Monografia pisma nowogródzkiej AK „Szlakiem Narbutta”

Jan Bodakowski

Monografia pisma nowogródzkiej AK „Szlakiem Narbutta”

Kresy przez wieki były polskim przedmurzem zachodniej cywilizacji. W czasie II wojny światowej sowieci, do których tradycji politycznej dziś nawiązuje Rosja, niezwykle skutecznie, eksterminacją polskich patriotów, czy to bezpośrednią, czy w czasie deportacji, zlikwidowali żywioł polski na tych terenach. Jednym z ostatnich akordów polskich Kresów były oddziały Armii Krajowej działające na tych terenach. Pamiątką po nich są dziś zachowane egzemplarze czasopism jak „Szlakiem Narbutta”

Historie tego kresowego czasopisma przybliża wydana nakładem Instytutu Pamięci Narodowej 216 stronicowa publikacja „„Szlakiem Narbutta”. Organ Polskich Sił Zbrojnych Ziemi Lidzkiej – Czasopismo Ziemi Lidzkiej 1943–1945”. Autorem 55 stronicowego wstępu do pracy jest Kazimierz Krajewski, który opisał działalność bojową i propagandową Nowogrodzkiego Okręgu AK, oraz losy czasopisma. Publikacje uzupełnia 130 stron zawierających całość publikacji z zachowanych numerów czasopisma i śpiewnik żołnierski wydany staraniem redakcji czasopisma.

Jak można przeczytać we wstępie do książki „Konspiracyjne pismo „Szlakiem Narbutta”, noszące podtytuł „Organ Sił Zbrojnych Ziemi Lidzkiej” (od września 1944 r. „Czasopismo Ziemi Lidzkiej”), nierozerwalnie związane jest z dziejami polskiego podziemia niepodległościowego na Nowogródczyźnie. Mimo że ukazywały się tam pisma o większych nakładach, to jednak właśnie ten tytuł stał się symbolem, swego rodzaju wizytówką Armii Krajowej w tej części północno-wschodnich ziem polskich. Biuletyn „Szlakiem Narbutta” jawi się jako pismo dość niezwykłe, odmienne od typowej prasy podziemnej AK. Był bowiem tworzony przez żołnierzy i przeznaczony przede wszystkim dla żołnierzy. Redaktorzy i autorzy tekstów podpisywanych pseudonimami to nie postacie anonimowe, byli oni znani i popularni zarówno w szeregach AK, jak i wśród ludności cywilnej. Pismo „Szlakiem Narbutta” wiąże się ściśle z osobą dowódcy II batalionu 77 pp AK i Zgrupowania „Północ” – por. Jana Borysewicza „Krysi”, „Mściciela”, który je zainicjował i sam pisał do niego artykuły. Dzieje tego biuletynu są też symbolem polskiej pracy niepodległościowej na Ziemiach Utraconych – powstały w latach okupacji niemieckiej, był nadal wydawany po lipcu 1944 r., w warunkach ponownej okupacji sowieckiej”.

Jan Bodakowski