Zbliżająca się 80 rocznica pierwszego transportu więźniów do niemieckiego obozu KL Auschwitz jak co roku wywołuje spore emocje.
Czas pandemii nie sprzyja zamierzeniom Społecznego Komitetu Obchodów 14 Czerwca, któremu przewodniczy była więźniarka Pani Barbara Wojnarowska Gautier. Choć zapewne, czego oczekiwali członkowie Komitetu, w uroczystościach weźmie udział Pan Prezydent Andrzej Duda nadając im właściwą rangę, to jednak ponownie niemożliwe okazało się uzyskanie zgodny na odprawienie Mszy Świętej na dziedzińcu pod blokiem 11.
Również inne oddolne inicjatywy nie zyskały aprobaty.
Pan Piotr Ćwik, Wojewoda Małopolski (PiS), nie zgodził się na zorganizowanie zgromadzenia na obszarze Pomnika Zagłady.
Pan Janusz Chwierut, Prezydent Oświęcimia (PO), nie wydał zgody na planowany w rocznicę „Marsz Pamięci” zgłoszony przez środowisko związane z „Marszem Niepodległości”.
Trudno powiedzieć, czy polityka rządzących wynika z przyjęcia zasady „dmuchania na zimne” – Prawo i Sprawiedliwość mocno sparzyło się na nowelizacji Ustawy o IPN. Zapewne ostatnią rzeczą jakiej pragnęliby teraz, na krótko przed wyborami prezydenckimi, politycy rządzącej koalicji jest dawanie najmniejszego powodu do wysuwania pod adresem Polski i Polaków (oraz rządzących rzecz jasna) zarzutów o antysemityzm. Co oczywiste, „schodzenie z linii strzału” nie daje gwarancji że nie zostanie się ostrzelanym.
Poważnym problemem jest samo … Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Bez wątpienia instytucja ta mogłaby odegrać znaczącą rolę w budowaniu pozytywnego wizerunku Polski i Polaków na świecie. Niestety, na chwilę obecną wydaję się to niemożliwe. Nie dawała tej gwarancji Międzynarodowa Rada Oświęcimska (kadencja upłynęła w 2018 r., nowej Rady nie powołano). Rada, której przewodniczyła Pani prof. Barbara Engelking angażowała się otwarcie po stronie krytyków polskich władz w sporze o nowelizację Ustawy o IPN. Trudno oczekiwać tego po obecnym Dyrektorze, Panu Piotrze Cywińskim. Pominę milczeniem nieprzystające do rangi instytucji angażowanie się w walkę z mniej lub bardziej niepoważnymi „fake newsami”. Raczej nie da się obronić tezy o silnym zaangażowaniu Muzeum w upamiętnianie historii polskich ofiar oraz Polaków mieszkających w pobliżu obozu, w tym osób zaangażowanych w pomoc więźniom. Bez wątpienia presja wywierana od kilku lat robi swoje, ale nie chodzi tu o działanie pod naciskiem, lecz o autentyczne zaangażowanie. Ostatnie obchody „Wyzwolenia Auschwitz” pokazały zaś dobitnie, że istnieje przyzwolenie na, moim zdaniem, instrumentalne wykorzystanie tego miejsca i jego historii. Dowodzi tego brak jakiejkolwiek reakcji na wystąpienie byłego więźnia, Pana Mariana Turskiego, tak silnie kontrastujący z oburzającym listem jaki skierowali do również byłej więźniarki, Pani Barbary Wojnarowskiej Gautier, min. „Opiekunowie Miejsca Pamięci”, czyli niektórzy pracownicy, przewodnicy i wolontariusze.
Na marginesie – dlaczego w niektórych sytuacjach Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau nie posługuje się oficjalną nazwą obozu (z określeniami: niemiecki, nazistowski) zastępując ją enigmatycznym zwrotem „Miejsce Pamięci”
Do obchodów zostały już tylko dwa dni. Szczegółowy plan dostępny jest na stronie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. I również na różnych „stronach” internetowych dostępne są / będą materiały edukacyjne i relacje z wydarzeń towarzyszących rocznicy.
Miejmy nadzieję że uroczystości upłyną w spokoju i będą miały godny charakter. Zapewne nie spełnią one oczekiwań wszystkich zaangażowanych w ich organizację. Miejmy jednak nadzieję, że nie staną się zarzewiem nowych sporów lecz kolejnym krokiem we właściwym kierunku.
I na koniec zaproszenie. Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego w Nowym Jorku organizuje 14 czerwca br. specjalny koncert mający upamiętnić … 75 rocznicę zakończenia II Wojny Światowej oraz 77 rocznicę powstania w Getcie Warszawskim. Do udziału, na swoim koncie na fb, zaprasza jedna z oświęcimskich instytucji będąca (za stroną PM A-B) współorganizatorem obchodów 14 czerwca. Data się zgadza.
