Kwiecień 2011 roku jest miesiącem kilkuetapowych wyborów w Nigerii – prezydenckich – 09.04, parlamentarnych – 16.04. - podczas których w przeddzień, Niezależna Państwowa Komisja Wyborcza (Independent National Electoral Commission) jako instytucja odpowiedzialna za sprawne przeprowadzenie wyborów przełożyła wybory do Zgromadzenia Narodowego w 15 z 48 senatorskich okręgów federalnych Nigerii, powołując się na niedobór materiałów wyborczych - i lokalnych- 26 04. które dotyczą wyboru 36 gubernatorów stanowych. Na czele INEC stoi profesor Attahiru Muhammadu Jega, wicekanclerz Bayero University z Kano (uczelni mającej długą tradycję współpracy z Uniwersytetem Warszawskim!), politolog, działacz organizacji związkowych, przeciwnik wojskowej dyktatury Ibrahima Babangidy. Na przełomie 2010 i 2011 roku INEC zaostrzyła procedury wyborcze, stworzyła nowy system rejestracji wyborców, minimalizując prawdopodobieństwo wystąpienia fałszerstw (a przynajmniej odbierając przeciwnikom PDP zarzut naruszania procedur wyborczych). Te wybory to bardzo ważne wydarzenie dla tamtego regionu świata, ale nie tylko. Z powodu wojny w Libii jakby przyćmione. Nim zajmę się samymi wyborami to pozwolę sobie w kilkunastu zdaniach przybliżyć ich uwarunkowania. Nigeria, a właściwieFederalna Republika Nigerii (Federal Republic of Nigeria) z dwuizbowym parlamentem – Senat ze 109 miejscami (senatorzy wybierani bezpośrednio na 4-letnią kadencję), Izba Reprezentantów z 346 miejscami (posłowie wybierani bezpośrednio na 4-letnią kadencję). Prezydent spełnia zarówno funkcje głowy państwa jak i szefa rządu; wybierany jest w głosowaniu powszechnym na 4-letnią kadencję.
Jest najbogatszym obok RPA i Angoli państwem Afryki Subsaharyjskiej i najludniejszym państwem Afryki położonym nad Zatoką Gwinejską. Na północy graniczy z Nigrem i Czadem, na wschodzie z Kamerunem, na zachodzie z Beninem. Zajmuje 3% powierzchni Afryki, skupiając prawie jedną piątą ogółu ludności tj. około 141 mln (2008). Pierwszy spis z lat 1952-1953, wykazał 31 mln mieszkańców. Od tego czasu liczba ta zwiększyła się prawie czterokrotnie. Obecny przyrost naturalny wynosi 32 promile. Powierzchnia 923,8 tys. km2, którą zamieszkuje 434 grupy etniczne, mówiące 395 językami – językiem urzędowym jest angielski, a językiem pomocniczym arabski - charakteryzujące się odmiennymi tradycjami i odrębną kulturą, sięgającą często czasów prehistorycznych. Hausa, Joruba i Ibo są najbardziej rozpowszechnionymi językami w Nigerii. Główne ludy to Hausa (21,3%), Joruba (21,3%), Ibo (18%), Fulbe (11,2%), Ibibio (5,6%), Kanuri (4,2%), Edo (3,4%), Tiw (2,2%), Ijaw (1,8%), Bura (1,7%), Nupe (1,2%). Stolica: Abudża (Abuja). Największe miasta: Lagos, Ibadan, Kano, Ogbomosho, Oshogbo , Port Hancourt, Aba, Onitsha, Kano, Kaduna, Sokoto (stolica sułtanatu). Podzielone na 36 stanów i jedno terytorium. Analfabetyzm: 32%. Religia: muzułmanie (50%), protestanci (26,3%), katolicy (12,1%), chrześcijanie afrykańscy (10,6%), animiści (5,6%). Średnia długość życia: mężczyźni 46 lat, kobiety 47 lat (2005). Północ jest zamieszkana głównie przez plemiona Hausa i Fulani – 2/3 kraju z muzułmańską przewagą, na południu dominują ludy Joruba i Ibo. Inne główne grupy etniczne tej części kraju to Nupe, Tiw, i Kanuri. Jarubowie dominują na południowym zachodzie. Połowa z nich to chrześcijanie, jedna czwarta to muzułmanie, czasami głęboko wierzący, a nawet fanatyczni. Chrześcijańska grupa Ibo jest największą grupą etniczną na południowym wschodzie. Również ta grupa nie jest jednolita pod względem wyznaniowym. Złem dla rozwoju tego państwa jest niezdrowa rywalizacja religijna!
Efikiowie, Ibibio/Anang, i Ijaw(czwarta co do wielkości grupa etniczna) stanowią kolejny segment tej mozaiki kulturowej. Zróżnicowanie etniczne i religijne ludności było i jest przyczyną wielu konfliktów wewnętrznych, w czasie których dochodzi zazwyczaj do bezwzględnych porachunków między plemionami i masakry ludności cywilnej. Oprócz wyżej opisanego zróżnicowania etnicznego drugim problemem jest spuścizna historyczna. Podbój obszarów Nigerii rozpoczęli Arabowie, a po nich w XIX wieku Anglicy. Pierwsza kolonia angielska powstała w rejonie dzisiejszego Lagos w 1861. Wnętrze kraju podbiły oddziały brytyjskiej Królewskiej Kompanii Nigru, której akcje wykupił rząd angielski w 1899. W 1914 połączone posiadłości brytyjskie w Nigerii utworzyły Kolonię i Protektorat Nigerii. Ruch niepodległościowy (powstanie Narodowego Kongresu Zachodniej Afryki) i wystąpienia antykolonialne (1905-1906, 1908-1913, 1918) przyspieszyły nadanie krajowi konstytucji (1922).
W latach 1954 i 1961 w skład Nigerii włączono posiadłości brytyjskie w Kamerunie. W 1960 Nigeria uzyskała niepodległość, stając się członkiem brytyjskiej Wspólnoty Narodów. W 1963 wprowadzono ustrój federacyjny. Poszczególne regiony kraju miały prawo do posiadania własnych konstytucji i odrębnych systemów władzy, co sprzyjało powstawaniu konfliktów wewnętrznych, powodowanych rywalizacją międzyplemienną oraz zatargami między wyznawcami islamu, a chrześcijanami i animistami.
W 1958 odkryto bogate złoża ropy naftowej, ale dochody z jej eksploatacji rozkradane były w większości przez skorumpowany aparat administracji państwowej. W 1966 władzę w państwie przejął rząd wojskowy. W lipcu tego samego roku nowy zamach stanu wyniósł do władzy generałaY.Gowona. Na terytorium kraju wybuchły walki między plemionami Hausa i Ibo. W 1967 wywodzący się z plemienia Ibo pułkownik O. Ojukwu proklamował powstanie niepodległej Republiki Biafry na terytorium południowo-wschodniej prowincji Nigerii. Secesja Biafry spowodowała wybuch krwawej wojny domowej (1967-1970, konflikt biafrański), w wyniku której śmierć poniosło ponad 1 mln ludzi. Wojna zakończyła się zwycięstwem rządu centralnego.
W 1975 generała Y. Gowona obalił przewrót dowodzony przez generała M. Mohammada. Jego następca, porucznik O.Obansanjo, podjął działania na rzecz przywrócenia rządów cywilnych. W 1979 władzę przejął zwycięzca wyborów prezydenckich, Sh.A. Shagari. Cywilne rządy w Nigerii nie trwały jednak długo, w 1983 wojskowi znów sięgnęli po władzę, uzasadniając kolejny przewrót koniecznością wymiany skorumpowanej i nieudolnej władzy cywilnej. Rządy objęła Najwyższa Władza Wojskowa, na czele której stał obecny kontrkandydat do urzędu Prezydenta generał M. Buhari.
W sierpniu 1985 miał miejsce kolejny przewrót wojskowy, w wyniku którego do władzy doszedł generał I.B.Babangida, który dokonał głębokich przeobrażeń politycznych i gospodarczych, wprowadził system dwupartyjny z lewicowymi socjaldemokratami i prawicowymi republikanami. W wyborach parlamentarnych w 1992 zwycięstwo odnieśli socjaldemokraci. Wyniki wyborów nie miały jednak najmniejszego wpływu na skład i politykę rządu. W 1993 prezydent I. Babangida powołał rząd tymczasowy z E. Shonekanem na czele. W tymże roku odbyły się, kilkakrotnie przekładane, wybory prezydenckie. Babangida unieważnił jednakże wybory, jako przyczynę podając fałszerstwa spisów wyborców. W listopadzie 1993 władzę w kraju ponownie przejęło wojsko, prezydentem został generał S. Abacha, uprzednio minister obrony w rządzie E. Shonekana.
Odnowiły się spory graniczne z Kamerunem, gdy na terenie spornego półwyspu Bakassi odkryto złoża ropy. W 1994 doszło tam do krwawych starć z kameruńskimi siłami bezpieczeństwa. Konflikty wewnątrz kraju pozostały nie rozwiązane. W 1994 zwycięzca unieważnionych wyborów prezydenckich z 1993 M. Abiola ogłosił się prezydentem i głównodowodzącym sił zbrojnych. Aresztowanie Abioli spowodowało wybuch akcji protestacyjnych na terenie kraju. Federacja związków zawodowych wezwała do bezterminowego strajku generalnego, który unieruchomił całą gospodarkę. Z polecenia rządu aresztowano działaczy związkowych i opozycjonistów politycznych. W odpowiedzi przywódcy klanów Joruba wezwali wszystkich członków plemienia do biernego oporu, złożenia urzędów i ustąpienia z zajmowanych stanowisk.
8 czerwca 1998 S. Abacha zmarł na atak serca. Jego następcą został generał Abdulsalam Abubakar, który również objął władzę w imieniu armii. W wolnych wyborach prezydenckich 1999 wygrał O. Obasanjo (wcześniej sprawował władzę dyktatorską w latach 1976–1979). W okresie sprawowania funkcji dążył do wprowadzenia swobód politycznych i odpolitycznienia armii; wprowadził wolność słowa. Nie udało się jednak złagodzić konfliktów na tle religijnym pomiędzy muzułmanami zamieszkującymi na północy kraju, a chrześcijańską ludnością wschodu i zachodu. Podstawowy spór ogniskuje się wokół prób wprowadzania w północnych stanach - zdominowanych przez muzułmanów szarijpatu czemu gwałtownie sprzeciwia się chrześcijańska mniejszość. We wrześniu 2001 w mieście Jos w południowej Nigerii doszło do zamieszek na tle religijnym, w wyniku których zginęło co najmniej 500 osób oraz zniszczono kilka świątyń obu wyznań.W 2003 odbyła się reelekcja O. Obasanjo, opozycja zakwestionowała ważność wyborów, zachodni obserwatorzy stwierdzili poważne nieprawidłowości w sposobie ich przeprowadzenia.
W 2004, po tym jak starcia pomiędzy pozostającymi w konflikcie grupami religijnymi przybrały na sile, w kraju wprowadzono stan wyjątkowy. W 2005 Trybunał Federalny Szwajcarii zadecydował o zwróceniu rządowi Nigerii 500 mln. USD (części z sumy około 3 mld. USD zgromadzonej w bankach Europy i Bliskiego Wschodu), które w czasach swych dyktatorskich rządów ukrył Sani Abacha; środki zostaną przeznaczone na cele rozwoju społecznego.
Ostatnie wybory prezydenckie w 2007 roku, które wygrał muzułmanin Umaru Yar'Adua, wiceprezydentem został wówczas Jonathan Goodluck, gdyż konstytucja Nigerii przewiduje, że jeżeli Prezydentem jest muzułmanin to wice musi być chrześcijanin i vice versa. Dwa lata później prezydent Nigerii zachorował i został przewieziony do Arabii Saudyjskiej, gdzie był leczony. Nie wiadomo, co mu dolegało. Władzę w kraju przejął w związku z tym Goodluck i sprawował ją aż do śmierci Yar'Aduy w 2010 roku. Kolejne wybory parlamentarne rozpisywano dwukrotnie. Jednak niestabilna sytuacja w kraju nie pozwalała na ich przeprowadzenie. Wreszcie udało się wyznaczyć je na kwiecień 2011 r. By uniknąć oskarżeń o fałszerstwo, władze przygotowały specjalny system zabezpieczeń m. in. bazę danych z odciskami palców 73 milionów uprawnionych do głosowania. Problem tajności wyborów i co władze zrobią z tą bazą danych pozostaje na inną analizę! Mimo to międzynarodowi obserwatorzy nie kwestionowali ich poprawności. Trzeba tu dodać, że pomimo iż Nigeria dysponuje dużymi bogactwami naturalnymi to Naród/y są biedne. Ludność Nigerii w dużej części zatrudniona jest w rolnictwie. Sposób użytkowania ziemi zależy tu od warunków naturalnych i tradycji poszczególnych grup etnicznych. W Nigerii uprawia się maniok, kukurydzę, jam, taro, ryż, proso, bataty i sorgo – dla własnych żywieniowych celów – oraz kakaowiec (szóste miejsce w zbiorach kakao na świecie) i kauczukowiec (największa produkcja kauczuku naturalnego w Afryce), palmę oleistą i orzeszki ziemne dla celów eksportowych. W północnej części kraju, na rozległych obszarach sawanny i stepu, rozwinął się chów bydła, owiec, osłów, wielbłądów i kóz. W wodach Zatoki Gwinejskiej, gdzie występują bogate łowiska, rozwija się rybołówstwo morskie. Rolnictwo ma charakter ekstensywny. Gospodarstwa rolne są niewielkie, ponad 95% zajmuje powierzchnię nie większą niż 5 ha. Rozwijające się usługi i przemysł sprawiają, że coraz więcej Nigeryjczyków znajduje zatrudnienie poza rolnictwem. Wieś jednak jest przeludniona. Wysokie tempo przyrostu ludności zmusza do importu znacznych ilości żywności. Najważniejszym bogactwem mineralnym Nigerii są bogate złoża ropy naftowej w delcie Nigru i na szelfie Zatoki Gwinejskiej. W produkcji ropy naftowej Nigeria zajmowała w 1998 r. 11 miejsce na świecie i pierwsze w Afryce. Mimo wydobywania innych surowców: węgla kamiennego, gazu ziemnego, cyny, kolumbitu (7 miejsce na świecie) oraz rozwoju wielu gałęzi przemysłu przetwórczego, ropa naftowa pozostaje głównym, bo przynoszącym około 95% wpływów, towarem eksportowym. Przemysł przetwórczy rozwija się tu powoli, zaś eksport ropy naftowej czy płodów rolnych – głównie kakao i kauczuku – nie zapewnia odpowiedniej ilości dewiz na inwestycje gospodarcze. Przedsiębiorcy z krajów wysoko gospodarczo rozwiniętych niechętnie tu inwestują ze względu na niestabilną sytuację wewnętrzną, ciągłe zamieszki, konflikty, a nawet wojny. Produkt krajowy brutto wynosi 1400 $ na mieszkańca rocznie (2006). Przemysł obejmuje zakłady: olejarskie, browary, produkcji samochodów (montowane w Kano i Lagos) oraz papiernicze. Mimo rozwoju nowoczesnej gospodarki, ludzie nadal trudnią się prymitywnymi formami gospodarowania, np. koczowniczy chów zwierząt - bydła, owiec i kóz w północnej części kraju lub wypalaniem sawanny pod uprawy. Mimo to Nigeria należy do najlepiej rozwiniętych krajów Afryki Zachodniej. Na jej terytorium znajduje się dużo niewykorzystanych jeszcze bogactw mineralnych. Pomimo jej dużego potencjału gospodarczego i tak pozostaje krajem biednym z powodu braku właściwego zagospodarowania posiadanych bogactw naturalnych. To swego rodzaju paradoks. Gdyż naturalne bogactwa są jedną z przyczyn konfliktów na co nakładają się różnice religijne i etniczne, a w konsekwencji powodują, że państwo zamiast się rozwijać to napotyka co i rusz nowe problemy. Choć 25% Nigeryjczyków to mieszkańcy miast, to zaledwie 24 miasta przekroczyły populację 100 000 ludzi. Kontrastem dla biednego społeczeństwa jest fakt, że Nigeria jest trzecim największym producentem filmów fabularnych na świecie zaraz po Indiach i USA. W wytwórniach filmowych w Lagos zwanych Nollywoodem, powstaje do 500 filmów rocznie. Jest pierwszym państwem, które wystrzeliło satelitę komunikacyjnego w Afryce. Takich kontrastów można by mnożyć i nic dziwnego, że jest krajem trudnym do rządzenia i organizowania takich przedsięwzięć jak wybory!
Te uwarunkowania są główną przyczyną problemów wyborczych. Mimo to w wyborach parlamentarnych doszło do przełomu: rządząca od 1999 roku Ludowa Partia Demokratyczna, straciła wiele miejsc w Zgromadzeniu Narodowym na rzecz partii opozycyjnych. Nie doszło także do masowych rozruchów. Obserwatorzy twierdzą, że były to najspokojniejsze wybory od 1999 roku, kiedy to skończyły się rządy armii w Nigerii. Nie oznacza to jednak, że obyło się bez oszustw, a nawet przemocy z ofiarami śmiertelnymi (np. zamach bombowy w miejscowości Maiduguri, gdzie zginęło 10 osób). Według wstępnych doniesień Kongres Działania Nigerii zdobyło najwięcej głosów zarówno do senatu jak do izby niższej w południowo-zachodniej części Nigerii, zaś Kongres Progresywnej Zmiany (Congress for Progressive Change) na północy kraju. W kolejnych wyborach – prezydenckich – w których głównymi rywalami byli : ustępujący z urzędu Goodlack Jonathan, pochodzący z południowego plemienia Ijaw, członek Ludowej Partii Demokratycznej, którego żona Patrycji Jonathan, była gubernatorem stanu Bayelsa oraz Muhammadu Buhari 69 letni generał, były przewodniczący Narodowej Rady Wojskowej, następca Shehu Shagariego, którego obalił w wyniku zamachu stanu już tak “spokojnie” nie było.
Wyniki tych wyborów ukazały, jak spolaryzowany politycznie jest ten kraj. P. Buhari zdobył najwięcej głosów w rejonach opanowanych przez większość muzułmańską na północy kraju, a prezydent Jonathan, zwyciężył na chrześcijańskiemu południu.A mimo to JE Goodluck Jonathan, został ogłoszony zwycięzcą wyborów prezydenckich już w I turze, zdobywając 57% głosów, łatwo pokonując głównego rywala z północy. Czy zdoła opanować sytuację to zależy od wojskowych, gdyżw północnej części Nigerii, mieście Abudży wybuchły wzmożone zamieszki w związku z nieoficjalnym wynikiem wyborów prezydenckich. Tysiące rozgoryczonej wyborczym rezultatem młodzieży z Kano, Kaduna, Bauchi i Gombe sprzeciwia się takiemu stanowi rzeczy. Setki mobilnych policjantów i wojskowych stara się ograniczyć rozwój sytuacji w tej części Nigerii. Tysiące młodych ludzi skandowało "Nie podoba nam się południowy prezydent, tylko Muhammed Buhari", młodzi ludzie uważają, że p. Buchari jest pomijany w mediach ze względu na to, że jest muzułmaninem, a jego główny kandydat chrześcijaninem. Kraj został pochłonięty zamieszkami, strajkujący niezadowoleni z wyników wyborów palą sklepy i dewastują mienie publiczne w miastach.
Jak sugerują wstępne wyniki wyborów prezydenckich, JE Goodluck Jonathan, obecny prezydent Nigerii, zwyciężył w I turze wyborów, osiągając prawie 2 razy więcej głosów od swojego głównego rywala, p. Bugariego.
Dane dostarczone przez regionalnych urzędników z 30 na 36 stanów wskazują, że zdobył wystarczającą ilość głosów, aby uniknąć drugiej tury.
Reuters informuje, że p. Jonathan uzyskał wstępnie 22 mln głosów, a główny oponent p. Buhari - 12 mln. W tej sytuacji została powołana Sądowa Komisja Śledcza do zbadania przyczyn aktów przemocy, które nastąpiły po wyborach prezydenckich w kilku stanach północnej Nigerii.Przemoc nasiliła się, gdy stało się jasne, że JE Goodluck Jonathan wygrał wybory już w I turze. Organizowane przez młodzież zamieszki, wspierane przez emerytowanego generała, p. Buhariego doprowadziły do utraty życia ponad 200 osób, wprowadzono godzinę policyjną, żeby opanować napiętą sytuacją w kraju. Sądowa Komisja Śledcza ma zbadać dokładnie sprawę zamieszek po wyborczych i osobisty udział byłego generała w podżeganiu młodzieży do buntu.
Nigeryjczycy, którzy poszli do urn wybrać nowego prezydenta kraju, w ogólnej ankiecie ocenili wybory za spokojne i przeprowadzone w sposób wiarygodny. Wybory były poddane międzynarodowej obserwacji. Na czele misji obserwatorów National Democratic Institute stał p. Józef Clark, były premier Kanady, który powiedział w stolicy Nigerii, Abudży, że głosowanie przebiegało w sposób bardzo uporządkowany. Raporty wskazują na dużą frekwencję wyborczą oraz ogólny entuzjazm wśród obywateli nigeryjskich pomimo faktu, że
wielu Nigeryjczyków nie wzięło udziału w wyborach parlamentarnych z powodu nikłej więzi z kandydującymi.. P. Jan Kufuor, który jest byłym prezydentem Ghany, jest także obserwatorem wyborów w Afryce Zachodniej, m.in. w Nigerii z ramienia ECOWAS i Unii Europejskiej, która wysłała ponad 120 obserwatorów. Zaistniała sytuacja pokazuje, że nigeryjska scena polityczna daleka jest od stabilizacji. Po śmierci muzułmanina Umaru Yar'Aduy i objęciu władzy przez Goodlacka Jonathana nasiliły się zamieszki religijne na północy kraju w regionach z obowiązującym shariatem (Jos, Maiduguri). Jednocześnie zaktywizowały się separatystyczne grupy rebeliantów w Delcie Nigru. Do zamieszek religijnych i etnicznych doszły wystąpienia organizacji pozarządowych, postulujących gruntowną przebudowę systemu federalnego, czy paraekologiczne manifestacje wymierzone wobec zagranicznych koncernów eksploatujących złoża ropy (Shell, Chevron). Jeżeli sytuacja zostanie opanowana to zwycięstwo kandydata popieranego przez Ludową Partię Demokratyczną (People`s Democratic Party) przyniesie wdrożenie powolnych reform neoliberalnych w gospodarce i konserwatywnych w sferze społecznej, nieco zwiększających autonomię, ale zachowujących architekturę federacji. Według Czerwonego Krzyża, wiele osób zginęło, gdy młodzi ludzie, niezadowoleni ze zwycięstwa Goodlucka Jonathana w wyborach prezydenckich, podpalali kościoły i domy. To spowoduje konsekwencje odwetu.
Rząd nie panuje nad sytuacją w kraju. Przed samymi wyborami w zamachach bombowych zginęło ok. 40 osób - muzułmańskie frakcje ekstremistyczne chciały w ten sposób "zniechęcić" Nigeryjczyków do głosowania. W tej sytuacji pod dużym znakiem zapytania pozostaje temat prawidłowego przebiegu wyborów lokalnych. Miejmy nadzieje, że “początki edukacji są gorzkie, ale koniec słodki". Nigeria jest zbyt ważnym dostawcą surowców by nie obserwować co się w tym państwie dzieje! W atmosferze przedświątecznej życzmy , aby sytuacja jak najszybciej się ustabilizowała. Bo kolejna wojna domowa w państwie dostawcy ropy naftowej to problem dla gospodarki w ujęciu światowym. Kryzys naftowy z 1973 roku pokazał, że najgorsze konsekwencje długofalowo mogą dotknąć właśnie producentów tego surowca, a w krótkim okresie jej odbiorców. Może to spowodować kolejny etap kryzysu gospodarczego. Zatem to nie jest tylko problem Panów Goodlucka Jonathana i Muhammada Buhari oraz Nigeryjczyków, ale znacznie większej liczby ludności.
