Szczegóły symulacji dla „Rzeczpospolitej”

Chciałbym dorzucić trochę danych i komentarzy do symulacji podziału mandatów w wyborach do PE, zrobionej na podstawie serii sondaży publikowanych w „Rzeczpospolitej”. GfK Polonia robiła je w każdym z okręgów z osobna. Biorąc pod uwagę wyniki każdego z nich, w tym frekwencję, można było obliczyć, ile głosów zdobyłyby poszczególne listy w każdym z okręgów, gdyby ludzie zagłosowali zgodnie z deklaracjami. To oczywiście założenie dość odważne, zwłaszcza odnośnie frekwencji – ale o tym na koniec.

Mając hipotetyczną liczbę głosów oddanych w każdym okręgu można je dodać i uzyskać wynik w skali kraju. Wynik ten pozwala obliczyć liczbę mandatów dla każdej z partii. Wygląda to tak:

Jak widać, jest to potwierdzenie trendu, widocznego od jakiegoś czasu w sondażach – każda kolejna partia ma poparcie o połowę mniejsze od poprzedniej. Na mandaty przekłada się to z lekką preferencją dla partii większych, choć znacznie mniejszą, niż gdyby mandaty były dzielone w okręgach.

Warto może zobaczyć, jak to poparcie zmieniło się od ostatnich wyborów. Kolejna tabela pokazuje, o ile ono wzrosło lub spadło w poszczególnych okręgach. To oczywiście są wartości bardzo niepewne, szczególnie jeśli idzie o mniejsze partie.

W tym kontekście trzeba rozumieć pojawiającą się w tekście moją wypowiedź o Róży Thun – przyrost sondażowego poparcia dla PO jest w okręgu krakowskim jednym z dwóch najniższych, zaś na pewno istotnie niższy niż na sąsiednim Podkarpaciu.

 

Gdy już się dokona podziału mandatów w skali kraju, trzeba wrócić do okręgów i poprzydzielać każdemu z nich mandaty. Przypomnę – dla każdej partii z osobna. Łączy efekt jest taki:

Rzuca się w oczy brak mandatu dla PiS w województwie kujawsko-pomorskim oraz dla SLD-UP w Warszawie z przyległościami. Czyli dla Czarneckiego i Olejniczaka. To największe zaskoczenie tej symulacji. Przesądza o nim nałożenie się wielkości okręgu z poparciem dla partii – generalnie i w okręgu. Co ciekawe, mandat dla warszawskiej listy SLD-UP jest bardziej prawdopodobny tylko od mandatów w okręgach Gdańsk i Rzeszów. Kandydatura Huebner nie wzmacnia PO tak bardzo, jak osłabia listę lewicy. Spadek poparcia dla PiS – a więc pewnie odpływ do PO – jest tu jednym z najmniejszych, lecz okręg ten dołącza do grona najtrudniejszych dla SLD-UP.

 

Dopiero w tym momencie, biorąc pod uwagę deklaracje dotyczące poparcia konkretnych kandydatów, można przypisać im mandaty. To najmniej pewna część symulacji – w przypadku kandydatów z dalszych miejsc statystyczny błąd jest porównywalny z całym ich poparciem. Trzeba to traktować jako zabawę – zobrazowanie tego, co ta ordynacja robi z wolą wyborców. W szczegółach wygląda to tak:

 

Wydaje się, że niektóre z kandydatur wiele zyskują dzięki zbieżności nazwisk. Tak chyba trzeba rozumieć wyróżnienie Jolanty Hibner na Mazowszu, Bogdana Marcinkiewicza na Śląsku i Jerzego Stępnia w Wielkopolsce.

 

Co do frekwencji, to pewnie sensowniejszą symulacją byłaby taka, w której by wzięto pod uwagę tylko preferencje tych, którzy zdecydowanie deklarują chęć wzięcia udziału w wyborach. Doświadczenie pokazuje, że ci, którzy mówią „raczej pójdę”, w końcu nie idą wcale. Niestety, nie miałem dostępu do takich danych. Inna rzecz, że wtedy statystyczny błąd jest większy.

Wracając jeszcze do dyskusji pod poprzednimi symulacjami – obowiązujący system wyborczy daje naprawdę bardzo przewidywalne rezultaty. W porównaniu z symulacjami na podstawie wyników wyborów 2007, zmienił się przydział tylko 5 mandatów. Trzy mandaty stracił PiS, po jednym SLD-UP i PSL  – w zasadzie w przewidywalnych miejscach. Nawet zmiana preferencji przez kilkanaście procent wyborców, jak to miało miejsce w okręgu podkarpackim, nie zmienia tego, które partie dostają tam mandaty.

 

Wszystkie te symulacje podpowiadają taką hipotezę – warto szukać systemu wyborczego, w którym możliwie najmniej mandatów jest „bezpiecznych”. Tylko niepewność co do rezultatu skłania polityków do większego wysiłku. Co więcej -  nie jest obojętne, kto im zagraża. Mandaty europejskie, jeśli nie są „bezpieczne”, to w zasadzie tylko za sprawą rywalizacji wewnętrznej. Dla Andrzeja Szejny jedynym godnym uwagi przeciwnikiem jest Joanna Senyszyn – z wzajemnością. Grzegorzowi Kostrzewie-Zorbasowi mandatu nie odbierze Michał Kamiński, lecz np. Aleksandra Górecka z Góry Kalwarii. Zjawiska, które znane są z wyborów sejmowych i samorządowych, są tym razem podniesione do potęgi.