Chociaż wydaje się, że mamy jeszcze sporo do nadrobienia względem zachodnich, rozwiniętych gospodarek, to jednak w kwestii wykluczenia finansowego jest dużo lepiej niż nam się wydaje.
Trudno wyobrazić sobie dzisiaj życie bez bankowości i usług finansowych, które ułatwiają nam życie. Jednak nie każdy ma do nich łatwy dostęp i nie każdy wie, jak działają finanse i bankowość. Ekonomiści od lat badają zjawisko wykluczenia finansowego, w tym jego przyczyny i skutki dla gospodarki kraju.
Co to jest wykluczenie finansowe?
Wykluczenie finansowe polega na tym, że część społeczeństwa nie korzysta z usług finansowych, zwykle z powodu braku dochodów i edukacji finansowej. Osoby wykluczone ze świata finansów nie mają oszczędności, ani regularnych dochodów. Korzystają jedynie z płatności gotówkowych. Mają także utrudniony dostęp do kredytów, ponieważ żaden bank nie pożyczy im pieniędzy ze względu na brak jakiejkolwiek historii finansowej i związane z tym zbyt duże ryzyko.
Polska bankowość w liczbach
Najłatwiejszym sposobem zbadania stopnia wykluczenia finansowego, jest sprawdzenie „włączenia finansowego”, czyli zmierzenie, jaka część społeczeństwa aktywnie korzysta z usług finansowych. Jeśli spojrzymy na dane od banków i badania ankietowe dotyczące finansów, wypadamy dużo lepiej niż jeszcze kilka lat temu. Jednak w parze z posiadaniem produktów finansowych powinna iść również edukacja finansowa, a tutaj mamy wiele do nadrobienia.
Według raportu redakcji PRNews.pl i Bankier.pl „Polska bankowość w liczbach - 2016”, polskie banki na koniec ubiegłego roku obsługiwały aż 46 mln klientów, prowadząc 31 mln rachunków. Z kolei z badania na zlecenie Mastercard wynika, że posiadanie konta w banku deklaruje 85 proc. ankietowanych Polaków, czyli nieco więcej niż średnia na całym europejskim kontynencie.
Rośnie też stopień aktywnego korzystania z usług finansowych. Aż 3,5 mln osób korzystało z aplikacji mobilnej na telefonie komórkowym, a 7,7 mln klientów logowało się do banku z poziomu urządzenia mobilnego w 2016 roku.
Konsekwencje wykluczenia finansowego
Z wykluczeniem finansowym z reguły idzie w parze bieda oraz niski stopień edukacji finansowej. Trudno jest wyjść z tego błędnego koła, ponieważ brak dobrych nawyków finansowych przekazuje się kolejnemu pokoleniu. Osoby wykluczone finansowo często lądują w szarej strefie, z której nie potrafią lub nie chcą wyjść.
Brak dostępu do kredytu bankowego powoduje czasem poważne kłopoty finansowe u wykluczonych finansowo. Gdy bank odmawia kredytu, niektóre osoby kierują się do instytucji parabankowych, a czasem do pośredników działających na granicy legalności. Nieproporcjonalnie wysokie koszty zadłużenia w połączeniu z brakiem wiedzy finansowej prowadzą w bardzo szybkim tempie do spirali kredytowej i pogłębienia dziur w budżecie domowym.
Zobacz też: 5 zasad bezpiecznego korzystania z pożyczek chwilówek
Sam rynek pracy odchodzi od gotówki, a regulacje prawne zmierzają do tego, aby płatności w firmach w jak największym stopniu były bezgotówkowe. Wielu pracodawców już wymaga podania numeru konta, na które ma być przekazywane wynagrodzenie. To kolejne utrudnienie dla wykluczonych finansowo.
Warto też pamiętać, że wykluczenie finansowe sprzyja szarej strefie. Operacje gotówkowe są poza wszelka kontrolą, a część wykluczonych finansowo celowo unika sektora finansowego, żeby czerpać korzyści z różnych źródeł dochodu, ale z pominięciem płacenia podatków.
© Artykuł jest chroniony prawem autorskim. Wykorzystanie tylko pod warunkiem podania linkującego źródła.
