Guru ekonomistów u Michnika

Pięćdziesięciu prezesów banków oraz byłych ministrów finansów i gospodarki zebrało się fetować przyjazd do Polski ich guru - Jánosa Kornaia.

Spotkanie w siedzibie Gazety Wyborczej prowadził Adam Michnik, ekonomistę przedstawił Jerzy Hausner, w panelu obok Kornaia udział wzięli były premier Marek Belka i obecny minister finansów Jacek Rostowski. Książkę sfinansował Bank Gospodarstwa Krajowego, którego prezesem jest Ireneusz Fąfara, a wydało Wydawnictwo Naukowe Scholar Jacka Raciborskiego.

Jacek Rostowski powiedział, że Węgier János Kornai był tym, który najtrafniej opisał i pozwolił zrozumieć działanie komunizmu w gospodarce, a następnie zapoczątkował "XX-wieczny renesans myśli nastawionej na osiąganie dobrobytu w wolnej gospodarce".

Minister w rządzie Tuska wspominał, że większość ekonomistów zachodnich przewidywała, że pierestrojka Gorbaczowa wywoła przede wszystkim wysokie bezrobocie, a jedynie János Kornai na seminarium na London School of Economics w 1986 roku przekonywał, że najważniejszym problemem będzie inflacja przechodząca w hiperinflację (686% w Polsce w 1990 roku). To w wyniku lektury Kornaia Leszek Balcerowicz (1989-91), Jegor Gajdar (Rosja 1991-94) i Václav Klaus (Czechosłowacja 1990-92, Czechy 1992-97) postanowili najpierw zbić inflację, aby wkroczyć na ścieżkę wzrostu gospodarczego.

Marek Belka podkreślił, że János Kornai "był postacią kultową i nie tyle cytowało się go, ale wręcz mówiło Kornaiem". Przypomniał, że warunkiem wydania w Polsce w 1985 roku fundamentalnej książki Kornaia było świadome przekręcenie jej tytułu. Wyszła jako "Niedobór w gospodarce", bo w gospodarce socjalistycznej mogły się zdarzać czasami niedobory, ale prawdziwa teza była objęta głębokim taboo, że komunizm to "Gospodarka niedoborów" (oryg. Economics of Shortage).

Belka twierdzi, że ekonomia w wydaniu Kornaia się nie zestarzała - mimo upływu lat aparatura pojęcowa pozostaje ta sama, a zjawisko "miękkiego ograniczenia budżetowego" nadal jest w mocy.

Sam János Kornai przyznał się, że nauczył się terminów ekonomicznych z czytania Oskara Langego po angielsku, oraz był pod wpływem Michała Kaleckiego i Włodzimierza Brusa.

O świecie dziś i w przyszłości Kornai zwrócił uwagę na Chiny. Jest to kraj, w którym statystyki są wciąż fałszowane, ale ekonomiczny guru szacuje, że 60%-70% PKB Chin wytwarzanych jest w sektorze prywatnym. Jest to skutkiem wprowadzenia sądów administracyjnych, do których przedsiębiorcy mogą pozywać komunistyczne państwo i nierzadko wygrywają sprawy.

Andrzej Kozicki

Źródło: Promocja 18 czerwca 2008 w budynku Agory w Warszawie polskiego wydania książki Jánosa Kornaia: Siła idei. Zapiski z intelektualnej podróży. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Cena: 50 zł