Paweł Łęski Paweł Łęski
182
BLOG

Most Szpiegów, Schindler, prowokacja gliwicka

Paweł Łęski Paweł Łęski Kultura Obserwuj notkę 2

Most Szpiegów, Schindler, prowokacja gliwicka


We wnętrzu wydrążonej pięciocentówki agent sowiecki Rudolf Abel otrzymywał zakodowane wiadomości. FBI dowiedziała się o jego działaniach w 1953 roku, gdy użył jednej z wydrążonych monet, aby kupić gazetę. Brooklyński gazeciarz, uznał monetę za nazbyt lekką. Rzucił o chodnik, otworzyła się ukazując mikrofilm z zakodowanymi wiadomościami. Kryptologom z FBI udało się złamać szyfr w roku 1957, kiedy to uciekinier z KGB, Reino Häyhänen, przekazał klucz kodów. Tak został zatrzymany sowiecki nielegał, Rudolph Abel, prowadzący małżeństwo Cohenów zamieszane w przekazywanie stronie rosyjskiej danych o amerykańskiej bombie nuklearnej. Lona Cohen zastąpiła Sevilla Saxa jako kurierka Teodora Halla szpiega sowieckiego, który jako pierwszy dostarczył Rosjanom dokumentację bomby atomowej.

image

Bracia Coenowie napisali, korzystając z książki Vin Arthey’a "Abel", scenariusz a Steven Spielberg, którego ojciec, co ciekawe, w okresie zimnej wojny uczestniczył jako inżynier w wymianie zagranicznej z ZSRR wyreżyseruje swój 27 film - „Most Szpiegów”. Jest to druga współpraca między Stevenem Spielbergiem i The Coen Brothers. Spielberg był producentem wykonawczym filmu braci Coenów Prawdziwe męstwo (2010). A z Tomem Hanksem, odtwórcą głównej roli, czwarta po Szeregowcu Ryanie (1998) Złap Mnie, jeśli potrafisz (2002) i Terminalu (2004). Zdjęcia do "Bridge of Spies" rozpoczęły się we wrześniu 2014 roku i trwały przez 12 tygodni w Nowym Jorku, w Beale Air Force Base w Kalifornii, Niemczech i Polsce. Wrocław, wg realizatorów bardziej przypominał Berlin Wschodni z 1961 roku. Końcowa scena ukazująca wymianę Rudolfa Abla i Gary Powersa została sfilmowana na Glienicke Bridge (znanym jako "Bridge of Spies") w Berlinie. Tu rzeczywiście odbywała się wymiana w 1962 Abla i Powersa i wielu innych więźniów w okresie zimnej wojny. Pierwotnie planowana na 15 listopada 2015 roku, paryska premiera filmu została anulowana po ataku terrorystycznym w Paryżu z 13 listopada.


James B. Donovan prawnik ubezpieczeń, zostaje zatrudniony by bronić w sądzie radzieckiego szpiega a później, zwerbowany przez CIA, wziąć udział w intensywnej misji negocjacyjnej prowadzącej do wymiany pilota zestrzelonego nad ZSRR szpiegowskiego samolotu U-2, Francisa G. Powersa, na aresztowanego za szpiegostwo w USA pułkownika wywiadu KGB Rudolfa Abla. Czego nie ma w filmie, James B. Donovan w rzeczywistości był wcześniej radcą prawnym w Biurze Służb Strategicznych (OSS). OSS to bezpośredni poprzednik CIA. I nie ma wątpliwości, że już wcześniej podłączony był do społeczności wywiadowczej. Również Tom Hanks, odtwórca roli prawnika ma 59 lat gdy prawdziwy Donovan 40 a 53 w chwili swojej śmierci.


Już nie tylko Witness z Harrisonem Fordem czy Tootsie z Dustinem Hoffmanem ale także Most Szpiegów może od dziś służyć wykładowcom szkół filmowych jako perfekcyjnie wypełnienie paradygmatu Sidneya Fielda dotyczącego właściwego pisania scenariuszy. Janusz Kamiński autor zdjęć, już na początku filmu daje próbkę swojego profesjonalizmu, gdy Rudolf Abel maluje autoportret. Scena zainspirowana zapewne Potrójnym Portretem (1960) Normana Rockwella. 


Spielberg zaś konstruuje swoją opowieść korzystając z archetypu westernowego samotnego szeryfa, który na początku filmu musi, bez żadnego wsparcia z zewnątrz, przeciwstawić się wszystkim wokół siebie by na końcu odnieść przygniatające zwycięstwo. Temu zapewne służy przemilczenie wcześniejszej współpracy Donovana z OSS. Środowisko, z którym zmierzy się bohater Mostu Szpiegów poddane jest atmosferze strachu i podejrzeń w walce z wewnętrznym zagrożeniem komunistycznym. Musi przeciwstawić się działaniom politycznym, pozbawionym skrupułów metodom śledczym jednym słowem makkartyzmowi. Motyw działania protagonisty: "Każdy człowiek zasługuje na obronę" jest jakby zaczerpnięty z innego filmu z Tomem Hanksem, Zielonej mili (1999). Dzięki prowadzonej narracji, obok Denovana jedyną postacią, co zaskakujące, po której stronie staje widz jest agent sowiecki a jego reakcja, przy użyciu przewijającego się przez film bon motu, podczas wymiany na moście Glienicke sprawi, że nie jednemu widzowi pociekną łzy. Przesłanie filmu rodzi refleksję, że Hollywood mimo ujawnienia w 1995 roku projektu wywiadowczego Venona, czy odtajnienia części teczek KGB przez Rosję na początku lat dziewięćdziesiątych wskazujących na olbrzymią penetrację przez sowiecki wywiad amerykańskiego życia artystycznego i politycznego wciąż uznaje McCarthy’ego za wroga publicznego nr 1.


Niestety setki książek, filmów i tysiące esejów na temat McCarthyismu, federalnego programu bezpieczeństwa lojalnościowego, radzieckiego szpiegostwa, amerykańskiego komunizmu i wczesnej zimnej wojny utrwaliły wiele mitów, które dały Amerykanom wypaczony obraz historii własnego narodu w latach 30., 40. i 50. XX wieku 


By osiągnąć zamierzoną tezę już w przeszłości Spielberg często odchodził od prawdy historycznej, najlepiej to można zobaczyć w "Liście Schindlera". Wszak archetyp Sprawiedliwego wśród Narodów Świata odegrał także mniej altruistyczną rolę podczas rządów Hitlera.

image

W filmie tytułowy bohater przypina swastykę do klapy, zanim jeszcze zobaczymy jego twarz. Można powiedzieć, że ten szybki gest ma wypełnić trzy lata nie opowiedziane w scenariuszu, jako sabotażysty Abwehry i jego roli w „Operacji Himmler”, za którą zarówno polski, jak i czeski rząd uznały go za zbrodniarza wojennego. Oskar Schindler pomógł przygotować prowokację gliwicką, która stała się dla Hitlera pretekstem inwazji Niemiec na Polskę 1 września 1939 r.


Schindler w połowie lat 30. to bezrobotny, sfrustrowany, borykający się z długami alkoholik, odsiadujący wyroki za awantury, groźby i oszustwa. Nieudane "interesy" Schindlera rozciągały się od hodowli drobiu po bankowość i był znany jako „Schindler Swindler”. Schindler wywarł wrażenie na nazistowskich mistrzach szpiegostwa. Jeden z nich zwerbował go do niemieckiej Abwehry, został wysłany do Ostrawy, położonej w pobliżu granicy z Polską.


W sierpniu 1938 r. Schindler przyznał się do winy szpiegostwa i został skazany na karę śmierci przez czeski sąd. Jednak dwa miesiące później Niemcy wkraczają do Czechosłowacji i wszyscy niemieccy więźniowie, w tym Schindler, zostają uwolnieni.

image

Po oficjalnym wstąpieniu do partii nazistowskiej w 1939 r. Schindler został wezwany do przygotowania ataku pod fałszywą flagą na radiostację gliwicką. Pogranicze było podsycane antypolską propagandą, a Schindler był jej aktywnym uczestnikiem nadzorując 25 niemieckich szpiegów. Według danych Abwehry Schindler prowadził nadzór nad kluczowymi szlakami transportowymi oraz przemycał dywersantów i broń przez granicę do Polski. W przeciwieństwie do filmu przedstawiającego Schindlera wkraczającego do Krakowa za niemiecką armią, zaczął on szukać firm i domów przed inwazją na Polskę, w czasie gdy jego agenci zbierali materiały do nadchodzącego ataku w Gliwicach; mundury polskiej armii, polską broń, polskie papierosy... Zgodnie z powojennymi zeznaniami jego żony Emilie w mieszkaniu Schindlera przechowywano niezbędne rzeczy do operacji, o której prawda miała ujrzeć światło dzienne dopiero w Norymberdze, a być pominięta przez twórców hollywoodzkich.


Na zdjęciu, po prowokacji gliwickiej amerykańscy korespondenci zostali wezwani na miejsce następnego dnia

image


I bohater witany w Izraelu.


image

There have been many comedians who have become great statesmen and vice versa.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura