Głębszy, prawdziwie ludzki wymiar wystawy, ale i postawy Juliena Bryana zawiera się w dwóch fotografiach. Na pierwszej z nich widzimy zapłakaną dziewczynkę, która rozpacza nad ciałem starszej siostry, zabitej serią z broni pokładowej samolotu niemieckiej Luftwaffe. Na drugiej, fotograf i filmowiec-dokumentalista z USA przygarnia dotknięte nagłym nieszczęściem warszawskie dziecko, stara się je najprostszym gestem pocieszyć.
Amerykanin Julien Bryan (1899–1974), syn pastora Pierwszego Kościoła Prezbiteriańskiego, który jako kierowca ambulansu brał udział w pierwszej wojnie światowej, 7 września 1939 roku dotarł z Włoch przez Rumunię do Warszawy, gdzie pozostał przez dwa tygodnie, dokumentując bohaterską obronę, ale również zniszczenia miasta oraz tragedię ludności cywilnej w oblężonej stolicy Polski. Prezydent Starzyński zapewnił Bryanowi samochód, tłumacza oraz ochronę, co umożliwiło dziennikarzowi poruszanie się po mieście i wykonanie unikatowych zdjęć filmowych i fotograficznych, w tym częściowo na taśmie Kodachrome.
Amerykański dokumentalista, jeszcze z Warszawy, apelował przez radio do prezydenta Roosvelta o udzielenie pomocy mieszkańcom miasta, którzy w obliczu prowadzonej przez Niemców wojny totalnej, niszczącej z równą bezwzględnością domy mieszkalne, szpitale oraz kościoły, okazywali zaradność, wolę przeżycia i zwyczajne, codzienne bohaterstwo.
Multimedialna, ciekawie zaaranżowana wystawa, którą Dom Spotkań z Historią przygotował we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, oprócz kilku emblematycznych wręcz fotografii Bryana z oblężonej Warszawy, prezentuje głównie zdjęcia z września ’39 dotąd w Polsce nieznane. Ale są też materiały filmowe jego autorstwa z Rosji i Niemiec z drugiej połowy lat 30., a przede wszystkim słynny, nominowany w 1941 do Oscara w kategorii dokumentu film „Siege” o oblężeniu Warszawy, oraz wybór zdjęć i materiałów prasowych z trzech powojennych pobytów Amerykanina w Polsce.
Wobec dużego zainteresowania, ekspozycję w DSH, przy Karowej 20, przedłużono do 13 marca 2011.
„Amerykanin w Warszawie. Stolica w obiektywie Juliena Bryana 1936–1974”. Kuratorzy: Monika Kapa-Cichocka (DSH), Jacek Zygmunt Sawicki, Tomasz Stempowski (IPN). Warszawa 2010.
(waż)
Inne tematy w dziale Kultura
