Pozostanie ściśle strzeżoną tajemnicą przez ponad trzydzieści lat

Złamanie sowieckiego szyfru wyeliminowało problem polegania na agentach o wątpliwej niezawodności i niepewnej lojalności. Każda informacja musiała być weryfikowana innymi źródłami. Agent mógł celowo przekazywać fałszywe i wprowadzające w błąd informacje, kiedy w tym czasie wiadomość przesyłaną szyfrem można częściej uznawać za prawdziwą. Złamanie radzieckiego kodu mogło przechylić szalę tajnej wojny na korzyść Zachodu, tak samo jak złamanie niemieckiej Enigmy podczas II wojny światowej. Jednak w 1948 r. Sowieci nagle zmodyfikowali swój system szyfrowania w taki sposób, że znów był nie do zdekodowania. Dwa lata później śledczy odkryli przyczynę. Sowieci zostali powiadomieni o sukcesie kryptologów z Wirginii przez Williama Weisbanda. Chociaż sam nie był kryptoanalitykiem, jako doradca lingwistyczny, który mówił płynnie po rosyjsku Weisband ściśle współpracował z kryptoanalitykami. Towarzyski i popularny Weisband miał dostęp do wszystkich pokoi Arlington Hall. Autor systemu dekodowania Meredith Gardner przypomniał sobie, że Weisband obserwował go, jak wyciągał listę zachodnich naukowców zajmujących się atomem. Sowieci zaczęli monitorować projekt Venona ze swoich biur dyplomatycznych w Nowym Jorku, Waszyngtonie i San Francisco.

Pomimo wycieku program pozostanie ściśle strzeżoną tajemnicą przez ponad trzydzieści lat. Kryptoanalitycy nadal sprawdzają dawano przechwycone depesze, odbudowując starą rosyjską książkę kodów. Tajemnica projektu była ważniejsza niż publiczna obrona rządu wobec ataku prasy, środowisk lewicowych i celebrytów w sprawach Hissa i Rosenbergów zakończonych egzekucjami, ponieważ wymagałaby to ujawnienia pracy kryptoanalityków.

Ironią losu stało się, że brytyjskim oficerem wyznaczonym do współpracy z FBI w tropieniu sowieckich szpiegów, których kryptonimy pojawiły się w depeszach był Kim Philby. W 1949 r. Philby został wysłany do Waszyngtonu jako przedstawiciel M16 w celu współpracy z USA w sprawach związanych z tymi przechwyceniami. Wybór Philby'ego był w pełni logiczny, ponieważ był kiedyś odpowiedzialny za brytyjski kontrwywiad przeciwko Związkowi Radzieckiemu i pretendował na stanowisko szefa brytyjskiego wywiadu.

Philby był w tak idealnym miejscu dla Sowietów, jak tylko mogli by sobie to wymarzyć. W Waszyngtonie znajdował się w miejscu splotu wywiadu świata zachodniego. Rosjanie odczuwali piekielne męki, wiedząc zbyt wiele, i nie mogąc działać na podstawie jego informacji z obawy, że narażą na niebezpieczeństwo swoje najlepsze źródło. Philby był np. świadomy wyników anglo-amerykańskiego śledztwa prowadzonego w celu identyfikacji Klausa Fuchsa, ale Sowieci nie ostrzegli Fuchsa przed niebezpieczeństwem. Philby wiedział także o przesłuchaniu Fuchsa. Pamiętajmy, że Klaus Fuchs był czołową postacią okresu Zimnej Wojny. To on podobno miał przekazać stronie radzieckiej dane o bombie atomowej. Gdyby Rosjanie musieli zbudować ją własnymi siłami, przedłużyłoby sowiecki program nuklearny o wiele lat zmieniając na lepsze lub gorsze historię świata.

Super szpieg, który uniknął oskarżenia

"W 1944 roku miałem 19 lat - niedojrzały, niedoświadczony i zdecydowanie zbyt pewny siebie. Zdaję sobie sprawę, że łatwo mogłem się mylić co do tego, co było konieczne, i że rzeczywiście myliłem się co do niektórych rzeczy, w szczególności mojego poglądu na naturę państwa radzieckiego. Od tego czasu świat dużo się zmienił i na pewno ja też.(...) Nie jestem już tą osobą, ale w żadnym wypadku się jej nie wstydzę. ” - Cierpiący na raka, na łożu śmierci, opowiedał swoją historię dwóm amerykańskim dziennikarzom- "Postanowiłem przekazać Rosjanom tajemnice atomowe, ponieważ wydawało mi się, że ważne jest, aby nie było monopolu, który mógłby zmienić jeden naród w zagrożenie na podobieństwo.. nazistowskich Niemiec. Wydawało się, że jest tylko jedna odpowiedź na to, co należy zrobić. Właściwe było działanie mające na celu przełamanie amerykańskiego monopolu."

Jeżeli Hall był głównym dostawcą informacji o bombie atomowej to słuszną staje się teza, że Fuchs służył jako osłona głównego źródła. I zrozumiały również brak jego prób ratowania przez Sowietów.

Przyjaciel Saville Sax, członek Partii Komunistycznej Stanów Zjednoczonych , przedstawił go Siergiejowi Kurnakowowi, agentowi NKWD. Kurnakow nie zdając sobie sprawy z jak cennym informatorem ma do czynienia, zapytał Theodora Halla, czy Stany Zjednoczone opracowują latające bomby podobne do używanych przez nazistowskie Niemcy, VI i V-2.

Hall odpowiedział:

„Nie, jest znacznie gorzej, należę do zespołu pracującego nad bombą atomową, która miałaby kolosalnie niszczące skutki”.

Kurnakow:

„Czy rozumiesz, co robisz? Dlaczego według ciebie konieczne jest ujawnienie tajemnic ZSRR?”

Hall:

„Nie ma innego kraju oprócz Związku Radzieckiego, któremu można by powierzyć tak przerażającą tajemnicę. A ponieważ nie możemy powierzyć innym krajom, powinniśmy powiadomić ZSRR o istnieniu bomby atomowej"

W ciągu następnych kilku miesięcy Hall odbył kilka spotkań z Kurnakowem, gdzie wyjaśnił główne zasady funkcjonowania super broni i dostarczył olbrzymią liczbę dokumentów.

Po oficjalnym zostaniu agentem Sowietów, Hall otrzymał kryptonim MLAD, słowiański rdzeń oznaczający „młody”, a jego kolega i pierwszy kurier, Sax, otrzymał kryptonim STAR, słowiański rdzeń oznaczający „stary”.

Kurnakow w listopadzie 1944 r . donosił do centrali o nowym nabytku:

„Raczej wysoki, smukły, brązowowłosy, blady i nieco zarośnięty, ubrany niedbale, buty wydają się długo nie czyszczone, zsuwające się skarpetki. Jego włosy są rozdzielone i często opadają na czoło. Jego angielski jest bardzo kulturalny i bogaty. Odpowiada szybko i bardzo płynnie, szczególnie na pytania naukowe. Oczy są ściśle ze sobą połączone, najwyraźniej neurasteniczne. Być może z powodu przedwczesnego rozwoju umysłowego jest dowcipny i nieco sarkastyczny, ale bez nadmiernego cynizmu. Jego główna cecha - bardzo wrażliwy mózg i szybki czas reakcji. W rozmowie jest ostry i elastyczny jak miecz ... Pochodzi z żydowskiej rodziny, choć nie wygląda jak Żyd. Jego ojciec jest kuśnierzem; jego matka nie żyje ... Nie ma go w wojsku, ponieważ do tej pory nie przygotowywano dla młodych fizyków stanowisk w instalacjach wojskowych. Teraz ma zostać powołany, ale nie ma wątpliwości, że będzie trzymany w tym samym miejscu, tylko w mundurze wojskowym i na odpowiednio niższej pensji. ”

Theodore Alvin Hall był amerykańskim fizykiem i szpiegiem atomowym działającym dla Związku Radzieckiego. Przekazał dokumentację bomby atomowej, informacje o projekcie Manhattan, dał szczegółowy opis bomby „Fat Man”. Jego brat Edward N. Hall był zaś naukowcem pracujacym nad międzykontynentalnymi pociskami balistycznymi.

Na zdjęciu depesza zaadresowana do Wiktora, to Paweł Michajłowicz Fitin krypt. Wiktor – generał-porucznik bezpieczeństwa państwowego, wieloletni funkcjonariusz służb specjalnych ZSRR.

Projekt Venona odszyfrował niektóre sowieckie wiadomości i odkrył agenturalne dowody działalności Halla, ale do czasu ich publicznego opublikowania w lipcu 1995 r. prawie całe szpiegowskie zasługi dotyczące programu broni jądrowej z Los Alamos przypisywano Klausowi Fuchsowi. Fuchs jak i Hall o sobie nic nie wiedzieli. Hall był pierwszą osobą, która przekazała dokumentację super broni Sowietom. Być może Fuchs służył jako potwierdzające źródło. Tłumaczyłoby to dlaczego po informacji Phillby'ego nie został zarówno ostrzeżony jak i poddany ochronie. Po prostu był mniej użyteczny w momencie gdy Hall mógł dostarczyć wszelkich interesujących wiadomości. To też mogła być wielopiętrowa gra na uwiarygodnienie własnych źródeł w oczach Amerykanów.

Hall został przesłuchany przez Federalne Biuro Śledcze w marcu 1951 r., Ale nie został oskarżony. Alan H. Belmont , numer trzy w FBI, zdecydował, że informacje pochodzące z projektu Venona nie będą dopuszczone w sądzie jako dowody. Jednak dano Hallowi jasno do zrozumienia, że służby wiedzą, o pracy przez kalkę. Otrzymał pozwolenie na dalszą działalność naukową i nigdy więcej go nie przesłuchano. Zmienił dyscyplinę nauki z fizyki jądrowej na rozwijającą się szybko biofizykę, na dziedzinę wiedzy do której w przeciągu nastepnych 20 lat miał wnieść pokaźny wkład. Najważniejszym z nich była praca, którą ukończył w Cambridge, opracowując tak zwaną metodę Halla do mapowania i pomiaru minimalnych stężeń chemikaliów w próbkach biologicznych. Pozostał na Uniwersytecie Cambridge aż do przejścia na emeryturę w 1984 roku.

Amerykańscy kryptonalitycy pracujący nad Venoną odkryli więc, że Projekt Manhattan był penetrowany przez sowieckich szpiegów, kryptonim „Enormous”. Znaleźli odniesienia do kryptonimów trzech sowieckich szpiegów atomowych pracujących w Los Alamos: „Mlad”, którym okazał się Theodore Hall ; „Calibre”, którym był David Greenglass ; i „Godsend”, który ostatecznie został zidentyfikowany jako Oscar Seborer. Ponieważ Klaus Fuchs był również znany jako radziecki szpieg, w Los Alamos było co najmniej czterech radzieckich agentów.