Eksperci są zdania, że ciągle istnieje przyzwolenie społeczne na oszukiwanie ZUS-u. Uważają również, że należy spodziewać się wykorzystania sztucznej inteligencji do zwiększenia skuteczności kontroli.
Lewe L4. Polacy oszukują ZUS
Ciągle istnieje przyzwolenie na oszukiwanie ZUS w zakresie zasiłków chorobowych. Zachęca do tego telemedycyna i leczenie pacjenta na odległość, w zasadzie na bazie oświadczenia danej osoby. ZUS zatem coraz częściej kontroluje zwolnienia lekarskie i w wielu przypadkach wstrzymuje zasiłki chorobowe.
- Głównym powodem oszukiwania ZUS na zwolnieniach lekarskich jest potrzeba odpoczynku, który może też oznaczać czas na hobby, czy nawet remont mieszkania. Ponadto duży wpływ mają nasze relacje z szefem i innym pracownikami. Jeżeli są toksyczne, to może mieć wpływ na absencje pracownika. Powodami są również obawy związane z obowiązkami zawodowymi, w tym ich zmianą lub dodatkowe zadania. Przedsiębiorcy, którzy mierzyli się m.in. z podwyżkami płacy minimalnej, często przeprowadzali w swoich firmach redukcję stanu zatrudnienia - stwierdza Michał Pajdak z platformy ePsycholodzy.pl.
Zwraca on również uwagę na to, że nieuczciwie postępuje część pracowników ochrony zdrowia, bo wystawiają fałszywe recepty, fakturują nieistniejące usługi medyczne lub podają niewłaściwy kod choroby, by uzyskać wyższą rekompensatę od ubezpieczyciela.
ZUS robi naloty na pracowników
ZUS informuje, że w 2023 roku przeprowadził 461,2 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy, czyli L4. To o 7,3 proc. więcej niż w 2022 roku. W szczególności sprawdzane są dłuższe zwolnienia.
- Należy zadać sobie pytanie o to, ile z tych kontroli faktycznie było terenowych, a ile dotyczyło decyzji podejmowanych przez lekarzy orzeczników, których zresztą w naszym kraju brakuje. Niestety, typowanie osób do kontroli przez ZUS jest często chaotyczne. Zdarza się, że kontrolowani są choćby przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą czy kobiety w ciąży. Jednocześnie proceder pobierania nieuczciwych zwolnień chorobowych wśród pracowników trwa w najlepsze. Przy obecnej skali nadużyć, ZUS ma niejako nieskończony potencjał do tego, by zwiększyć liczbę przeprowadzanych kontroli. Na nieuczciwie pobieranych przez pracowników zwolnieniach najbardziej cierpią najmniejsi polscy przedsiębiorcy. Dla nich każda jedna nieobecność zatrudnionego oznacza duże straty na produkcji, a niekiedy może wiązać się nawet z jej wygaszeniem. Duży wpływ na wzrost efektywności wykrywania nieprawidłowości miały kontrole terenowe przeprowadzane na zlecenie przedsiębiorstw przez wyspecjalizowane firm - mówi Mikołaj Zając, ekspert rynku pracy.
Polacy tracą prawo do zasiłku chorobowego
W 2023 roku liczba wydanych zaświadczeń o skróceniu zasiłku chorobowego wyniosła 28,9 tys., o 21,4 proc. więcej niż w 2022 roku. ZUS dysponuje olbrzymim dostępem do danych, w szczególności historycznych i zaawansowanymi technologiami. Algorytmy mogą pracować na konkretnych jednostkach, porównywać je do populacji, analizować sytuację u pracodawcy, a także śledzić pracę lekarzy. Dzięki temu mechanizmy typowania do kontroli będą coraz bardziej skuteczne w przyszłości.
- Wyniki świadczą o tym, że kontrole są coraz bardziej efektywne. Większa liczba zakwestionowanych zwolnień lekarskich wynika z wielu przyczyn. Wpływ na to mają zachowania ubezpieczonych, a także liczba i sposób przeprowadzania kontroli. Utrata zasiłku chorobowego może polegać na zakwestionowaniu opinii lekarza o faktycznej niezdolności do pracy ubezpieczonego lub zachowania pracownika. Nie wiemy, w jakiej skali prezentują się te dwie dane, więc trudno stwierdzić, co jest rzeczywistą przyczyną tego stanu rzeczy - wyjaśnia Katarzyna Siemienkiewicz, ekspertka ds. prawa pracy z Pracodawców RP.
W opinii ekspertów, należy spodziewać się wykorzystania sztucznej inteligencji do typowania kontroli i zwiększenia jej skuteczności.
Tomasz Wypych
Źródło zdjęcia: MondayNews
Czytaj także:
