Strategia godna dowódców czyli zasady Go

Pojęcie wei qi składa się z dwóch hieroglifów – wei tj. okrążać i qi tj. część. Wei qi jest grą wojenną, gdzie bitwę wygrywa ten gracz, który potrafi przewidzieć ruch przeciwnika, przejrzeć jego zamiary i je pokrzyżować, atakując lub uprzedzając posunięcia współzawodnika.

W skrócie zasady gry wyglądają następująco. Obaj gracze zasiadają nad pustą planszą i zaczynają od zajmowania pozycji, które mają im zapewnić przewagę. Gracze na zmianę kładą swoje kamyki na planszy, starając się okrążyć przeciwnika i wyeliminować go z gry (Ilustracja 06). Kolejno, puste obszary znikają, aż w końcu dochodzi do starcia pomiędzy wrogimi siłami, tocząc walki obronne i zaczepne. Aby zdobyć jeńców należy okrążyć przeciwnika, tak żeby nie pozostało żadne puste miejsce. Poszczególne ruchy są odwzorowaniem prawdziwej bitwy w realnej wojnie, gdy żołnierze dostają się do niewoli.

Im bardziej wyrównany poziom reprezentują przeciwnicy, tym ciekawsza staje się gra.

W tym wpisie przedstawię trochę szczegółów odnośnie współczesnej gry, a w powiązaniu z wątkiem historycznym chińskim i tybetańskim będzie można poczytać w następnym. Natomiast w poprzedniej notce można poznać przepływ gry wśród państw Azji Wschodniej.

Aby opis nie stał się nudny, zasady przedstawię w wersji bardzo okrojonej, gdyż zainteresowani bez problemu mogą znaleźć obszerne opracowania w Internecie czy w książkach. Załączone filmiki będą dobrą pomocą z zrozumieniu zasad.

Goban (po japońsku lub qiban po chińsku, paduk pan po koreańsku) to prostokątna, drewniana plansza (Ilustracja 07) o wymiarach 45,45 cm i 42,42 cm, może stać na nóżkach o wysokości 10 cm (Ilustracja 08). Kształt prostokąta ma umożliwić złudzenie powierzchni kwadratowej, gdy patrzy się na nią pod kątem. Na gobanie narysowanych jest po 19 poziomych i pionowych linii, odpowiednio w odległości 2,37 i 2,20 cm. Dla początkujących graczy linii może być 13x13 (Ilustracja 09) lub 9x9 (Ilustracja 10). Na standardowej planszy zaznaczone są charakterystyczne punkty: hoshi (punkt na przecięciu czwartych linii w stosunku do obu brzegów naroża, (Ilustracja 11) i tengen (chiński tian yuan – punkt znajdujący się na środku planszy) oraz punkty na czwartej linii równo oddalone od dwóch sąsiednichhoshi (czyli po środku linii). Reasumując, wyróżnionych punktów na planszy znajduje się dziewięć (Ilustracja 12).

Tradycyjne kamienie są tak wykonane, że czarne mają nieco większą średnicę, aby móc wyrównać efekt optyczny powstały przez kontrastowe kolory, sprawiając że na planszy z równą wielkością wszystkich kamieni, białe wydają się większe niż czarne. Komplet kamieni (Goishi) składa się ze 181 czarnych i 180 białych, co w całości pokrywa planszę, gdyż 19x19=361 (Ilustracja 13). Dodatkowy kamień czarny wskazuje, że rozpoczynającym grę jest właśnie jego właściciel. Ciekawie są trzymane i układane kamienie na planszy (Ilustracje 14, 15, 16).

Japońskie tradycyjne kamienie są dwustronnie wypukłe (Ilustracja 17), wykonane z muszli małży Hamaguri (białe) – obecnie z wybrzeży Meksyku (Ilustracja 18, 19) i z łupków wydobywanych w prefekturze Wakayama (czarne). Dawne były wykonywane z jadeitu sprowadzanego z Chin, który bywa w różnych barwach i odcieniach (Ilustracja 23).

Chińskie kamienie są płasko-wypukłe (Ilustracja 21), tradycyjne wykonane z materiału kompozytowego (dokładny skład jest tajemnicą) o nazwie Yunzi z prowincji Yunnan. Charakteryzują się zielonkawym odblaskiem (Ilustracja 22), nie są ani śliskie, ani kruche. Produkcję rozpoczęto za dynastii Tang, tradycja zaginęła podczas wojny domowej na początku XX wieku; po odtworzeniu technologii, w 1974 r., ponownie rozpoczęto produkcję w państwowej fabryce w Yunnan. W czasach cesarskich największą wartość miały kamienie z jadeitu (Ilustracja 23).

Gosu, miski do kamieni są w kształcie spłaszczonej kuli, tradycyjne japońskie z palisandru; chińskie z lakierowanego drewna jujube lub innego, ceramiki, kamienia, a także z plecionej słomy lub ratanu (Ilustracje 24,25,26,27, 28, 29 i 30).

Do codziennego użytku, w klubach i na turniejach stosuje się zestawy do gry w Go z tańszych materiałów. Plansze są ze świerku, bambusa, płyty wiórowej, sklejki, winylu lub skóry. Kamienie - szklane, z tworzywa sztucznego lub żywicy. Miseczki - drewniane lub z tworzywa sztucznego (Ilustracja 31 i 32). Dla wygody graczy, którzy się spotykają w różnych miejscach są produkowane zestawy, które można szybko rozłożyć, z wysuwanymi szufladami na kamienie; a nawet przenośne magnetyczne, niewielkie zestawy przydatne w podróży (Ilustracje 33, 34, 35).

Podstawowe zasady gry:

- Udział bierze dwóch rozgrywających.

- Na początku plansza jest pusta lub dla wyrównania szans słabszego gracza, ustawia się od dwóch do dziewięciu kamieni na opisanych wyżej miejscach (hoshi, tengen oraz punkty środkowe czwartych linii) kamienie handicap, w naszym rozumieniu taktyki gier planszowych - dawanie forów początkującemu graczowi.

- Gracze kładą na przemian czarne i białe kamienie na przecięciu linii, rozpoczynającym grę jest posiadacz czarnych kamieni.

- Celem gry jest otoczenie własnymi kamieniami jak największego terytorium na pustej początkowo planszy.

- Kamieni raz postawionych na planszy nie wolno przesuwać, jedynie mogą być zbite przez przeciwnika.

- Każdy kamień posiada oddechy tj. puste sąsiednie skrzyżowania najbliżej położonych linii, a połączone z kamieniem prostym odcinkiem. Kamień stojący w narożu planszy może mieć dwa oddechy, na brzegu planszy – trzy, a w pozostałych miejscach – cztery.

- Kamienie tego samego koloru, stojące obok siebie i połączone liniami prostymi tworzą łańcuch, który ma wspólne oddechy.

- Stojące obok siebie kamienie przeciwnego koloru, zabierają sobie nawzajem po jednym oddechu. Kamień lub łańcuch, któremu przeciwnik zabierze ostatni oddech zostaje zbity i zdjęty z planszy.

- W celu uniknięcia monotonii w grze, taki sam rozstaw kamieni na planszy nie może być powtórzony.