Nowy wspaniały świat - Palenie książek wersja light

Rada miasta Suresnes we francuskim departamencie Hauts-de Seine postanowiła walczyć z seksizmem w bajkach dla dzieci i literaturze dla młodzieży – donosi francuski dziennik „Le Figaro”. W tym celu uruchomiła w połowie stycznia projekt edukacyjny pod tytułem: „Stop stereotypom w bibliotekach!”. Celem projektu jest eliminacja z bibliotek książek dla dzieci i młodzieży, w których bohaterami są mężczyźni, a kobiety odgrywają wyłącznie rolę kucht bądź troskliwych matek i żon, oraz zastąpienie ich przez bardziej nowoczesne i „zrównoważone” płciowo dzieła.

W tej trudnej i pionierskiej walce radnym z Suresnes pomagają organizacje feministyczne. – W książkach dla dzieci jest dwa razy więcej bohaterów płci męskiej niż żeńskiej. Jeszcze gorzej jest w przypadku baśni, w których rolę ludzi odgrywają zwierzęta – podkreśla Anne Semian ze stowarzyszenia feministek Adéquations. Jej zdaniem, na tym problem się jednak nie kończy. – Chodzi też o to, co robią w bajkach postaci płci żeńskiej i męskiej.

Najczęściej są tu powielane najbardziej uproszczone płciowe stereotypy: chłopcy są aktywni, bawią się na dworze i rywalizują ze sobą, a dziewczynki są przedstawiane w sytuacjach domowych, sprzątają, gotują bądź opiekują się młodszym rodzeństwem. To kształtuje dzieci. Wmawia się im, że takie są role płciowe od najmłodszego wieku – dodaje Semian. Organizacja domaga się, aby wszystkie bajki, także te powstałe w XIX w. i wcześniej, m.in. bajki braci Grimm, zostały „zaktualizowane”, biorąc pod uwagę ewolucję ról płciowych. Zamiast rycerzy, rycerki walczące ze smokiem, Królewna Śnieżka jako królewicz, i to najlepiej czarnoskóry, a u jego boku siedmiu krasnali płci żeńskiej. – Walka z brakiem równości płci powinna zacząć się we wczesnym dzieciństwie. Po takiej lekturze dziewczynki nie mają odwagi realizować swoich marzeń, czują się ograniczone w swych ambicjach. To straszne marnotrawstwo talentu – zaznacza radna Gunilla Westerberg-Dupuy.

Zdaniem wielu socjologów i psychologów dziecięcych jednak to „wielka bzdura”. – Bajki odzwierciedlają społeczeństwo, w którym powstały, jego normy i sposób myślenia. Nie można ich dopasowywać do teraźniejszości i robić z Kopciuszka menedżerki w międzynarodowej korporacji – uważa socjolog Mariane Fabiani. Wtóruje jej psycholog dziecięcy Bernard Gravier, dla którego tego typu eksperymenty są wręcz niebezpieczne dla dziecięcej psychiki. – Literatura dla młodzieży zawiera proste symbole, by dzieci były w stanie zrozumieć i przyswoić opowiadaną historię. Nie ma w niej miejsca dla ambiwalencji bądź niuansów. Dobrzy nie mogą być źli i na odwrót. Każdy odgrywa jasno określoną rolę. Nie w jakimś celu ideologicznym, tylko dlatego, że kontrast między postaciami pozwala dziecku zrozumieć różnice między nimi. Nie byłoby to możliwe, gdyby postacie były tak złożone jak w rzeczywistości – podkreśla psycholog.

Nie powstrzyma to zapewne nadgorliwych radnych, którzy mogą czerpać z bogatych doświadczeń w tej dziedzinie we francuskim sektorze edukacji. Co roku wydawcy szkolnych podręczników organizują spotkanie, na którym debatują nad równością płciową, choćby w podręcznikach z fizyki i historii.

Aleksandra Rybińska