W VI Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Reytana w Warszawie zorganizowano 27 i 28 października sesję naukowo-refleksyjną „Profesor Gugulski” w dwudziestą rocznicę śmierci Ireneusza Gugulskiego (1935+1990).
W przyszłym roku minie 100 lat od założenia 1 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Romualda Traugutta – jednej z najstarszych polskich drużyn skautowych, zwanej „Czarną Jedynką”.
* * *
28.10.1976 r., Plan czynności operacyjnych do sprawy operacyjnego sprawdzenia krypt. „Przyjaciele”nr rej. 16146, podpisał: Naczelnik Wydziału III KSMO w Warszawie, ppłk mgr Andrzej MAJ, IPN BU 01322/1483/J, k. 33, tu i niżej pisownia oryginału, skróty zaznaczone (…):
W dniu 28.10.1976 r. Wydział III Departamentu III MSW przekazał do tut[ejszego] Wydziału informację operacyjną, z której wynika, iż na terenie Warszawy powstała ok. 100 osobowa grupa osób wywodzących się z b. wychowanków Liceum Ogólnokształcącego im. T. Reytana.
Grupa ta podjęła współdziałania z Komitetem Obrony Robotników w zakresie ustalania osób represjonowanych za udział w zajściach w dniu 25.06.1976 r. udzielania im pomocy itp.
Z uzyskanej informacji wynika także, iż w skład tej grupy mają m.in. wchodzić Antoni Macierewicz i Piotr Naimski – faktyczni członkowie Komitetu Obrony Robotników. (…)
W świetle powyższych danych wszczęto sprawę operacyjnego sprawdzenia krypt. „Przyjaciele” (…)
* * *
21.01.1977 r., Analiza operacyjna sprawy operacyjnego sprawdzenia krypt. „Przyjaciele” nr rej. 16146, podpisał: St[arszy] Inspektor Wydziału III, L[ech] Wicherkiewicz, IPN BU 01322/1483/J, k. 38-42:
(…) bliżej nierozpoznana grupa osób wywodząca się z b. wychowanków L. O. im. T. Reytana podjęła współdziałanie z nielegalnie działającym tzw. Komitetem Obrony Robotników /występującym w dalszej części analizy pod kryptonimem „Gracze”, zaś współdziałające z nim osoby zostały określone krypt. „Kibice”/. (…)
W ramach podjętych przedsięwzięć rozpoznawczo wyjaśniających wytypowano w początkowym okresie do sprawdzenia grupę 100 osób wywodzących się z L. O. im. Reytana, które w latach 1970-72 pozostawali[ręcznie zmienione na:pozostawaly] w zainteresowaniu organów Służby Bezpieczeństwa. Wówczas to wymienieni tworzyli tzw. krąg starszoharcerski „Gromada-Włóczęgi” [poprawnie: „Gromada Włóczęgów”] działający przy szczepie „Czarna Jedynka” będącym szkolną drużyną ZHP przy L. O. im. Reytana. Działalność „Gromady” polegała w tym okresie na organizowaniu nielegalnych spotkań w mieszkaniach prywatnych w trakcie których prowadzono prelekcje i dyskusje o tematyce społeczno – politycznej z antysocjalistycznych pozycji.
W toku prowadzenia sprawy ustalono, że głównymi organizatorami tej działalności w latach 1970 – 72 byli:
1. Antoni Macierewicz (…), obecnie członek KOR-u, (…)
2. Piotr Naimski (…), obecnie członek KOR-u, (…)
3. Wojciech Onyszkiewicz (…), obecnie członek KOR-u, (…)
4. Janusz Kijowski [ręcznie dopisane: obecnie związany] z „Kibicami” (…)
W wyniku wspólnych z Dep. III MSW działań operacyjnych w 1972 r. doprowadzono do zaprzestania działalności „Gromady”.
Wśród wytypowanych obecnie w pierwszym okresie prowadzenia sprawy 100 osób, znajdowało się 9-ciu figurantów prowadzonych spraw ewidencji operacyjnej przez Wydział III KSMO /Marek Barański, Andrzej Celiński, Urszula Doroszewska, Ireneusz Gugulski, Bronisław Komorowski, Dariusz Kupiecki, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski i Wojciech Onyszkiewicz/. (…)
W wyniku realizacji czynności operacyjnych w ramach prowadzonej sprawy ustalono do sprawdzenia dalszych 113 osób. W sumie więc /32 nazwiska powtarzają się z poprzedniego okresu i w kilku wykazach/ do rozpoznania pozostało 183 osoby. W grupie tej ustalono:
- 95 studentów uczelni warszawskich
- 21 uczniów szkół średnich
- 25 pracowników naukowych i doktorantów
- 31 pracowników innych obiektów
- 8 nie pracujących
- 3 osoby, które wyjechały z PRL. (…)
W wyniku dotychczasowych rozmów opracowano i pozyskano jednego t[ajnego] w[spółpracownika] ps. „Krzysztof”. (…)
* * *
16.08.1979 r., Analiza operacyjna sprawy operacyjnego rozpracowania krypt. „Kibice” nr rej. 16146, podpisał: Mł[odszy] insp[ektor] Wydziału III ppor. Stefan Ciepliński, IPN BU 01322/1483/J, k. 180-183:
(…) Z rozpoznania operacyjnego wynikło, że przyczyną zaangażowania się właśnie niektórych członków „Gromady” w antysocjalistyczną działalność /mimo, iż na terenie W-wy działa kilka kręgów starszo harcerskich/ był fakt, że takie osoby jak Macierewicz, Naimski, Onyszkiewicz oraz Barański wywodzą się z drużyny harcerskiej „Czarna Jedynka”. Stąd też wykorzystali oni swoje naturalne kontakty w tym środowisku usiłując zaktywizować je do szkodliwej i wrogiej działalności.
(...) W toku prowadzenia rozpracowania uzyskano od tw. „Krzysztof” informację operacyjną, że przywódcy „Kibiców” tj. Onyszkiewicz, Naimski, Fałkowski i Wiśniewski zainspirowali pozostałe osoby do wystosowania petycji skierowanej do dyrekcji L.O. im. Rejtana i Kuratorium Oświaty i Wychowania w związku z faktem przeniesienia do innych szkół na terenie Warszawy niektórych nauczycieli z wym. Szkoły /Gugulski, Sosin/.
W roku 1977 Hufiec ZHP Warszawa Mokotów zawiesił na okres 3-ch miesięcy działalność kręgu starszo harcerskiego „Gromada – Włóczęgi”. (…)
Zarówno decyzje Komendy Hufca ZHP odnośnie zawieszenia działalności „Gromady” jak i odebranie wszelkich praw harcerskich M. Barańskiemu, Naimskiemu przyniosły pozytywne rezultaty i wpłynęły na wyhamowanie szkodliwych tendencji w tym środowisku.
Osoby wywodzące się z „Kibiców” zmuszone zostały do przeniesienia swoich działań na grunt pozaharcerski.
Rok szkolny 1977/78, wg decyzji Hufca ZHP był okresem próbnym jeśli chodzi o działalność kręgu „Gromada”.
W tym czasie komendantem „Czarnej Jedynki” był oficer LWP Marek Gdowiak. (…)
Oceniając całokształt pracy operacyjnej w odniesieniu do grupy „Kibice” (…):
- podjęto działania profilaktyczne w wyniku których zostały przyjęte decyzje odnośnie wykluczenia najbardziej zaangażowanych osób z szeregów ZHP, (…)
- współdziałanie z władzami oświatowymi doprowadziło do zmiany dyrekcji w LO im. Rejtana a co za tym idzie do dokonania zmian na stanowiskach funkcyjnych w szczepie I WDHSPS.
Stąd też należy stwierdzić, że założony cel dezintegracji grupy „Gromada” został osiągnięty (…).
* * *
EO-4/73, Wypis z kartoteki odtworzeniowej Biura C MSW, Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej [BUiAD IPN], WP-1075/01, 10.03.2004 r.:
Gugulski Ireneusz Dobrosław, s. Franciszka i Emilii Sikorskiej, ur. 24.06.1935r., w: Klecza [Dolna]
Nr ewidencyjny sprawy 16190; Warszawa, Wydział III, Sekcja III;
Nr rej. 16190 25.01.71 Rozpracowanie operacyjne
* * *
Postanowienie o zastrzeżeniu wyjazdu za granicę (…) do K[rajów] K[apitalistycznych] i Jugosławii w okresie od 1.02.1977 do1.02.1979 [przedłużone do 1.02.1981, anulowane po 24.04.1987] Gugulski Ireneusz Dobrosław s. Franciszka, IPN/BUiAD/Warszawa Sygn. EAGM-147416:
Sygnatariusz petycji skierowanej w styczniu 1977 roku do posłów na Sejm PRL, występującej przeciwko działaniom organów porządkowych i wymiaru sprawiedliwości w związku z wydarzeniami w Radomiu i Ursusie w czerwcu 1976 roku. Inspirator nielegalnej działalności wśród młodzieży harcerskiej, powiązany z działalnością tzw. komitetu Obrony Robotników.
* * *
EO-4M/74, Wypis z kartoteki jw., BUiAD IPN, WP-1075/01:
Gugulski Ireneusz,
WA 16190 Warszawa Wydział III Sekcja V, Nr rej 16190 25.01.71; „Harcerz”. Wyelimin[owany] 3.02.78r.
* * *
EO-13-A, Wypis z kartoteki jw., BUiAD IPN, WP-1075/01:
Gugulski Ireneusz, s. Franciszka i Emilii Sikorskiej, ur. 24.06.1935r., w: Klecza [Dolna]
Internowany 11/G/81 Wydz. III;
16.12.81 Internowany w dn. 13.12.1981r na wniosek Wydziału. Osadzony w Areszcie Śledczym W-wa Białołęka. Prowadził wroga działalność w miejscu pracy.
15.07.82 uchylono internowanie 10.07.82 (…)
* * *
EO-4M/74, Wypis z kartoteki jw., BUiAD IPN, WP-1075/01:
Gugulski Ireneusz,
WA 16190 KSMO Wwa, Wydział III Sekcja V, Nr rej 16190 22.9.82; (…)
* * *
EO-4M/74, Wypis z kartoteki jw., BUiAD IPN, WP-1075/01:
Gugulski Ireneusz Dobrosław,
WA 16190, 24.04.84 przekw[alifikowano] na kw[estionariusz] ewid[encyjny]; „Jodła” KSMO Warszawa, Wydział III, Sekcja V Nr rej 16190 25.01.77 „Harcerz.
* * *
Mkr-2, Wypis z kartoteki jw., BUiAD IPN, WP-1075/01:
Gugulski Ireneusz Dobrosław, s. Franciszka i Emilii Sikorskiej, ur. 24.06.1935r., w: Klecza [Dolna]
89.09.20 Kwest[ionariusz] ewid[encyjny] Nr 16190 prow[adzony] przez Wydz[iał] III. zak[ończony] 29.08.89 r.
Fig[urant] był członkiem KOR [poprawnie: współpracownikiem KOR]. Inicjował wiele negatywnych akcji politycznych. Zakończono zaniechaniem wrogiej dział[alności]. Mat[eriały] w arch[iwum] Wydz[iału] „C” do nr II-10272 (3t[omy]);
Materiały archiwalne nr II-10272 zostały zniszczone komisyjnie zgodnie z protokołem brakowania akt nr EO-085/90 z dnia 04.01.1990.
* * *
Ireneusz Gugulski zmarł 29 czerwca 1990 roku.
* * *
26.10.2010 r., do Dyrektora VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana:
Szanowny Panie Dyrektorze!
Na Pańskie ręce przesyłam serdeczne wyrazy wdzięczności dla wszystkich organizatorów sesji w XX rocznicę śmierci mego ś.p. Ojca, profesora Ireneusza Gugulskiego.
Mam nadzieję i życzę wszystkim Nauczycielom oraz uczniom i wychowankom Reytana, żeby ta sesja i przyszłoroczne stulecie `Czarnej Jedynki` pomogły przypomnieć Warszawie i Polsce o najpiękniejszych i najtrudniejszych kartach z dziejów VI LO i 1 WDH.
Czy przewidują Państwo utrwalenie jakiejś części dorobku sesji w formie np. księgi pamiątkowej? Chętnie wsparłbym (na miarę swoich skromnych możliwości) tego typu inicjatywę, a gdyby to było zgodne z intencjami organizatorów – zaproponował włączenie do materiałów sesji kilku dotychczas niepublikowanych a niedawno odnalezionych w Instytucie Pamięci Narodowej dokumentów źródłowych do dziejów Reytana i `Czarnej Jedynki`.
Moją nieobecność na sesji proszę uznać za usprawiedliwioną; dyscyplina pracy obowiązująca w służbie państwowej uniemożliwia mi opuszczanie stanowiska przed godziną 16.
Łączę wyrazy szacunku
Marcin Gugulski, syn Ireneusza
* * *
28.10.2010 r., odpowiedź Dyrektora VI LO im. T. Reytana:
Szanowny Panie,
Pana list odczytałem wczoraj rozpoczynając naszą konferencję. W imieniu organizatora - pana dra Stanisława Falkowskiego, w imieniu uczestników konferencji i własnym, serdecznie dziękuję.
Konferencja jest rejestrowana w wersji audio i wideo.
Przygotujemy również publikację na papierze.
Zaprosiłem do udziału w naszym spotkaniu wicedyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN, panią Agnieszkę Rudzińską.
Co się tyczy Czarnej Jedynki, to po długich i bezowocnych staraniach z mojej strony, zaczęło nam dopisywać szczęście: Czarna Jedynka już wkrótce wraca do Reytana.
Z poważaniem,
Seweryn Szatkowski
* * *
A o tajnym współpracowniku ps. „Krzysztof” nieco więcej innym razem.
Komentarze