberałów, ma swoje media. W Polsce ja nigdy nie słyszałem w mediach głosu prawdziwego rasowego liberała w zachodnim stylu. Mogę go jedynie przeczytać w miesięczniku literackim. Demokracja i wolność słowa w Polsce, jak w Rosji, jest ograniczona do grupki gazet kierowanych do inteligentów. Czemu w Polsce nie ma np. liberalnego dziennika czy tygodnika? Wyborcza czy Polityka nimi nie są, to gazety otwarcie lewicowe.

Nie ma lewicowych stacji radiowych, nie wspominając już o liberalnych. Brak jest w ogóle całego sektora mediów niekomercyjnych innych niż katolickie. W Anglii na moim osiedlu mogłem słuchać kilku pirackich stacji osiedlowych, 2 kierowane do rasta, jedna do dramowych głów, a inna to był piracko nadawany program radiowy lokalnego uniwersytetu puszczający cudowną muzykę. W Anglii są stacje radiowe nadające raggajungle, a w Polsce w eterze nikt takich rodzajów muzyki nie puszcza. Młodzi ludzie odstawili radia na strychy, dziś słucha się już stacji internetowych. A tradycyjne radio jest po prostu tańsze, przecież nie trzeba płacić abonamentu za internet, odbiorniki też są tańsze.

Koncesjami w Anglii się bardzo przejmują (por. film o pirackich stacjach jungle http://pl.youtube.com/watch?v=43vOh6GuldU  ), mniej więcej tak że brytyjski odpowiednik naszej KRRiTv wprowadził procedury przechodzenia stacji pirackich na nadawanie legalne i zaczął dawać nawet koncesje na stacje osiedlowe. W Polsce wolność w eterze była jakieś 16- 17 lat temu. Dziś wszystko przyporządkowali sobie politycy. Stacje muszą grać to co oni chcą, inaczej mogą nawet stracić koncesję (vide casus RMF FM) albo być upokarzane ekonomicznie przy rozdziale nowych częstotliwości.

Dlaczego politycy, w tym „Złotousty" (D. Tusk) nie uczynią mediów publicznych niezależnymi od władzy państwowej, tak „raz na zawsze"? To, że praktycznie cenzurowano ich partię w TVP, nic Panów z PO nie nauczyło? A gdyby nie zorganizowano tej przełomowej debaty Złotousty- Kaczyński? Przecież nikt nie musiał!

Teraz ludzie z PO mają szansę by uczynić Polskę na zawsze stabilną demokracją, tworząc tutaj medium publiczne zorganizowane tak samo jak BBC. Ale to nie jest tylko zmiana szefa TVP na kogoś bardziej niezależnego. To stworzenie szeregu instytucji, które tą niezależność utrzymają w wypadku zagrożenia i nacisków. To są m.in. dokumenty z zasadami redakcyjnymi, o jakich mowa poniżej, ale też szereg ciał nadzorczych. Ekonomika instytucji w swej nowszej wersji (tzw. nowa ekonomika instytucji) uczy on że Państwo tworzy ramy dla działania inicjatywy ludzi, i tymi ramami są wśnie instytucje. W przypadku TVP tych ram brakuje. Po prostu.

Niezależność BBC jest zapewniania przez BBC Powiernictwo (BBC Trust). Jest to specjalnie powołana instytucja składająca się z 12 powierników (trustees), w śród nich ma: przewodniczącego, wiceprzewodniczącego, oraz członka każdego z narodów składających się na Zjednoczone Królestwo. Obecnie rada ta składa się z:

• Sir Michael Lyons, przewodniczący, ma za sobą szereg pozycji wykonawczych i ni-wykonawczych w korporacjach oraz samorzadach
• Dr Chitra Bharucha, Vice-przewodnicząca, specjalista od medycyny- hematolog, szefowa komitetu dopusczającego lekarzy do wykonywania zawodu.

Reszta opisów biorgafii członków tej rady po angielsku:

• Dermot Gleeson, former governor, reappointed 1 November 2004 for a second term
• Richard Tait CBE, former governor, first appointed 1 August 2004
• Jeremy Peat, the Trustee for Scotland and former governor, first appointed 1 January 2005
• Diane Coyle, an economist, member of the Competition Commission and former Economics Editor of The Independent
• Alison Hastings, the Trustee for England and a former regional newspaper editor
• Dame Patricia Hodgson, a former Chief Executive of the Independent Television Commission
• Rotha Johnston CBE, the Trustee for Northern Ireland and an independent businesswoman
• Janet Lewis-Jones, the Trustee for Wales
• David Liddiment, a former Director of Programmes at ITV
• Mehmuda Pritchard, a solicitor and Independent Police Complaints Commissioner since 2004

Obecnych członków Rady Powierniczej ogłosiła sekretarz stanu odpowiedzialna za kulturę i media. Służą oni na okres dwóch lat. Poprzednio, do 1 stycznia 2007, BBC była nadzorowana przez radę nadzorczą BBC. To ona wyznaczała dyrektora generalnego. Uprzednio jej członków wybierał rząd a zatwierdzała królowa, co prowadziło do zarzutów o stronniczość i upolitycznienie, szczególnie za rządów Margaret Thatcher, kiedy to wyznaczono szefa rady nadzorczej rzekomo mającego polecenie zmiany ówczesnego dyrektora generalnego BBC.

Poprzedni szefowie rady nadzorczej BBC: to m.in. Michael Ian Grade, który pochodzi z żydowskiej rodziny działającej w show-biznesie, karierę zaczął jako dziennikarz sportowy, do telewizji trafił w wieku 30 lat, dyrektorem programowym LWT został w wieku 36 lat, dziesięć lat później objął to samo stanowisko w BBC.

Obecny przewodniczący, Sir Michael Lyons, to były radny Partii Pracy oraz szef trzech znacznych samorzadów lokalnych. Pracował podczas studiów jako handlarz na rynku, a następnie jako wykładowca ekonomii w Wallbrook College w Londynie oraz w University of Nottingham. Przewodniczący orkiestry symfonicznej w Birmingham.

Dziennikarzy ten stacji obowiązuje rodzaj konstytucji, gwarancji pewnych praw. To właśnie te instytucjonalne ramy prawne tworzą fenomen niezawisłości BBC. Oto zasady redakcyjne BBC jakie muszą spełniać wszystkie treści emitowane w BBC: http://www.bbc.co.uk/guidelines/editorialguidelines/

Kanały tematyczne BBC zaskakują. Mi najbardziej sie podoba trzeci kanał BBC, BBC Three określony jako kanał dla młodzieży dorosłej. Ta grupa wiekowa jest zupełnie pominięta przez polskie media publiczne, tak ma swój kanał. BBC Four - czwarty kanał BBC, ma format określony jako: dokument, kultura i sztuka. Tylko pierwszy i drugi kanał nadają naziemnie, reszta jest dostępna cyfrowo albo satelitarnie.

Wartości i cele BBC: http://www.bbc.co.uk/info/purpose/

Informacje o BBC: http://www.bbc.co.uk/info/

Przegląd zasad wg jakich działa BBC: http://www.bbc.co.uk/guidelines/