Witamy w ponowoczesności- gdzie się schowały ciekawe pomysły

Spotykam się czasem z opinią, że Polska jest krajem nienowoczesnym. Różni mniej lub bardziej szanowani eksperci twierdzą, że jesteśmy w stosunku do reszty świata, zachodniego oczywiście, zacofani, zaściankowi, nietolerancyjni, do poziomu ludzi cywilizowanych wiele nam brakuje i generalnie nie dorośliśmy do wielu fajnych rzeczy, które oni mają, a my nie. Niestety autorytety wygłaszające te opinie błądzą, jak to im się dość często zdarza.

-------

Anna Grabińska

-------

Jestem tylko prostym etnologiem i intelektualne rozrywki jakoś za bardzo mnie nie pociągają. Lubię oglądać telewizję, grać na komputerze i czytać literaturę klasy C. Książki, których nikt nie rozumie, ale wszyscy wstydzą się do tego przyznać zupełnie mnie nie bawią. Może właśnie ze względu na moje mało wyrafinowane zainteresowania odkryłam, jak bardzo mylą się przeróżni mądrzy ludzie głoszący, że Polska jest zacofana.

Fryderyk Jameson, jeden z głównych teoretyków postmodernizmu, który jak sama nazwa wskazuje jest epoką następującą po nowoczesności, twierdzi, że jedną z jego głównych cech jest zanik kreatywności. Ponowocześni ludzie mają, jego zdaniem, tylko przetwarzać to, co już wcześniej wymyślono, stworzono czy napisano. Zgodnie z tą pesymistyczną diagnozą Polska jest raczej jednym z najbardziej rozwiniętych krajów świata. Wystarczy włączyć telewizor, by to stwierdzić.

W naszej telewizji, czy to publicznej, czy prywatnej, mamy do czynienia w przeważającej części z czterema rodzajami programów. Po pierwsze możemy obejrzeć produkcje zagraniczne; po drugie jest cała masa bardzo nędznych programów robionych na licencji – niestety, jak wszystkie kopie są one zdecydowanie gorsze od oryginałów; po trzecie są audycje robione bez licencji, które jednak uderzająco przypominają to, co można zobaczyć w zagranicznych stacjach; wreszcie po czwarte są seriale, których scenariusze napisała Ilona Łepkowska.

Z podobną sytuacją mamy do czynienia w Internecie. Popularne polskie portale są kopiami portali zagranicznych. Niestety, wydaje się że żyjemy w kraju wyprzedzającym w rozwoju kraje, takie jak Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania.

Aczkolwiek niewątpliwie mamy do czynienia z dość przerażającym kryzysem oryginalności, to nie mogę powiedzieć, że zgadzam się z tezą Jamesona. Nic, poza tym co dzieje się u nas, nie przekonuje mnie, że Człowiekowi wyczerpały się pomysły. Zresztą, to, co pisze Jameson nie jest wcale nowe i jest dość typowe dla osób inspirujących się szkołą frankfurcką. Co nie zmienia wcale faktu, że w Polsce występuje dość istotny niedobór oryginalności twórców. Nie, to jeszcze nie tak. Oryginalności brakuje temu, co media nam serwują.

Warto zadać sobie pytanie, z czego to wynika. Dlaczego serwuje nam się ubogą w treści i mocno przeżutą papkę? Czy w Polsce nie ma ludzi, którzy są w stanie wymyślić coś ciekawego? Czy też może po prostu jedynie te nieciekawe projekty mają szanse na realizacje?

Moim zdaniem jest to ten drugi problem. Z jakiegoś powodu ciekawe pomysły nie są wcielane w życie. Zamiast zaproponować publiczności coś ciekawego, robi się co najwyżej mierne kopie tego, co już ktoś gdzieś zrobił. Dlaczego?

Gdybym miała się pokusić o odpowiedź na to pytanie, to powiedziałabym, że właśnie dlatego, że tak zwane autorytety robią nam wodę z mózgu i twierdzą, że jesteśmy zacofani. Wieczny kompleks Wspaniałego Zachodu i Prześwietnej Europy powoduje, że zamiast iść swoją drogą, zamiast tworzyć własne rzeczy, papugujemy po innych z nadzieją, że jak będziemy mieć rzeczy takie jak oni mają, to staniemy się nimi. Nie wyciągnęliśmy nauki z tego, co powiedział Forrest Gump, nie chcemy być sobą i zdaje nam się, że jak coś tam ściągniemy od nich w wersji dla ubogich, to przyjmą nas do jakiegoś elitarnego klubu. Prawda jest taka, że nie możemy być kimś innym niż jesteśmy, a najlepszą z zasad, jakie można przyjąć jest zasada głosząca, że elitarny jest ten klub, do którego my należymy.

Zamiast papugować po innych i starać się, niezbyt skutecznie upodabniać do innych powinniśmy sami zacząć myśleć i znaleźć własną drogę. Nie jesteśmy zacofani, tylko zakompleksieni. Nie ma sensu rozwodzić się nad tym, skąd te kompleksy się wzięły, w tej chwili ważne jest to, że one są i trzeba się ich pozbyć.

Zachód, Europa, Stany, czy co tam jeszcze nie są od nas fajniejsze czy lepsze z definicji. Nie musimy kopiować tego, co oni mają. Jest bardzo prawdopodobne, że sami możemy wymyślić coś lepszego.

Anna Grabińska