Ponieważ wszystko jest ze sobą powiązane – to zdanie-klucz najnowszej encykliki Franciszka Laudato si', które w różnych formach przewija się przez cały, naprawdę obszerny tekst i jest jego prawdziwie złotą nicią, integrującą najważniejsze wątki myślowe. Integruje także te mniej ważne, a przede wszystkim nadaje wartość obserwacjom, które nieuważny i zbyt pewny własnej czystości legalnej czytelnik skłonny byłby oceniać jako myśli zupełnie „nieważnej ciężkości”.
Kluczowym pojęciem encykliki jest integralność, a kluczowym wyrażeniem – integralna ekologia. Chociaż specyficzna (rozproszona – jeśli tak można to ująć) dynamika tego dokumentu i jego rozkład akcentów są dla mnie nie do końca czytelne, muszę przyznać, że odsłonięta w nim integralna jakość papieskiego myślenia wydaje mi się czymś bardzo, ale to bardzo cennym.
W trybie notatnikowym zacznę tu wypisywać dla pamięci ważne fragmenty tekstu:
„Jeśli nie uznaje się w samej rzeczywistości znaczenia człowieka ubogiego, ludzkiego embrionu, osoby niepełnosprawnej – by podać tylko kilka przykładów – trudno będzie usłyszeć wołanie samej przyrody. Wszystko jest ze sobą połączone. Jeśli człowiek ogłasza siebie jako niezależnego od rzeczywistości i staje się władcą absolutnym, kruszy się sama podstawa jego istnienia, ponieważ «zamiast pełnić rolę współpracownika Boga w dziele stworzenia, człowiek zajmuje Jego miejsce i w końcu prowokuje bunt natury»*” (III, 117, s. 94)
„Ponieważ wszystko jest ze sobą powiązane, nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji. Niewykonalny wydaje się proces edukacyjny na rzecz przyjęcia osób słabych, przebywających wokół nas, które są czasami uciążliwe lub kłopotliwe, jeśli nie otacza się opieką ludzkiego embrionu, mimo że jego pojawienie się może być powodem trudności i problemów: «Jeśli dochodzi do utraty wrażliwości osobistej i społecznej na przyjęcie nowego życia, również inne formy otwarcia przydatne dla życia społecznego ulegają wyjałowieniu »**”. (III, 120, s. 96)
„Z drugiej strony niepokoi fakt, że gdy niektóre ruchy ekologiczne bronią integralności środowiska i słusznie domagają się ograniczenia badań naukowych, to niekiedy nie stosują tych samych zasad do życia ludzkiego. Kiedy dokonuje się eksperymentów na żywych zarodkach ludzkich, to często usprawiedliwia się przekroczenie wszelkich granic, zapominając, że niezbywalna wartość istoty ludzkiej znacznie wykracza poza stopień jej rozwoju.” (III, 136, s. 109)
„Biorąc pod uwagę szeroką skalę zmian, nie jest już możliwe znalezienie właściwej odpowiedzi dla każdego problemu z osobna. Fundamentalne znaczenie ma poszukiwanie rozwiązań integralnych, uwzględniających interakcje systemów przyrodniczych między sobą oraz z systemami społecznymi. Nie ma dwóch odrębnych kryzysów, jeden środowiskowy, a drugi społeczny, ale istnieje jeden złożony kryzys społeczno-ekologiczny. Wytyczne dotyczące rozwiązania wymagają zintegrowanego podejścia do walki z ubóstwem, aby przywrócić godność wykluczonym i jednocześnie zatroszczyć się o naturę.” (IV, 139, s. 112)
------------------------------------
*Jan Paweł II, Centesimus annus, 37: AAS 83 (1991), 840.
** Benedykt XVI, Caritas in veritate, 28: AAS 101 (2009), 663.
Komentarze