W księdze pt. Pamiętniki kwestarza, Ignacego Chodźki napotkałem sentencje, wśród których jest kilkanaście na temat rozmowy.
https://polona.pl/archive?uid=92908264&cid=108152639
Podaję, żeby sobie porównać, jak kiedyś rozmawiali tubylcy z tym, jak rozmawiają obecnie.
Chodźko napisał: "zdaje mi się, że cytacja jakiegoś mądrego zdania, nie szkodzi; dowodzi owszem, że się darmo w szkole kaszy nie jadło; a w dyspucie, to jak klin żelazny, który zgryźć trudno, a który wbija się i łamie dowody przeciwnika. Nieraz mi się słyszeć zdarzyło, jak jednym takim argumentem skonwinkowano wszystkich i zakończono żwawą dysputę. W życiu więc dworskim, gdzie często językiem szermować przychodzi, nie zawadzi mieć na pogotowiu i w pamięci ładunek takich klinów: a więc to i przepisać warto".
Oczywiście obecnie nie używa się przysłów, tym bardziej sentencji, nie ma na to mody. Niemniej warto dla własnej satysfakcji wiedzieć, jak kiedyś dyskutowano.
Sentencje staropolskie na temat rozmowy:
1. Poznać zaraz z mowy, jakiej kto jest głowy.
2. Kto bredzi, niema odpowiedzi.
3. Ostrożnie i wedle miary szafuj słowa i talary.
4. Długa mowa, próżne słowa, a na krótką chęć gotowa.
5. Kiedy siedzisz przy biesiadzie, nie myślże o żadnej zwadzie.
6. Ludzi słowa zobowiązują, zwierzę powrozy krępują.
7. Gdy życie twoje cnotliwe, nie dbaj na mowy złośliwe.
8. Kiedy siądziesz między wrony, tak też krakaj jak i one.
9. Z jakim kto przystaje, takim się sam staje.
10. Mędrzec to nie tęgi, co ma rozum z księgi.
11. Choćby kto świat obszedł kołem, nie będzie z sowy sokołem.
12. Jak cię widzą, tak cię piszą.
13. Kiedy sam pracujesz stylem, nie bądź dla drugich złośliwym.
14. Rozumnym się nazwij wtedy, gdy się uczysz z cudzej biedy.
15. Jeśli postradasz wszystkiego, broń sławy honoru twego!
16. W najwyższe góry bije piorun z chmury.
17. Kto sam wiarę łamie, temu wiara skłamie.
18. Podlejsze srebro od złota, nad złoto zaś droższa cnota.
19. Kto ma piękne obyczaje, taki się szlachcicem staje.
