To właśnie był temat dzisiejszego wykładu prof. Jana Dzięgielewskiego z UKSW będącego trzecią prelekcją z cyklu "My i Państwo". Wykłady te odbywają się raz w miesiącu o godz. 18:00 /zawsze we wtorki/ w Warszawie, w kościele Wszystkich Świętych przy placu Grzybowskim, wejście od Świętokrzyskiej. Dotąd odbyły się dwa: prof. Marka Barańskiego z UKSW: "Początki prawa i ustroju polskiego" (Co Smok Wawelski może powiedzieć o stosunku do prawa) - relacja, zdjęcia oraz film wideo są na stronie Blogpress.pl /TUTAJ/ oraz prof. Edwarda Opalińskiego z IH PAN "Państwo to my" (Państwo obywateli szlacheckich) - relacja i filmy też w Blogpress.pl /TUTAJ/. Cały ten cykl składający się z dziesięciu wykładów zorganizowało Stowarzyszenie Polska Jest Najważniejsza /strona internetowa /TUTAJ//.
Tytuł wykładu prof. Dzięgielewskiego to "Państwo to My czy fakcje?" (Państwo za Wazów i królów rodaków). Zaczął on od przypomnienia największego wzlotu demokracji szlacheckiej jaki miał miejsce w ostatniej dekadzie panowania Zygmunta Augusta. To wtedy działał ruch egzekucji praw - największy ruch obywatelski w Polsce do czasu "Solidarności". Podczas trwającego 9 miesięcy Sejmu uchwalono Unie Lubelska z Litwą. Powstały też wtedy artykuły henrykowskie, czyli zbiór warunków, które musiał przyjąć każdy wybrany w wolnej elekcji król Polski. Można je uważać za coś w rodzaju konstytucji Polski. Profesor opowiedział, jak to jego córka nie zdała matury z historii, bo nieopatrznie powtórzyła na egzaminie to, czego uczył ją ojciec, czyli stwierdziła, że artykuł henrykowski przewidujący możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa królowi był odpowiednikiem nowoczesnego impeachmentu. Szkoła natomiast kazała się tego wstydzić, jako przejawu osławionej polskiej anarchii. Tak to poniża się Polskę w oczach polskich dzieci.
W dalszym ciągu wykładu mowa była o tym, że uczestnictwo w demokracji szlacheckiej wiązało się z wieloma trudami, wyrzeczeniami i kosztami. Wypełnianie powinności obywatelskich wymagało osobistego stawiennictwa się na sejmikach i sejmach oraz obecności na nich przez cały czas obrad. Sam dojazd często trwał tydzień w jedną stronę. To było jednym z powodów dla których powstały fakcje - ówczesny odpowiednik partii politycznych. Pierwszy zaczął je tworzyć kanclerz Jan Zamoyski, a potem różni magnaci. Uchwały sejmów zapadały na zasadzie uzgadniania poglądów, wiec jeśli magnat zebrał grupę posłów, czyli właśnie fakcję, pokrył koszty ich uczestnictwa w sejmie i dodatkowo ich wynagradzał, by głosowali po jego myśli, to zyskiwał wielki wpływ nawet na samego króla. Prof. Dzięgielewski przytoczył przykład tego, jak książę Albrecht Radziwiłł targował się z Władysławem IV o opłaty za dzierżawę królewszczyzn /co opisał potem w swoich pamiętnikach/.
To właśnie działalność fakcji stała się przyczyna stopniowego upadku demokracji szlacheckiej, która powoli stawała sie wydmuszka, czysta fasada.. Proces ten zachodził bardzo powoli w sposób niemal niezauważalny. Początkowo fakcje zbierały sie wokół polskich magnatów /przypominając dzisiejszy Ruch Poparcia Palikota/ ale później, pod koniec panowania Jana Kazimierza wmieszali się w to obcy. Powstały stronnictwa pruskie, francuskie, czy rosyjskie. Zaczęło się zrywanie sejmów uniemozliwiajace zmiany. Degeneracja zakończyła się kompletnym upadkiem. Prof Dzięgielewski robił tez częste aluzje do współczesności porównując obecne czasy do saskich.
Na koniec przyszedł czas na pytania z sali, na której było 70-80 osób. Pytano o arian, którzy według profesora byli małą i niewiele znaczącą grupą, zachowującą się w czasach potopu szwedzkiego gorzej niż sami Szwedzi. Była tez mowa o roli senatu, o moralności a nawet o tym w jakim jezyku prowadzono wtedy obrady /po polsku/. Spotkanie zakończyło się o 20:00. Prowadził je pan Andrzej Wroński z SPJN.
Podam teraz terminy i tematy następnych wykładów: 08.11.2011 - "Państwo polski, jego mity i symbole" prof. Tomasz Panfil KUL, 06.12.2011 -"Państwo pozornie własne" (Rzeczpospolita w XVIII wieku) prof. Zofia Zielińska IH UW, 10.01.2012 - "Co można zrobić bez państwa (Polacy w czasach zaborów) prof. Andrzej Nowak UJ, 07.02.2012 "Nasze Państwo" (II Rzeczpospolita) prof. Janusz Odziemkowski UKSW, 06.03.2012 - "Państwo stanu wojny" prof Tadeusz Rutkowski IH UW, 03.04.2012 - "Państwo na uchodźstwie" prof Tadeusz Wolsza IH PAN, 08.05.2012 "Antypaństwo w kraju" (PRL) prof. JanŻaryn UKSW
Namawiam do czytania moich blogopism. Linki - /TUTAJ/.
