Listopad w naszym kraju obfituje w rozmaite święta. W pierwszych jego dniach jest Uroczystość Wszystkich Świętych i Zaduszki, następnie 11-ego Dzień Niepodległości, a kończą ten miesiąc właśnie Andrzejki. Mają one rodowód pogański i ze względu na swoją magiczną aurę są znienawidzone przez Kościół katolicki. Obchodzi się je dokładnie w nocy z 29 na 30 listopada.
Ten wieczór jest uważany za wyjątkowy, ponieważ zgodnie z tradycją uchyla zasłonę tajemnicy dla każdego, kto chce wiedzieć, co przyniesie mu przyszłość. Pierwsza pisemna wzmianka o tym obrzędzie pochodzi z 1557 roku i jest związana z renesansowym historykiem Marcinem Bielskim, który jako pierwszy zaczął prowadzić kronikę wydarzeń Polski w języku ojczystym.
Podczas Andrzejek najczęściej młodzi ludzie zbierają się na imprezach, na których oprócz zwyczajnej zabawy wróżą sobie przyszłość, odnosząc się do starodawnych obrzędów. Takie magiczne rytuały i próby przewidzenia losu stały się częścią nieodłączną tego listopadowego wieczoru, który sam w sobie poświęcony jest kultowi młodości i miłości.
Trochę o metodach wróżenia
Andrzejkowe wróżenie może być bardzo różne, wszystko zależy od tradycji danego regionu. Przykładowo na Małopolsce w przeddzień Andrzejek młode dziewczyny często piszą imiona swych adoratorów na kartkach papieru, które wkładają pod poduszkę. Następnie rano bez patrzenia muszą pociągnąć jeden kawałek papieru i przeczytać imię przyszłego pana młodego. Zresztą teraz młodzi mężczyźni mogą zrobić to samo w stosunku do swoich sympatii.
W Andrzejki bardzo popularne — niezależnie od regionu — jest wróżenie z kart. Czynią to najczęściej kobiety, aby dowiedzieć się, czy wybranek ich serca żywi do nich podobne uczucie. Do tego wróżenia, potrzeba przygotować klasyczną talię kart, a z nich wybrać figury od numeru 7 do asa. Z takiego wachlarza należy wylosować jedną kartę, prawą ręką. Za nią kryje się prawdziwa odpowiedź. Znaczenia kart przestawia się dla grających następująco: as – wpadłaś/-eś mu w oko; myśli o tobie coraz częściej; król – kocha cię, choć sam/-a jeszcze o tym nie wie; dama – na razie nie, ale wszystko może się zmienić; walet – zapamiętał/-a cię i myśli o tobie. Daj mu/-jej szansę! 10 – twój wybranek/-ka myśli tylko o sobie, zapomnij o nim!/niej! 9 – kocha cię szczerym uczuciem i na pewno coś z tego będzie! 8 – kocha cię, tylko boi się tego uczucia, bądź cierpliwa/-y; 7 – nie jesteś jedyną kandydatką/-jedynym kandydatem do jego/-jej serca, odpuść sobie!
Jednak najbardziej ulubioną wróżbą Polaków w Andrzejkach jest lanie wosku do miski z zimną wodą. Podczas tego obrzędu jedna osoba trzyma klucz, a druga ostrożnie wlewa wosk do miski, koniecznie przelewając go przez dziurkę od klucza. Tradycyjnie powinien to być klucz mosiężny, jeśli zaś nie ma się takiego pod ręką, można skorzystać z innego lub nawet zrobić go samodzielnie z usztywnionego papieru. Taki samorobiony klucz umożliwia wydrążenie większej dziurki tak, aby łatwiej się przelewało. Trzeba jednak pamiętać, żeby wlewać wosk małym ciurkiem, żeby uzyskać jakąś ciekawą formę, a nie zlepioną woskową kulę.
Kształt wosku może określać pierwszą literę nazwiska przyszłego partnera/-ki, jego zawodu (lub twojego) lub może odpowiadać na inne pytania zadawane przez osoby wlewające wosk. Wróżbiarstwo można również osiągnąć, przytrzymując schłodzony wosk i widząc kształt cienia rzucanego na ścianę.
Wśród niezamężnych kobiet podczas Andrzejek bardzo popularna jest gra w buty. Dzięki wróżeniu z butów mogą się one dowiedzieć, która z uczestniczek zabawy najszybciej wejdzie w związek małżeński. Tradycyjnie w zabawie powinny brać udział panny, wdowy i rozwódki. Gra w buty polega na tym, że jej uczestniczki ściągają buty z lewej nogi (lewa strona ma według wierzeń właściwości magiczne). Następnie ustawiają je rzędem w najdalszym końcu domu/mieszkania, przodem skierowanie ku wyjściu z domu. Po czym but, który znajduje się ostatni w kolejce przestawiamy jest na początek. Powtarzają to, aż buty „dojdą” do drzwi wejściowych do domu, w efekcie czego właścicielka buta, który jako pierwszy przekroczy próg domu, najwcześniej wyjdzie za mąż (lub jako pierwsza się zakocha).
Jak to dawniej bywało
W dawniejszych czasach podczas wieczoru wróżb andrzejkowych wykorzystano także pomoc zwierząt. Według jednej z legend niezamężne dziewczyny gotowały przysmaki, które ustawiały na talerzach przed sobą, a następnie wpuszczały psa. Ta, której pies wybrał pierwszej danie, wcześniej wychodziła za mąż. Lata wstecz wykorzystywano też „jabłkowe” wróżenie: kiedy dziewczyna starannie obierała jabłko nożem tak długo, jak to możliwe. Następnie pasek skórki z jabłka i wrzucała za plecy i powinien on przypominać literę rozpoczynającą imię jej przyszłego męża. Jeśli w obierce jabłka nie odnalazła żadnej litery, to niestety wesela w najbliższej przyszłości mieć nie miała.
Na wsiach zaklinano też przyszłość solą. Przykładowo, kiedy dziewczyna rozmyślnie zjadła przed snem coś bardzo słonego, więc podczas snu była wielce spragniona. Jeśli w tym śnie pojawił się znajomy facet, który przyniósł jej wodę, to on był jej przyszłym oblubieńcem.
Nasuwa się zatem pytanie. jeżeli młode dziewczyny wróżyły w przeddzień Dnia Świętego Andrzeja, to co robili wtedy chłopaki? Młodzi faceci również nie stali na boku i również chcieli poznać swoją przyszłość. Robili to kilka dni wcześniej podczas wspomnianych już tzw. Katarzynek. Z biegiem czasu Katarzynki zaczął jednak być coraz mniej obchodzone i dzisiaj mało kto o nich pamięta. W wyniku tego mężczyźni zaczęli też obchodzić Andrzejki wspólnie z kobietami.
Résumé
Teraz wieczór 29 listopada jest uważany dla młodych ludzi jako okazja do świetnej imprezy w pobliskich klubach i barach, podczas której można sobie powróżyć. Wieczór andrzejkowy ma zatem niesamowitą aurę i co by złego funkcjonariusze w koloratkach o nim nie gadali, warto go kultywować. Wróżby andrzejkowe często się bowiem sprawdzają. a jeśli nawet nie najważniejsza w tym wszystkim jest przednia zabawa. Jako żem Andrzej myślę, iż w pełni jestem uprawniony, aby to napisać.
P. S. 4-lata temu artykuł ten opublikowałem na swojej witrynie prywatnej.
