Maria Kudroń: Wybór Zofii

Najbardziej przerażająca scena filmowa, jaką pamiętam, to fragment „Wyboru Zofii”. II Wojna Światowa, w kolejce do wagonów stoją przyszli więźniowie obozu koncentracyjnego. Do matki trzymającej na ręku dziewczynkę, a za rękę chłopca podchodzi esesman i karze jej wybrać, które dziecko wyda na śmierć. Kobieta krzyczy, płacze, nie chce podjąć decyzji. – Jeżeli nie wybierzesz jednego, zginie oboje twoich dzieci – mówi oprawca. Zofia wskazuje córeczkę, daje jej misia. Dziecko niesione na ramieniu esesmana rozpaczliwie płacze.

Są rodzice, którzy muszą pożegnać dziecko przed narodzeniem lub zaraz po przyjściu na świat, czy starsze przy śmiertelnej chorobie. Niewyobrażalne bolesne jest jednak wydanie dziecka na śmierć w imię idei, wiary, wyboru Zofii.

Ojciec Ifigenii podejmuje decyzję o złożeniu córki w ofierze, aby przebłagać grecką boginię Artemidę i ocalić poddanych. Dla oczu świadków ofiary dziewczyna zginęła. Mit opowiada jednak, że ocalała po interwencji bogini i została jej kapłanką. To ma pocieszyć jej ojca.

Co czuł i myślał Abraham, kiedy usłyszał, że ma poświęcić Izaaka? Może uznał, że są wartości ważniejsze niż życie dziecka, może nie dziwiły go tego typu ofiary. Biblia relacjonuje bardzo zwięźle to wydarzenie. Najbardziej dramatyczny jest już opis powstrzymania ojca od zabicia syna.

…Ale wtedy anioł Pana zawołał na niego z nieba i rzekł: „Abrahamie, Abrahamie!... Powiedział mu: „Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna”.Następnie Bóg mówi do Abrahama „Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia na wzór twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu”. 

Nie mogę tego zaakceptować. Czyżby Bóg na wzór okrutnych ludzkich natur chciał wymusić bezwzględne posłuszeństwo i bezwolność? Ofiara Izaaka - to jedne z najbardziej kontrowersyjnych wersów Biblii. Po co wymagać od człowieka tak sprzecznej z jego instynktownym przywiązaniem i uczuciami ofiary? Strach przed utratą dziecka jest przecież najgorszym koszmarem rodziców.

Usiłuję sobie to wytłumaczyć tak: składano ofiary z ludzi, złożenie w ofierze własnego dziecka to sygnał najwyższego uhonorowania bóstwa. Ludzkie życie staje się formą przetargu, zakładnikiem zastraszenia, zniszczenia, holocaustu. Zofia po raz kolejny dokonuje straszliwego wyboru.

Abraham miał pojąć, że nie tędy wiedzie droga do wiary i posłuszeństwa. Jego Bóg nie chce takiego kultu. Życie zgodnie z przykazaniami ma przynosić radość i spełnienie. To jest Wybór Boga.