MADONNA w MALARSTWIE CHIŃSKIM i DALEKIEGO WSCHODU

Ukazanie obrazu Maryi w Chinach buduje most między dwiema bardzo różnymi kulturami i otwiera dialog między chrześcijaństwem z Zachodu a religiami Azji.

Poprzez obrazy maryjne Matka Jezusa przedstawia swojego syna Chińczykom aktywnie uczestnicząc w procesie ewangelizacji.

Wizerunek Matki Bożej o chińskich rysach, namalowany przez Garego Chu Kar Kui. Ten chiński artysta tworzy piękną sztukę religijną o chińskim charakterze. Malarz urodził się w Hongkongu w 1960 roku, jest niezwykłym artystą. Od 33 lat zagłębia się w tajniki malarstwa.

W roku 1989 namalował swój pierwszy obraz przedstawiający Maryję. Jego talentem zaiteresowali się misjonarze z Makao i zlecili namalowanie Matki Bożej Cesarzowej Chin w tradycyjnym stroju z dynastii Qing. Jego obrazy znajdują się w wielu krajach świata, ale także w Katedrze Północnej w Pekinie oraz w kościele św. Franciszka Ksawerego w Szanghaju, gdzie przyjął chrzest wraz ze swoją żoną.

Ikonografia maryjna w Chinach wiele mówi o kulturowym, społecznym i kościelnym aspekcie, w którym się narodziła i rozwijała, a także zawiera elementy historyczne. Reprezentuje wiarę odczuwaną, przeżywaną, ucieleśnioną w chińskiej wspólnocie katolickiej w różnych momentach jej podróży w czasie i przestrzeni geograficznej. Ta społeczność będzie tkać bardzo złożoną sieć relacji z zagranicznymi władzami misyjnymi i mocarstwami zachodnimi, które ingerują w rządy kraju.

Niewątpliwy wpływ na wizerunki Maryi miała również bardzo burzliwa historia Chin, w których stosunki dyplomatyczne były napięte z obcymi narodami i gdzie zmieniała się polityka wewnętrzna.

„Dziewica i Dziecko”

Atrament i gwasz na jedwabiu autorstwa wietnamskiego malarza Lê Phổ

(2 sierpnia 1907 w Hà Đông - 12 grudnia 2001 w Paryżu (w wieku 94 lat)

Obrazy Madonny były wprowadzone do Chin przez Matteo Ricci.

Przybył on do Makau w 1582 r. i wstąpił do wspólnoty jezuickiej, która stopniowo dostosowywała się do misji w Chinach i Japonii. Ten słynny misjonarz, mistrz geometrii, matematyki i astronomii, miał także talent malarski. Bardzo uzdolniony językowo i obdarzony cudowną pamięcią, nauczył się chińskiego do tego stopnia, że opanował go w niezwykły sposób, który uwiódł jego rozmówców. Tłumaczył książki z filozofii, matematyki i astronomii na język chiński. Był także autorem map świata przedstawiających świat Chinom. Zainaugurował prestiżową linię jezuitów, którzy stali się jego spadkobiercami na dworze cesarskim.

Kiedy w 1600 odwiedził cesarza Shenzonga z dynastii Ming, ofiarował władcy obraz „Pan Niebios” i dwa obrazy Matki Boskiej. Jedną z nich jest ikona Matki Boskiej z bazyliki Santa Maria Maggiore zwana „Matką Boską Śnieżną”.

Wprowadzili ją już pierwsi misjonarze z Dalekiego Wschodu za zgodą Franciszka Borgii, przełożonego Towarzystwa Jezuitów. Ta ikona przedstawia Maryję w majestacie i była szeroko rozpowszechniona na Dalekim Wschodzie podobnie jak ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

W Chinach obrazy Matki Boskiej spotkały się z przychylniejszym przyjęciem niż ukrzyżowanie Chrystusa. Należy zauważyć, że w chińskiej mentalności bycie poniżonym i „utracić twarz” jest bardzo źle odbierane. Idiom ten istnieje w Chinach co najmniej od czasów dynastii Tang (VII w).

Jest to być może jedna z przyczyn trudności w zaszczepieniu orędzia chrześcijańskiego w Chinach, ponieważ Bóg jest przedstawiony na krzyżu.

Misyjny nacisk położono więc na opowieści z dzieciństwa i ziemskie życie Jezusa, stąd znaczenie przedstawień maryjnych. Wspominano o śmierci Chrystusa, ale zawsze w świetle Zmartwychwstania.

Po przybyciu misjonarzy do Chin powstało wiele obrazów o tematyce religijnej. Ukazanie Matki Boskiej zostało znacznie zmodyfikowane dostosowując się do kultury azjatyckiej.

Istnieją dwa powody tego zjawiska:

• po pierwsze, pragnienie ojców jezuitów propagowania orędzia chrześcijańskiego w Azji;

• po drugie, problem prześladowań. Chrześcijanie przyjęli więc ikonograficzny model posągów Guanyin – głównej postaci chińskiego panteonu buddyjskiego, przedstawianej w postaci kobiecej. W Chinach Guanyin jest także tradycyjnie czczona w ludowej religii jako bogini miłosierdzia, litości i płodności.

Starożytny obraz maryjny wykonany przez chińskiego malarza noszący tytuł „Tian-Zhu Sheng-Mu” (bogini Mazu, „Święta Matka Niebiańskiego Pana”) odpowiada schyłkowi dynastii Ming w XVI wieku. Pochodzi więc z epoki włoskiego jezuity.

Obraz został znaleziony w Xi’an w 1910 roku przez amerykańskiego badacza Bertholda Laufera. Został wykonany chińską techniką malarstwa wodnego na papierze ryżowym. Według naukowców jest to najstarszy obraz maryjny wykonany przez chińskiego malarza (przynajmniej wśród znalezionych do tej pory). Przypuszcza się, że artysta nie był jednym z zagranicznych misjonarzy jezuickich, ale malarzem chińskim, który wykonał go z modelu obrazu przywiezionego do Chin przez Matteo Ricci. Odnajdujemy w tym dziele elementy bardzo przypominające ikonę Matki Boskiej Śnieżnej z rzymskiej bazyliki.

Patrząc na wyraz twarzy Maryi, jej rysy są przedstawione bardzo schematycznie, podobnie jak w tradycyjnym chińskim malarstwie. Na obrazie widnieje nieoczekiwany szczegół, jest nim czerwona aureola nad Matką Boską. Zgodnie z chińską tradycją, kolor czerwony oznacza szczęście, radość życia. W Chinach czerwone ubrania są noszone podczas świąt, szczególnie na weselach, kiedy to żona prezentuje się w szkarłatnej czerwieni.

Nabożeństwa do Matki Bożej Chińskiej jest popularne w Donglü, w prowincji Hebei, pomimo licznych sprzeciwów rządowych i czasami zabronionych pielgrzymom.

Kilka kościołów, kaplic i ośrodków duszpasterskich na całym świecie, głównie chińskojęzycznych, poświęciło swoje sanktuarium Matce Bożej Chin. Strój Maryi jest kopią ceremonialnego stroju cesarzowej Cixi (dynastia Qing, 1835-1908). Twarze, berło i korony są wyraźnie europejskie.

Statuetka Matki Bożej Chińskiej w Dong Lü (prowincja Hebei). Dominującymi kolorami ubrań są czerwień, błękit i złoto.

Donglü było miejscem objawień maryjnych w 1900 roku podczas Rebelii Bokserów. To objawienie stało się znane w pobożności katolickiej jako Matka Boża Chin. Kościół katolicki w Donglü został konsekrowany jako sanktuarium Matki Bożej Chińskiej w 1932 roku przez papieża Piusa XI.

23 maja 1900 roku miało miejsce objawienie Maryi, które podobno widziało ponad 30 000 pielgrzymów i zostało potwierdzone przez biskupa z diocezji z Baoding. Świadkowie mówili, że słońce obracało się na niebie od lewej do prawej strony i wydzielało różne kolory. Zjawisko trwało około dwudziestu minut.

Obraz matki i dziecka z Chin często jest nazywany „Wiszącym zwojem Madonny”.

Jego pochodzenie jest dość tajemnicze. Podczas gdy niektórzy badacze uważają, że pochodzi z czasów dynastii Ming (1368-1644), inni sugerują datę z XVIII wieku. Badacze zastanawiają się również, co dokładnie przedstawia obraz. Niektórzy twierdzą, że obraz nawiązuje do słynnej bizantyjskiej ikony Salus Populi Romani, której kopie mogły być sprowadzone do Chin przez europejskich misjonarzy jezuickich już pod koniec XVI wieku.

Instytut Ricci w Paryżu może się pochwalić wspaniałą kolekcją obrazów namalowanych na jedwabiu w Pekinie w latach 1930- 40-tych przez artystów związanych z Wydziałem Sztuk Pięknych Kościoła Najświętszego Serca w Pekinie.

Dzieła te powróciły do Francji. W 1992 roku zostały przejęte przez Institut Ricci.

Obrazy zostały zamontowane na rolkach w Hongkongu dzięki uprzejmości Instituto Culturel de Macao po wystawie w Makao, która miała miejsce od listopada 1994 do stycznia 1995.

Treść obrazów inspirowana jest głównie fragmentami Ewangelii, które dotyczą zapowiedzi narodzin, rzeczywistych narodzin i dzieciństwa Jezusa. Tylko jeden z tych obrazów przedstawia dorosłego Jezusa.

Matka Boska jest przedstawiona w wielu wcieleniach.

”Madonna z Dzieciątkiem” namalowana przez Lü Shiyun. Maryja trzymająca Dzieciątko Jezus siedzi na skałach na tle bambusów i drzew bananowych.