Wojtek Kucharski Wojtek Kucharski
256
BLOG

Mowa grubych nieporozumień

Wojtek Kucharski Wojtek Kucharski Socjologia Obserwuj temat Obserwuj notkę 3

Z tak zwaną „mową nienawiści” mam kłopot. Po pierwsze językowy.


To określenie razi mnie swoim nieporadnym naśladownictwem polszczyzny. Domyślam się, o co chodziło twórcom pojęcia: Nie podejmować dyskusji z ludźmi, którzy wygłaszają opinie znajdujące się na pewnym indeksie. A najlepiej – karać takich (uzyskując w ten sposób urzędowe zwolnienie się z ewentualnej dyskusji). 


We współczesnym języku polskim „mowa” to dłuższa wypowiedź, która zawsze musi być wygłoszona albo planowana do (ustnego) wygłoszenia przed jakimś audytorium. W tym sensie „mową” nie są tweety, posty czy internetowe komentarze. „Mową” możemy też nazywać, techniczne uwarunkowania wypowiedzi (mowa wyraźna, bełkotliwa itp.) lub, z lekka archaizując, również „język” (polska mowa).  


Przypuszczam, że „mowa nienawiści” odnosi się, do tego ostatniego wymienionego znaczenia, czyli „języka”. I tu wyłazi nieporadność. „Mowa”, jako „język”, może wystąpić tylko w odniesieniu do języka naturalnego (a więc nie: pythonowa mowa, javowa mowa ani nawet esperncka mowa). Domniemana „nienawiść” jako techniczny aspekt wypowiedzi albo podstawa rodzimego systemu komunikacji słownej wygląda dość absurdalnie. 


Dużo lepszy byłby już (zamiast „mowy”) „język nienawiści” (jak: język python, java, esperanto). Tu jednak łatwo (łatwiej! dlatego zapewne używane jest, zaciemniające, pojęcie „mowy”) dostrzec kolejny nonsens. Zbitka ta zakłada, że:

a. istnieje pewien zasób słów, zdań, skojarzeń, metafor, którym można przypisać destruktywne funkcje dla zbiorowości ludzkich;

b. świetnie wiemy, co jest destruktywne, a co nie i tę wiedzę uważamy z niezmienną po kres dziejów;

c. nie interesuje nas motywacja osoby wypowiadającej słowa, zdania, skojarzenia czy metafory (umieszczone wcześniej na indeksie) i nie zamierzamy tej motywacji analizować (to nie są czasy dla ludzi mówiących wieloznacznie) ;-)

d. szczególnie wyróżniamy zbiór „nienawistnych” pojęć, jako ten, który wymaga reakcji, a języki „miłości”, „obojętności”, „rzeczowości” stają się dla nas (dla zbiorowości) nieistotne!

e. utożsamiamy wygłoszenie negatywnej opinii z zachętą do wyrządzenia szkody osobie, której opinia taka dotyczy (stwierdzamy, że nie może funkcjonować, Bogu ducha winny, „język zdecydowanej krytyki”, a tym bardziej „język pogardy”) – o pojedynczych osobach, rodzinach, grupach, stowarzyszeniach, partiach, narodach, rasach czy religiach wolno mówić tylko dobrze albo wcale (czy Fukuyama napisał już o końcu człowieka...?) ;-) 


W tym miejscu mógłbym zakończyć wypowiedź... ale, gdyby ktoś chciał zapytać o praktyczne wskazania, co do problemu „mowy nienawiści”, uzupełnię:

Nie ograniczać niczyich wypowiedzi – głupota sama siebie zdyskredytuje, bez zautomatyzowanych rozstrzygnięć i urzędowych nakazów.

Rozróżniać motywacje, które ludziom przyświecają i konteksty zasłyszanych czy zobaczonych przez nas wypowiedzi. Szukać najpierw zbieżności (tych wypowiedzi) z własnym systemem wartości. To, oczywiście, trudniejsze niż szybkie klasyfikowanie.

Nie podejmować dyskusji o niczym (o sprawach nieznanych – dla nas, dla naszego rozmówcy) i z ludźmi, którzy nie mogą lub nie chcą posługiwać się rozsądkiem czy też nie są w stanie odróżniać opinii i metafor od faktów.


Warto zaakceptować, że, mimo wielu podobieństw, różnimy się – w myśleniu, odczuwaniu, działaniu, wspomnieniach, oczekiwaniach – i jeśli przyjmiemy, że używany przez nas język należy interpretować jako coś, co nas definiuje całkowicie, a nawet zastępuje, to będziemy porozumiewać się kiepsko (zrywając niepotrzebnie komunikację) i kłamliwie (mówiąc tylko to, co dozwolone). 


Myślę, że lepiej, na poziomie słownym, posługiwać się bez skrępowania „mową grubych nieporozumień”, ale – mówić i działać swobodnie. Tym, którzy chcą (i potrafią) ze sobą rozmawiać, to nie zaszkodzi. 

Postanowiłem wrzucić tu parę tekstów niefabularnych. (Fabuły zdarzało mi się już próbować i wiem, na co mnie stać.) Teraz chciałbym się zorientować, na ile strawne są dla Was moje refleksje na temat życia. Będę wdzięczny za wszelką, pozytywną i negatywną krytykę ;-) – zależy mi, żeby pisać lepiej (uniwersalnie ;-) a nie tak, że tylko wtedy, kiedy sam odczytuję swój tekst, jest on zrozumiały). Chętnie bym się dowiedział, w którym miejscu zasypiacie i co z innych blogów polecacie jako kontrprzykład.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Społeczeństwo