TALMUDYSTA ONLINE: Od Jedwabnego po koszerny sernik

Od wielkiej historii po koszerność dezodorantu – wiedza, jak życie, bywa zaskakująco... zróżnicowana.

 Niedziela wieczorem, internetowy kanał z ponad stutysięczną publicznością. Zamiast sensacji – spokojna rozmowa o życiu, wierze i historii. Na ekranie Talmudysta, w oknie czatu setki pytań. Tak wygląda cykliczne spotkanie "na żywo" na kanale "Tajemniczy Świat Żydów". Po majówce, wbrew urlopowemu rozprężeniu, ponad setka widzów postanowiła spędzić czas, zgłębiając meandry judaizmu i współczesnego życia społeczności żydowskiej. Prowadzący, po krótkiej wymianie uprzejmości i zapowiedzi zbliżającego się święta Lag BaOmer – czasu radosnego grillowania i strzelania z łuków – przeszedł do sedna: pytań od widzów.

Żydowski Q&A na YouTube: Historia, wiara i życie codzienne

 Spektrum poruszanych tematów było szerokie jak chasydzki kapelusz i niekiedy zaskakujące, co dobrze oddaje złożoność rzeczywistości, w której tradycja spotyka się z nowoczesnością. Padły pytania zarówno o kwestie fundamentalne, jak i te z pozoru banalne. Gdzie powinna stanąć zwrócona Menora? Prowadzący przyznał, że to problematyczne i być może... lepiej, żeby nie wracała, aby uniknąć potencjalnych sporów. Czy Żydzi mogą pić piwo? Owszem, byle "dobre". Czy pracując u religijnego Żyda, można liczyć na terminową wypłatę? Zgodnie z prawem żydowskim – tak, nakazuje ono uczciwość w relacjach pracodawca-pracownik. Ktoś pytał o piosenkę "Jadą hasydzi do góry" – znana i pokazywana na kanale. Ktoś inny szukał dobrych książek o judaizmie w języku polskim lub angielskim, dowiadując się, że temat jest zbyt obszerny na jedną publikację, a cennym źródłem mogą być wydawnictwa takie jak Art Scroll czy Feldheim.

 Szczególnie interesujące były pytania dotykające styku życia religijnego i świeckiego. Na przykład to o stosunek judaizmu do świeckich wyborów. Odpowiedź była daleka od prostego wskazania palcem. Judaizm jako taki nie dyktuje wyborów politycznych, ale jako obywatel należy głosować zgodnie ze swoim sumieniem, na kandydata, który najlepiej pasuje. Rabin może zasugerować poparcie kandydata-Żyda, ale tylko wtedy, gdy jego celem jest poprawa warunków życia społeczności. Ważne jest jednak ostrzeżenie Balsemtowa, założyciela chasydyzmu, aby wystrzegać się kandydatów twierdzących, że są w stu procentach idealni – to cenna lekcja sceptycyzmu politycznego, aktualna w każdej epoce. Pojawiła się także kwestia koszerności... dezodorantów. Okazało się, że koszerność dotyczy jedzenia, a religijnym Żydom nie wolno używać perfum, co niektórzy rozszerzają także na dezodoranty.

 Najpoważniejszym punktem spotkania była zapowiedź planowanego na 25 maja spotkania online z Mirkiem Tryczykiem, autorem wstrząsających książek o pogromach na Podlasiu, w tym w Szczuczynie, Radziłowie, Wąsoszu, Jedwabnem i Bzurach. Moderatorem tej dyskusji będzie właśnie prowadzący kanał. Zapowiedziano, że celem spotkania będzie nie tylko rozmowa o trudnej historii tych terenów, ale też zbiórka wsparcia. Na co? Na prozaiczne rachunki za prąd potrzebne do utrzymania działalności oraz... na ser do sernika, który tradycyjnie spożywa się podczas zbliżającego się święta Szawuot, kiedy spożywa się dużo potraw mlecznych.

To niedzielne spotkanie to miniatura tego, czym stały się współczesne platformy online dla wielu społeczności. Z jednej strony – swobodna wymiana pytań i odpowiedzi na tematy codzienne, kulturalne i religijne, budująca poczucie wspólnoty (pozdrawianie widzów po imieniu to drobny, ale ważny gest). Z drugiej – odwaga w poruszaniu tematów historycznie bolesnych i złożonych, takich jak pogromy, które wymagają pogłębionej dyskusji. Mieszanie tych poziomów – od tragicznej przeszłości w Jedwabnem po zbiórkę na sernik na święto – pokazuje, że życie, także to religijne czy związane z trudną tożsamością historyczną, składa się z wielkich narracji i małych, bardzo ludzkich potrzeb. Kanał taki jak "Tajemniczy Świat Żydów" staje się w ten sposób nie tylko źródłem wiedzy, ale też platformą dialogu i oswajania stereotypów, dowodząc, że najbardziej złożone tematy można przybliżać w przystępny sposób, jeśli tylko jest wola zadawania pytań i odpowiadania na nie z otwartością. Pokazuje też, że poznawanie innej kultury to nie tylko studiowanie świętych ksiąg, ale też zrozumienie, co jedzą na święta i na co zbierają pieniądze.

_{Oprac. redaktor Gniadek}