art. 20 Konstytucji to trochę mój osobisty wkład. Ryszard Bugaj

Art. 20. Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku

Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

Nazywam się Ryszard Bugaj i uczestniczyłem w pisaniu tej Konstytucji, także w wąskich gronach kiedy negocjowaliśmy jej kształt. Ta Konstytucja jest zapisem kompromisów, kształt art. 20 to troszeczkę Nasz wkład do kompromisu – mówię o dawnej Unii Pracy – trochę mój osobisty bo się o to starałem.

Oczywiście miałem świadomość, że Konstytucja która formułuje swoje zapisy w ogólny sposób z natury rzeczy będzie później interpretowana przez Trybunał Konstytucyjny – nic takiego się nie stało. Otóż takim problemem, który widać dosyć dobrze jest to jak w Polsce przy pomocy ustawy uregulowano partycypację pracowniczą. Polska jest krajem o bogatej tradycji – w czasach komunistycznych partycypacja pracownicza była takim pomysłem z jednej strony na racjonalność ekonomiczną - na udział pracowników w zarządzaniu. Z drugiej strony był to pomysł, żeby trochę nomenklaturę przyszczypać, która była fundamentem tej nieracjonalności tej gospodarki – fundamentem systemu nakazowo – rozdzielczego. Niestety w Polsce te uregulowania narzucone przez Unię zostały wprowadzone w absolutnie minimalnym poziomie i to co sprawia przykrość to to, że z jednej strony dążyli do tego oczywiście pracodawcy, ale z drugiej strony przyczynił się do tego mój związek zawodowy „Solidarność”. Otóż działacze się bali tej instytucji, nie chcieli i niedobrze się stało.

Myślę, że drugą taką instytucją - która istnieje – ale chyba nikogo też nie satysfakcjonuje jest komisja trójstronna, która w założeniu – ten fundament konstytucyjny miał jej służyć do tego – żeby to było takie miejsce ucierania się konsensusu w sprawach społeczno – gospodarczych. Oczywiście związki zawodowe mają nie tylko prawo, ale obowiązek, żeby być stronniczym. Lewiatan(PKPP – dodanie własne) też ma prawo do tego. Chodziło o to, aby to się ucierało, żeby było miejsce tego spotkania. To się nie udaje. W rezultacie to co się w Polsce dzieje jest w moim przekonaniu w znacznej mierze to co się dzieje – zaprzeczeniem tego – na co po trochu liczyłem – zaprzeczeniem systemu który miał być systemem współdziałania. Bez przekreślania oczywiście interesów stron, bez zamaskowania różnicy w tych stron. Miał być systemem w którym jednak jest wysiłek powiedzmy jest wspólnota, która widzi interesy stron, która szuka punktu równowagi pomiędzy interesami stron. Tak się nie stało. W rezultacie polskie przedsiębiorstwa są zarządzane w sposób autorytarny, pracownicy są traktowani są jako siła robocza. Z kolei pracownicy traktują menagment, właścicieli jako złodziei, jako przestępców. To oczywiście mówiąc w kategoriach ekonomicznych prowadzi do tego, że poziom kosztów transakcyjnych związanych z nadzorem jest wysoki – to obniża konkurencyjność polskiej gospodarki. No i to moim zdaniem przekłada się na ten poziom makrospołeczny, makropolityczny gdzie autorytet klasy politycznej jest bardzo niski. System polityczny jest oceniany negatywnie, frekwencja wyborcza jest niska.

Ten kryzys choć obawiam się, że po ciężkich wstrząsach, że nie tak prosto…że będzie prowadził do przewartościowań tzn., że obydwie strony uznają, że są sobie potrzebne i że będą szukali możliwości spotkania i mniej więcej racjonalnego urządzenia tego. To czego się jednak się bardzo boję, że droga do tego stanu będzie długotrwała i bolesna, że będzie pełna wstrząsów. Kontestacje etc., ale oczywiście nadziei bym nie chciał tracić. Myślę, że Konstytucja z tego punktu widzenia zawiera normy, które warto odzyskać jako normy rzeczywiście regulujące życie publiczne.