ZIEMIA TA JEST W PÓŁNOCNEJ FRANCJI
Oto historia 850 chińskich robotników poległych w okrutnych i tajemniczych warunkach. Spoczywają na wieki, na cmentarzu wśród pachnących łąk i pól żytem okrytych, unosząc woń cierpień i upokorzeń.
Cmentarz mały, ale największy we Francji i w Europie.
Pod koniec grudnia 1916 roku w rdzeniu mordu pierwszej wojny światowej, rząd angielski podpisuje układ z Chinami, które wysyłają do Francji robotników z połnocno-wschodnich prowincji. Celem manewru jest "oszczędzić" żołnierzy brytyjskich od ciężkich zadań wykonywanych przy konserwacji dróg i torów kolejowych wiodących na front.
Anglicy tworzą obóz, w którym lokują młodych przybyszów z daleka na ziemi chłodnej i nie zawsze gościnnej. Podróżują oni przez wiele tygodni płynąc na starych statkach towarowych w nieludzkich warunkach.
Mieszkają w obozie, w barakach mroźno, niedożywienie... Nie wolno im się mieszać z miejscową ludnością cywilną, niemniej jednak mieszkańcy Nolette sprzedają im jablka za wygórowaną cenę (1 jabłko = 1FF), które oprócz ryżu i niedzwiedziego czosnku są ich jedyną żywnością.
Wyczerpani pracą, oslabieni chorują...Wielu z nich umiera podczas epidemii cholery szalejącej w obozie... grypa "hiszpanka" w latach 1918-1919 dokonuje spustoszenia.
Ci, których smierć nie wykosiła podczas wojny niewiele dłużej cieszą się zyciem... i na nich przychodzi ostatni dzień w 1919 roku. W 1921 roku nieliczni zostają wysłani do ojczyzny.
Ta moja pielgrzymka na chiński cmentarz okazała się pełna smutku i żalu. Postanawiam, odnaleźć w Chinach rodziny pochowanych w północnej Francji robotników. Mogę liczyć na pomoc profesora Zhang, który poparł moją akcję. Liczę również na wsparcie moralne Czytelników, wierząc, że pomału uda mi się osiągnąć zaplanowany cel.
brama wejściowa na cmentarz
Boli mnie, gdy niektóre informacje turystyczne podają błędnie, że miejsce spoczynku poległych Chinczyków to "wizyta egzotyczna, której nie wolno przegapić".
Pod wyjątkowo soczysto zieloną murawą angielską, pod pięknem nagrobkowego marmuru skryty jest ból i martyrologia biednych niewinnych ludzi przybyłych SKĄDINĄD!
nagrobkowa tablica
Komentarze