Chartres, miejsce tajemne (8)

GOTYK
Witraże

Witraże z Katedry w Chartres (traktat)

Wstęp

Od idei filtrowanego światła do szyby.

Filtrowane światło - to wynalazek Starożytnych, nieznanych Greków i Rzymian, a być może wcześniej Celtów, Egipcjan, czy Babilończyków, a także dawniej Sumerów, na Dalekim Wschodzie Chińskie Królestwa tez znały te idee..
Babilończycy i Egipcjanie zostawili po sobie kolorowe szkła w różnych kolorach

i w celto-galijskich grobach również znajduje się przedmioty z miedzi i złota, inkrustowane drobnymi kawałkami kolorowych szkieł, bransoletki i koraliki kolorowych pęcherzyków szklanych. Nie ma jednak bezpośrednich dowodów na istnienie szyb, Technika wytwarzania cienkich, płaskich szyb okiennych została wynaleziona we francuskiej Normandii, jednak dopiero w wiekach średnich.
Najpotężniejsza Cywilizacja Antyku, jednocześnie ostatnia – Rzymianie, używali do dekoracji okien swoich domów technik przypominających witrażowanie. Wiemy, że używali, naturalnych materiałów, półprzezroczystych alabastrów, talków, gipsorytów, które przepuszczały do wnętrz Domusów lub Villi, lekkie i subtelne światło, ale jak dotąd nie wykryto technik stosowania specjalnie spreparowanych w tym celu szyb.

W Starożytności, istniało bogato barwione szkło i istniała idea filtrowania światła słonecznego, które wpadało do budynku przez otwory w murach lub przez fragmenty konstrukcji dachowej, jednak nie istniała idea, która by połączyła te dwie sprawy - filtrowanie światła przez kolorowe szkło.
Trzeba powiedzieć, że starożytnej Grecji i Rzymie, okna były małe i rzadkie. W przypadku dużych budynków, takich jak Ville, światło zazwyczaj było filtrowane przez świetliki metalowe lub z marmuru bez wstawiania szkła. Wynikało to z idei architektonicznych Antyku, które zostały tak pięknie opisane w Traktacie Witruwiusza. Powietrze z zewnątrz razem ze światłem wpadało do wnętrza, przez otwory okienne umieszczone na dużej wysokości, które były po to by wentylować wnętrze.
Poza tym Rzymianie, jak i Grecy byli przyzwyczajeni do życia na zewnątrz, klimat Grecji i południowej części Włoch nie wymaga stosowania środków ostrożności przed zimnem. Konstrukcja Domusa rzymskiego, to przecież zabudowania na planie kwadratu lub prostokąta, z pustą przestrzenią w części centralnej, zwanej atrium, basenem na wodę deszczową i dlatego tez pełno było tam światła dziennego, czy tajemniczego światła Gwiazd i Księżyca.

Ale jeśli nie możemy powiedzieć, że Grecy i Rzymianie korzystali z kolorowych szyb, możemy założyć, że Azjaci znali w formie bardzo uproszczonej ten typ dekoracji już w Antyku. Jest ten fakt znany z raportów rzymskich urzędników(Pliniusz Młodszy i inni) do Cesarzy, a dotyczących istnienia form pseudo witrażowych w Patrii i po „puczu” króla Ardaszira z dynastii Sasanidow - Persji.

Gdy stolica Imperium przeniosła się do Bizancjum-Konstantynopola i po szybkim upadku Cesarstwa Zachodniego, to na wschodzie w Bizancjum nastąpił rozkwit Kultury. Jednym z jej przejawów były bogato zdobione wazy i wazony, a także mozaiki z kolorowego szkła. Na Zachód te techniki barwienia szkła trafiły dopiero około VII wieku.
Do powstania techniki witrażu na pewno przyczyniły się bizantyjskie mozaiki. Jednak najważniejszy był rozwój zachodnich technik hutniczych. Było to zrozumiale, bo techniki te służyły do produkcji broni – Zachód Europy był w tym czasie jednym wielkim polem bitwy.
Przełom, jakim było powstrzymanie marszu na Królestwo Franków Armii muzułmańskiej dokonany w czasie Bitwy pod Poitiers(732r) i zwycięstwo odniesione przez wojska frankijskie przez Majordoma Królestwa Karola Młota i księcia Akwitanii Odona, pozwolił na normalne funkcjonowanie wszystkich warstw społeczeństwa i zaowocował rozwojem wielu nowych technik i technologii, w hutnictwie szkła również.

To były Elity rodzącego się Gotyku: Światli Duchowni, Odkrywczy Artyści i Inżynierowie oraz Feudałowie, którzy nie tylko byli zbrojnym ramieniem, ale i Fundatorami łożącymi niebagatelne sumy na rozwój stylu.

cdn..

źródła, z których korzystam, w wypadku witraży:
Editions Gaud, et Henri Gaud oraz, L'association Les Chevaliers Carnutes
oraz Dictionnaire raisonné de l’architecture française du XIe au XVIe siécle
Eugéne Viollet-le-Duc (1856)