Od adwokata do prokuratora – SN sam rozszerza podstawy prawne na które się powołuje

  W ostatnich wyrokach dotyczących postępowań karnych, Sąd Najwyższy (SN) ponownie sięgnął po analogię, by rozwiązać trudności interpretacyjne związane z przesłankami umorzenia postępowania.

Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że  prokurator i adwokat ma różne prawa.  W sprawie dotyczącej oskarżonego prokuratora (sygn. V KS 14/25    https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia3/v%20ks%2014-25.pdf), SN powołał się na wyrok dotyczący adwokata (I KS 9/20), przy czym wskazał, że brak skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.) oraz brak wymaganego zezwolenia na ściganie (art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.) mogą stanowić przesłankę do umorzenia postępowania. Choć intencją SN było uproszczenie procesu, zastosowanie tej analogii może rodzić poważne wątpliwości.  

Co zrobił Sąd Najwyższy?

W omawianej sprawie, SN powołał się na wyrok I KS 9/20 ( https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia3/i%20ks%209-20.pdf,)  w którym wskazano, że brak skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.) stanowi przesłankę procesową do umorzenia postępowania. Sąd uznał, że podobną zasadę należy zastosować w przypadku braku wymaganego zezwolenia na ściganie (art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.) , cytuję V KS 14/25 "Sąd Najwyższy w pełni podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2020 r., I KS 9/20, w którym wskazano, że stwierdzenie przez orzekający sąd albo inny organ naruszenia art. 439 § 1 k.p.k. z powodu wystąpienia negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 9 (a także pkt 10 – uwaga - SN) k.p.k. obliguje ten organ do umorzenia postępowania."

Co zignorował Sąd Najwyższy?

Sąd Najwyższy zignorował jednak swoje własne, nowsze orzeczenie(II NSNk 21/23), które szczegółowo odnosiło się do sytuacji prokuratora. W tym wyroku SN precyzyjnie wskazał, że brak skargi uprawnionego oskarżyciela lub brak zezwolenia na ściganie prokuratora nie zawsze musi prowadzić do umorzenia postępowania, a w niektórych przypadkach może być wystarczającą przesłanką do jego kontynuowania. Ignorując to orzeczenie, SN posłużył się analogią do sprawy adwokata, co może wprowadzać niepotrzebne komplikacje i niepewność w stosowaniu prawa.

Podsumowanie

Powołując się na analogię z przypadkiem adwokata, SN rozszerzył podstawy prawne, co może prowadzić do niepewności w stosowaniu przepisów dotyczących umorzenia postępowania w sprawach prokuratorskich. Zignorowanie własnego orzeczenia w sprawie prokuratora (II NSNk 21/23) oraz brak uwzględnienia specyfiki przepisów dotyczących prokuratora sprawiają, że wykładnia prawa staje się mniej spójna, a decyzje orzecznicze mogą budzić wątpliwości w przyszłych sprawach i poszanowaniu dla wyroków SN.