Sekret Fontanny Trytona w Valletcie na Malcie

W pobliżu dawnej bramy głównej do miasta Valletta, do jego historycznej części, znajduje się olbrzymia fontanna zwana powszechnie Fontanną Trytona.  Niestety, jest pewien błąd, jeśli chodzi o tę nazwę, często rozpowszechnianą w przewodnikach, media i w internecie.
Fontanna Trytona jest zwykle pomnikiem przedstawiającym pojedynczą postać, czyli starożytne bóstwo morskie, Trytona, syna Posejdona i Amfitryty. Miał kształty pół rybie a pół ludzkie, a ciało jego miało dwa rybie ogony.  Posiadał ogromną muszlę, na której grał, aby wzburzać i uspokajać fale morskie.
W czasach nowożytnych fundowano w wielu miastach fontanny z wizerunkiem Trytona, a najbardziej znana jest dziełem wielkiego włoskiego mistrza sztuki barokowej Gianlorenzo Berniniego, Fontanne del Tritone w Rzymie, wykonaną w latach 1642–1643 na zlecenie papieża Urbana VIII.  Równie w naszym kraju znajduje się fontanna podobna do tej rzymskiej. Jest ona w Nysie, pochodzi z lat 1701-1702. Jednakże tzw. Fontanna Trytona w Valletcie jest czymś innym niż te barokowe naśladujące dzieło Berniniego, mamy tu bowiem przedstawienie trzech postaci, czyli trzech trytonów z każdy z dwoma ogonami, podtrzymujących olbrzymią misę, z której wypływa woda. Trytony to nie to samo co Tryton, bo to jego potomstwo, czyli synowie.
Były to bóstwa morskie, które razem z ichtiocentaurami, Trytonem, Nereidami, hippokampami tworzyły orszak Posejdona. Fontanna Trytona w Valletcie została zaprojektowana przez rzeźbiarza Vincenta Apapa oraz projektanta Victora Anastasiego i uruchomiono ją 16 maja 1959 roku.
Po pewnym czasie    uległa uszkodzeniu i poddano ją renowacji.
Forma artystyczna fontanny z Valletty została zainspirowana znaną renesansową, pochodzącą z końca XVI wieku, Fontaną delle Tartarughe w Rzymie (zwana Fontanną z żółwiami, z powodu ich wizerunków na czaszy). Zapewne, jak kilka innych europejskich fontann z motywem Trytona lub trytonów, miała podkreślać  związek Malty jako wyspy z wodą i nawiązywać do motywu antycznej harmonii życia z naturą. Miało to symbolizować spokój, ład i harmonię życia zgodną z rytmem przyrody i wodą jako jednym z jej żywiołów. Ze względu na swoją monumentalną wielkość i położenie fontanna w Valletcie stała się miejscem charakterystycznym w życiu miasta. W jej otoczeniu mają miejsce spotkania, wystawy, przedstawienia teatralne i  imprezy.  

Tzw. Fontanna Trytona w Valletcie, fot. Barbara R. z Krakowa, 2025 r.