Dnia 3 kwietnia br. odbyły się wybory do węgierskiego parlamentu. Przeminęły pierwsze wrażenia z opublikowania ich wyników. Najdosadniejsze ich skwitowanie podał urzędujący premier Węgier Wiktor Orban mówiąc: „Odnieśliśmy wielkie zwycięstwo. Tak wielkie, że widać je nawet z księżyca, a już na pewno z Brukseli”.
Dnia 3 kwietnia br. odbyły się wybory do węgierskiego parlamentu. Przeminęły pierwsze wrażenia z opublikowania ich wyników. Najdosadniejsze ich skwitowanie podał urzędujący premier Węgier Wiktor Orban mówiąc: „Odnieśliśmy wielkie zwycięstwo. Tak wielkie, że widać je nawet z księżyca, a już na pewno z Brukseli”.
Jak wiemy, przed wyborami różne sondażownie przewidywały walkę łeb w łeb dwóch głównych bloków partyjnych: Fideszu i Opozycji (bloku 4 partii i 2 koalicji) co okazało się kiepskim trafieniem.
Gdzie zatem leży przyczyna tej ewidentnej pomyłki fachowców od badań przedwyborczych?
Przykładowo dla danego bloku partyjnego na Węgrzech obowiązuje równanie:
106 x W + 93 x P = 199 x Z
gdzie:
W – procent uzyskanych mandatów w podzbiorze głosowania wg systemu JOW,
P – % oddanych głosów na krajową listę różnych partii wg systemu proporcjonalnego,
Z - % uzyskanych mandatów ogółem w wyborach.
Wyniki wyborów z dnia 3 kwietnia 2022 roku – wg uzyskanych mandatów - są następujące:
Fidesz = 88 + 47 = 135, tj. 106 x 83 % + 93 x 50,5 % = 199 x 67,8 %
Reszta = 18 + 46 = 64, tj. 106 x 17 % + 93 x 49,5 % = 199 x 32,2 %
Reasumując, Ośrodki badania opinii przed wyborami sondowały – dla każdego bloku partyjnego oddzielnie - tylko składnik „P” ww. równania pomijając całkowicie składnik „W” (W=0). I tutaj dużo się nie pomyliły. Bowiem:
Fidesz P = 47 posłów, czyli 50,5% składnika „93xP”,
Reszta P = 46 posłów, czyli 49,5% składnika „93xP”.
Konkludując: walka była rzeczywiście „łeb w łeb”, ale tylko w segmencie wyborów wg systemu proporcjonalnego „93xP”.
Wracając do tytułu notki podaję w tabeli trochę danych z trzech państw stosujących odmienne systemy wyborcze do niższej izby parlamentu, z sugestią ich porównania:
- Zjednoczone Królestwo (GB), gdzie jest z system wyborczy większościowy tzw. JOW,
- Polska (PL) mająca system proporcjonalny wg. d’Hondta,
- Węgry (HU) stosujący system mieszany, gdzie 106 mandatów (53% całości) ustalanych jest wg systemu GB i 93 mandaty (47%) wg systemu PL.
Czwarta kolumna w poniższej tabeli pokazuje dane przy założeniu „co by było, gdyby PL miała ordynację wyborczą wziętą od Węgrów”.
Tabela: porównanie 3 różnych systemów wyborczych tj. GB, HU i PL
Lp
|
wyszczególnienie
|
GB
|
HU
|
PL
|
PL=HU
|
1
|
system wyborczy
|
JOW
|
mieszany
|
prop-ny
|
mieszany
|
2
|
liczba mieszkańców ogółem, mln
|
67
|
10
|
38
|
38
|
3
|
liczba posłów
|
650
|
199
|
460
|
756
|
4
|
liczba posłów wybieranych wg JOW
|
650
|
106
|
0
|
403
|
5
|
liczba posłów wybieranych wg d'Hondta
|
0
|
93
|
460
|
353
|
6
|
il.mieszkańców na 1 mandat, tys.
|
103
|
50
|
83
|
50
|
7
|
il.mieszkańców na 1 mandat, wg JOW
|
103
|
94
|
0
|
94
|
8
|
il.mieszkańców na 1 mandat, wg d'Hondta
|
0
|
108
|
83
|
108
|
9
|
izba wyższa
|
tak
|
nie
|
tak
|
nie
|
Ciekawa sprawa.
