Noc Katarzynek

W długie jesienne wieczory, po święcie Dziadów, które mogło trwać nawet dwa tygodnie, nasi przodkowie obchodzili dzień Mokoszy, znany nam jako Katarzynki (św. Katarzyna, podobnie jak Mokosz, również przedstawiana jest z kołowrotkiem).

Druga połowa listopada to dni, podczas których Słowianie "wykorzystywali" do wróżb swoich przodków. Według ich wierzeń duchy błąkające się jeszcze po święcie Dziadów mogły udzielić im swej wiedzy, a także pozwolić poznać przyszłość.

Tak więc wróżenie zaczynało się już w przeddzień dzisiejszej św. Katarzyny. Wieczorem kobiety zbierały się w izbie i przędły, a mężczyźni w swoim towarzystwie zajmowali się wróżeniem. Najpopularniejsze męskie wróżby to:

Np. puszczanie na wodę kawałków drewna w kształcie czółenek z wyciętymi imionami panien. Ta, której czółenko dopłynie pierwsze, zostanie żoną. Chłopcy lubili też podsłuchiwać kobiety i dziewczęta; ta, której imię usłyszało się jako pierwsze, miała zostać żoną.

Ponieważ klimat sprzyjał, wróżby trwały do święta Goduna, dzisiejszych Andrzejek. Odprawiano wtedy różne wróżby, które miały przepowiedzieć, które panny pierwsze pójdą za mąż i za kogo. Potem przez cały rok młodzieńcy musieli starać się o konkretną pannę.

Najbardziej znaną wróżbą jest lanie wosku przez klucz. Klucz kojarzony jest z Bogiem Welesem i służy do "otwierania" Nawii, czyli zaświatów. Być może to właśnie zmarli przodkowie, tworząc kształty z wosku, chcą w ten sposób przekazać, jaki matrymonialny los czeka wróżącego.

Istniały też wróżby zakazane, czyli niebezpieczne. Na przykład panna musiała o północy sama zejść do studni, żeby w lustrze wody zobaczyć swoją przyszłość, albo o północy na rozstaju dróg należało postawić dwa lustra naprzeciw siebie. Niestety, często w korytarzu luster pojawiał się diabeł.