Marek Budzisz Marek Budzisz
2747
BLOG

Rosja gotuje się na wyścig zbrojeń.

Marek Budzisz Marek Budzisz Rosja Obserwuj temat Obserwuj notkę 56

Specjaliści z moskiewskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej przedstawili wczoraj raport, w którym, delikatnie mówiąc, odmiennie niźli rząd zapatrują się na perspektywy odrodzenia wzrostu w rosyjskiej gospodarce. Otóż ich zdaniem dotychczasowe ożywienie, nie dość, że rachityczne, wynoszące, bowiem maksymalnie 1,6 % wzrostu PKB w skali roku, to jeszcze jest wywołane przez czynniki zmienne, na które władze nie mają żadnego wpływu.

Ostatnio premier Miedwiediew mówił publicznie, że gospodarka rosyjska urośnie w tym roku, o 2,1%, ale zdaniem uczonych i analityków, żeby ten optymistyczny scenariusz się ziścił, to w trzecim kwartale PKB musiałby wzrosnąć o 2,9 %, a to akurat, ich zdaniem jest mało realne. Przede wszystkim z tego powodu, że w ostatnich miesiącach zmalała, miast wzrosnąć dynamika produkcji przemysłowej. Jakim czynnikom Rosja zawdzięcza dotychczasowy, tegoroczny wzrost? Otóż ich zdaniem najważniejsze są dwa – lepsze wyniki sektora wydobycia ropy naftowej i gazu, jako że wzrosły ceny na rynku światowym oraz inwestycje, głównie budownictwo finansowane z kasy państwowej. Teraz też przychodzi czas korygowania wcześniejszych, jak się okazuje zbyt optymistycznych prognoz i szacunków. I tak rosyjski odpowiednik GUS opublikował dane, w myśl, których spadek w roku 2016 inwestycji budowlanych był mniejszy niźli pierwotnie sądzono, ale w wyniku tego wzrost w pierwszych dwóch kwartałach 2017 (liczony w systemie kwartał tego roku w porównaniu z tym samym kwartałem roku ubiegłego) zamienił się w spadek. Ale to nie jedyne złe wiadomości. Rosstat ujawnił wstępne dane mówiące o tym, że PKB w III kwartale wzrosło o 1,8 % (w drugim 2,5 %) i prognozy dla całego roku trzeba będzie korygować raczej w dół niż w górę. Analitycy rosyjskiego banku Raiffeisen są zdania, że zasadniczym powodem tego spadku było zmniejszenie inwestycji finansowanych z kasy państwowej (spadek nominalnego wzrostu z 8,2 % do 2,6 %). Z kolei analitycy Sbierbanku wskazują na to, że wzrost w przemyśle, transporcie i handlu hurtowym jest w III kwartale dużo słabszy niźli w II. I jednocześnie wskazują, na to, że firmy zachęcone optymistycznymi deklaracjami rządu zaczęły w II kwartale produkować „na magazyn”, stąd wzrost, ale zaraz zderzyły się z realiami, czyli z realną barierą popytu i dlatego w gospodarce odnotowuje się znów zmniejszenie tempa wzrostu. Rząd rosyjski nadal trzyma się ogłoszonych prognoz – PKB w tym roku urośnie o 2,1 %, uważa minister gospodarki Orieszkin, ale oficjalne prognozy rosyjskiego GUS- u mówią o 1,6 % wzrostu w skali całego roku.

            O skali wyzwań, przed jakimi stoją rosyjskie władze mówi w wywiadzie prasowym dla Argumentów i Faktów, Aleksiej Kudrin, uchodzący za jednego z najważniejszych doradców ekonomicznych Władimira Putina. Pytany przez dziennikarza o sytuację rosyjskiego odpowiednika ZUS, ten przecież nie opozycjonista, a człowiek władzy, mówi wprost – rząd nie ma pieniędzy na wypłacanie emerytur i musi szukać oszczędności. I dodaje - państwo w 2016 roku po raz pierwszy nie wywiązało się ze swego ustawowego obowiązku i nie przeprowadziło waloryzacji rent i emerytur, tak, aby ludzie nie tracili w wyniku inflacji. Wypłacono jednorazowe zapomogi w wysokości 5 tys. rubli, ale to znacznie mniej niż im się należało. Teraz na gwałt rząd szuka oszczędności. Na pierwszy ogień pójdą emeryci, którzy pracują – świadczenia dla nich mają zostać obniżone. I to pierwszy krok, pierwszy środek, po zastosowaniu, którego rząd chce łatać dziurę w Funduszu Emerytalnym. Ale to, zdaniem Kudrina zupełnie nierealne. Ten były minister finansów zwraca uwagę, że w ciągu ostatnich 7 lat wydatki na emerytury wzrosły w Rosji o 3 % PKB, a przecież nie jest to kraj, w którym ludzie starsi żyją na poziomie europejskim. Mało tego, sytuacja demograficzna Rosji powoduje, że zagrożenie związane z krachem systemu emerytalnego rośnie a nie maleje. Kudrin wskazuje na dwa czynniki – wzrasta długość życia i to oczywiście tendencja korzystna, ale jednocześnie oznacza to zarówno zwiększenie wydatków na służbę zdrowia, bo im więcej osób starszych to tym większe potrzeby w tym zakresie i co oczywiste, większe wydatki na renty i emerytury. A co się dzieje „po drugiej stronie”? Do 2035 roku, liczba pracujących, najbardziej wydajnych i zawodowo aktywnych ludzi zmniejszy się w Rosji o 10 mln. A zatem wpływy do Funduszu Emerytalnego spadną. Ale to nie jedyny problem. Chcąc liczyć na wzrost gospodarczy i to nie na poziomie chińskich wskaźników, a umiarkowany 3 – 4 % rocznie, Rosja musi zdaniem byłego ministra finansów, zwiększyć i to znacznie nakłady na inwestycje. Po prostu dogonić Zachód w zastosowaniu technologii informatycznych, bo dziś jest daleko w tyle i przede wszystkim unowocześnić swój przemysł. Więc, jego zdaniem wybór jest prosty, – jeżeli Moskwa nic nie zmieni w istniejącym systemie emerytalnym, to nie tylko czeka ją finansowa katastrofa, ale również będzie musiała zapomnieć nie o zwiększeniu inwestycji, a o inwestycjach w ogóle.

A pieniędzy potrzeba, nie tylko na inwestycje. Międzynarodowa firma konsultingowa PricewaterhouseCoopers (PwC) w swym ostatnim raporcie informuje, że na zbrojenia i armię, Rosja wydaje 5,3 % swojego PKB, czyli niemal 70 mld dolarów. Przy czym analitycy przeanalizowali wydatki na obronę 71 państw i okazało się, że w 58 z nich wydatki rosną. Innymi słowy na świecie, w związku z niestabilną sytuacją, rozpoczyna się nowy wyścig zbrojeń. Zdaniem PwC państwa, które żyją ze sprzedaży węglowodorów, w tym i Rosja, też biorą udział w tym wyścigu, ale mogą zderzyć się ze ścianą ograniczeń budżetowych w związku z niskimi cenami ropy.

            Ale Rosja, tak przynajmniej mówił Władimir Putin, choćby w filmie – wywiadzie, jaki przeprowadził z nim amerykański komunizujący reżyser Stone, ma zamiar, w najbliższych latach zmniejszać wydatki na obronę. I moskiewscy propagandyści sypią danymi na potwierdzenie deklaracji Putina, że rosyjskie wydatki na obronę nie przekroczą 2,7 – 2,8 % PKB. Instytut Gajdara poddał te informacje analizie i okazało się, że wg. projektu budżetu na rok 2017 Rosja na zbrojenia wyda 3,3 % PKB, a potem asygnowane kwoty będą się zmniejszać i w efekcie w 2020 mają osiągnąć poziom 2,5 % PKB. Te zastanawiające informacje, zwłaszcza w kontekście niedawnego wystąpienia szefa rosyjskiego sztabu generalnego Gierasimowa i deklaracji samego Putina w przeddzień zapowiedzianej na przyszły tydzień konferencji z kierownictwem sił zbrojnych i tzw. sektora obronnego, że program modernizacji rosyjskich sił zbrojnych będzie kontynuowany, da się dość łatwo wyjaśnić. Otóż rosyjscy ekonomiści przypominają, że podobnie jak za czasów ZSRR Rosja ma też niejawną część budżetu, która, nota bene, w tym obszarze jest coraz większy. Jeżeli w 2013 roku w tej tajnej części rosyjskiego budżetu znajdowało się 50,4 % wydatków na zbrojenia, to w 2016 już 70,5 %. Rząd, co prawda zapowiada redukcje „tajnej części”, ale niewiele osób w to wierzy. I ich zdaniem różnica między danymi oficjalnymi, a tymi, które podają zachodnie instytucje, badające, jaką część swojego PKB Rosja przeznacza na zbrojenia, wynika z faktu, że PwC, ale również sztokholmski instytut SIPRI, który podaje podobne dane, biorą pod uwagę wydatki pochowane i w tej tajnej, zakrytej dla rosyjskich oczu części budżetu.

W przyszłym tygodniu w rezydencji Putina w Soczi odbędzie się tradycyjna, organizowana dwa razy do roku konferencja rosyjskiego sektora obronnego i przedstawicieli armii. Obecni będą wszyscy najważniejsi szefowie koncernów zbrojeniowych i kierownictwo armii. Powód jest oczywisty – właśnie zbliża się czas zakończenia ostatniego programu zbrojeniowego (2011 – 2020), a jako, że w Rosji planuje się w cyklach 3 – letnich, to już teraz nastaje czas przygotowania nowego budżetu na zbrojenia, na lata 2018 – 2027. To dopiero początek prac, ale przecieki, na które powołuje się Kommersant, wskazują, że podobnie jak w kończącym się programie, rząd zamierza wydać na zbrojenia ok. 19 bilionów rubli, czyli wg. dzisiejszego kursu ok. 316 mld dolarów. Nie ta kwota jest wszakże ważna, ale to, że realizowany właśnie program modernizacji armii pochłonął również, wg. szacunków 19 bilionów rubli. Czyli, jeśli przecieki się potwierdzą, Rosja nie zamierza zwalniać tempa zbrojeń. Kilka lat temu, mówiło się, że w Moskwa musi to robić, bo trzeba nadrobić wieloletnie zaniedbania okresu jelcynowskiej smuty, ale teraz? Teraz, jak powiedział w trakcie ubiegłotygodniowej konferencji kierownictwa resortu obrony narodowej, szef sztabu Gierasimow, najważniejszym projektem modernizacyjnym w rosyjskiej armii będzie budowa systemu obrony przeciwrakietowej. Przy czym, jak następnie wyjaśnił, chodzi o to, aby opierając się m.in. na platformach kosmicznych móc neutralizować amerykański system „gwiezdnych wojen”. Rosyjscy sztabowcy są zdania, że w obecnym stanie relacji rosyjsko – amerykańskich muszą się liczyć z dokończeniem przez Waszyngton budowy systemu. Jednym słowem wyścig zbrojeń ma się przenieść w przestrzeń kosmiczną. Nie trzeba mówić, jakich pieniędzy na to potrzeba. Pytanie czy rosyjska gospodarka to wytrzyma?

 

Jestem byłym dziennikarzem (TVP - Puls Dnia, Życie, Radio Plus) i analitykiem. Z wykształcenia jestem historykiem. Obserwuję Rosję i świat bo wiele się dzieje, a Polacy niewiele o tym wiedzą. https://www.facebook.com/Wie%C5%9Bci-z-Rosji-1645189955785088/

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka