Sankt Petersburg. Pokochałem to piękne miasto. Pokochałem za jego historię, za jego wewnętrzną siłę, za jego charakter, za jego mieszkańców i za ich życzliwość jaka mnie tam zawsze spotyka ilekroć tam jestem.
I choć miasto, szczególnie jego najstarszą część znam już niemal na pamięć, to i tak za każdym razem odkrywam coś nowego i fascynującego. Jakiś do tej pory przegapiony zaułek, pomnik, niedostrzeżoną w porę architektonicznie ciekawą kamienicę, kolejny piękny zwodzony most i jego funkcję. Bardzo cenię sobie też parki, kościoły, dworki i pałace czasów imperialnej Rosji a jest ich naprawdę sporo do oglądania i podziwiania będących w znakomitej większości pięknie odnowionych ponad dekadę temu na huczne obchody 300-lecia powstania Piotrowego Grodu. Oglądanie i podziwianie na żywo tych wspaniałości to doskonała nauka historii sztuki, wystroju wnętrz i stylów w architekturze.
Niewątpliwie kościół ewangelicki p/w św. Piotra i Pawła w St. Petersburgu jest godny zwrócenia uwagi. Zlokalizowany przy Newskim Prospekcie, głównej alei miasta, powstał w 1708 roku i jest praktycznie najstarszym zborem luterańskim w Rosji. Jego budowę rozpoczęto wkrótce po ustanowieniu w 1705 roku dekretu Piotra Wielkiego zezwalającego w ówczesnych obrębach miasta na budowanie świątyń protestanckich i katolickich. Po pożarze i uszkodzeniach konstrukcji nośnych, kościół został przebudowany w latach 1833-37 według projektu Aleksandra Brullowa, cenionego malarza i architekta, profesora petersburskiej Imperialnej Akademii Sztuki i w swym architektonicznym stylu późnego rosyjskiego klasycyzmu dotrwał do czasów współczesnych.
W końcu XVIII wieku społeczność luterańska przynależna do zboru gromadziła głównie Niemców i Holendrów i liczyła około 2ch tysięcy wiernych by pod koniec XIX wieku przekroczyć wielkość 15 tysięcy parafian aktywnie uczestniczących w życiu religijnym. Zbór powiększył się o wiernych z krajów bałtyckich i skandynawskich i paru innych narodowości, które związały swoje losy ze stolicą Carskiej Rosji. Parafia utrzymywała własną szkołę, szpital, sierociniec i niewielką drukarnię.
Przez długie lata członkiem tego zboru był znakomity szwajcarski matematyk, fizyk, astronom i logistyk Leonhard Euler (1707-1783), który kierował katedrą matematyki na Petersburskiej Akademii Nauk i był konsultantem do spraw medycyny praktycznej dla Imperialnej Marynarki Wojennej mającą swą siedzibę przy nadbrzeżu Newy. Euler jest powszechnie znany w świecie naukowym ze stworzenia bardzo licznych niestandardowych praw i twierdzeń matematycznych i fizycznych; twórca rachunku różniczkowego i całkowego. Z moich lat studenckich na Politechnice Warszawskiej pamiętam ile kłopotów sprawiały nam zawiłości “równania strugi według Eulera” na zajęciach z hydrauliki. Świętej pamięci dyrektor katedry hydrauliki, profesor Edward Światopełk Czetwertyński miał hopla na punkcie opracowań Eulera związanych z równaniami strugi cieczy w stanie przepływu swobodnego i w warunkach swobodnej czy wymuszonej turbulencji. Jednak na egzaminie wymagał tylko znajomości założeń podstawowych do równań „strugi Eulera” odpuszczając już wyprowadzenie wzorów końcowych ponieważ – jak twierdził – „dla waszych młodych i leniwych głów to zbyt trudne i skomplikowane”. Drugim wielkim naukowcem bardzo wysoko cenionym przez profesora był George Stokes – autor naukowych opracowań podstaw dynamiki płynów w różnych uwarunkowaniach fizycznych i chemicznych.
W przeciwieństwie do wielu okolicznych budynków i świątyń wzniesionych wzdłuż i w pobliżu Newskiego Prospektu, zbór luterański nie doznał poważniejszych uszkodzeń w okresie 900 dniowej blokady Leningradu. Co jest dziwne to fakt, ze do roku 1937 władze sowieckie pozwalały na – wprawdzie okresowe ale jednak – odprawianie w kościele nabożeństw oraz ograniczoną działalność wydawniczą. Później świątynię, wzorem innych w całym Związku Sowieckim, zamieniono na skład drewna I magazyn materiałów wykończeniowych dla budownictwa. Tak funkcjonował do roku 1963 kiedy kościół zamieniono na …. basen pływacki. Podobno na tym basenie wytrenowano w ZSRR kilku krajowych mistrzów i olimpijczyków w skokach do wody.
W latach 90ch ubiegłego wieku kościół został gruntownie odnowiony i w roku 1993 przekazany petersburskiej społeczności luterańskiej. Zachowano w nim jednak oryginalny układ ławek z czasów gdy służyły licznej widowni miłośników zawodów pływackich.
