W wieku 84 lat zmarł Dick Cheney, wiceprezydent Stanów Zjednoczonych w administracji George’a W. Busha w latach 2001–2009 – poinformował dziennikarz waszyngtońskiego portalu Punchbowl News, Jake Sherman. Według przekazanych informacji, Cheney zmarł 3 listopada w wyniku komplikacji związanych z zapaleniem płuc i chorobą serca.
Od politycznego stratega do symbolu amerykańskiej potęgi
Richard Bruce Cheney, urodzony w 1941 roku w Nebrasce, był jednym z najbardziej wpływowych i zarazem kontrowersyjnych polityków współczesnej Ameryki. Jako 46. wiceprezydent USA stał się kluczową postacią administracji George’a W. Busha i jednym z głównych architektów amerykańskiej odpowiedzi na zamachy z 11 września 2001 roku.
To on współtworzył strategię tzw. „wojny z terroryzmem” i forsował decyzję o inwazji na Irak w 2003 roku – opartą, jak później wykazały raporty, na błędnych informacjach wywiadowczych dotyczących broni masowego rażenia. Cheney do końca życia utrzymywał jednak, że była to decyzja słuszna i konieczna.
– Zrobiłbym to ponownie, bez wahania – mówił w 2014 roku, odpowiadając na krytykę raportu Senatu USA, który uznał stosowane przez CIA „wzmocnione przesłuchania” za brutalne i nieskuteczne.
Polityk bez skrupułów i „człowiek z cienia”
Cheney od początku swojej kariery był mistrzem politycznych zakulisowych gier. Zaczynał jako doradca w administracji Nixona i Forda, a później został sekretarzem obrony w rządzie George’a H. W. Busha, nadzorując amerykańską interwencję w Kuwejcie w 1991 roku.
Po odejściu z rządu kierował koncernem Halliburton, by w 2000 roku powrócić do polityki jako kandydat na wiceprezydenta u boku George’a W. Busha. Początkowo miał jedynie pomóc w znalezieniu odpowiedniego kandydata – ostatecznie sam został wybrany.
W Białym Domu szybko zyskał opinię polityka o ogromnej władzy. Był zwolennikiem szerokich uprawnień egzekutywy i tajnych operacji wojskowych. Z jego inicjatywy powstało więzienie Guantanamo i program tajnych przesłuchań CIA. Przez lata był też symbolem amerykańskiej twardej polityki zagranicznej, której skutki – w tym chaos w Iraku i Afganistanie – wciąż są przedmiotem debat.
Pogarszające się zdrowie i życie po polityce
Cheney przez większą część życia zmagał się z poważnymi problemami kardiologicznymi – pierwszy z pięciu zawałów przeszedł już w wieku 37 lat. W 2012 roku przeszedł przeszczep serca, który – jak sam mówił – był dla niego „darem życia”.
Po odejściu z polityki napisał dwie książki, w tym autobiografię, oraz publikację poświęconą swojej walce z chorobą. Nadal aktywnie komentował życie publiczne, krytykując m.in. Baracka Obamę i Donalda Trumpa.
Dick Cheney doczekał się także filmu o sobie. Biografia byłego wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych Dicka w reżyserii Adama McKaya trafiła do kina 2018 roku.
Konserwatysta, który zagłosował na Demokratkę
Choć Cheney przez dekady był ikoną konserwatyzmu i republikańskiej doktryny siły, jego relacje z Partią Republikańską uległy ochłodzeniu po dojściu do władzy Donalda Trumpa. W 2022 roku otwarcie nazwał go „tchórzem” i „największym zagrożeniem dla amerykańskiej republiki”.
W 2024 roku – w geście sprzeciwu wobec populizmu w GOP – Cheney oddał swój głos na kandydatkę Partii Demokratycznej, wiceprezydent Kamalę Harris. Jak tłumaczył, zrobił to „z obowiązku wobec kraju, a nie partii”.
Dziedzictwo podzielonej Ameryki
Dick Cheney pozostaje postacią, która na zawsze zmieniła amerykańską politykę – zarówno jako architekt globalnej „wojny z terroryzmem”, jak i jako przykład polityka, który w imię bezpieczeństwa był gotów naginać granice prawa i moralności.
W ostatnich latach życia apelował o „obronę konstytucji przed autorytaryzmem” – słowa, które wielu uznało za symboliczny finał kariery człowieka, który sam przez lata uosabiał potęgę władzy wykonawczej.
Dick Cheney pozostawił żonę Lynne, córki Liz i Mary oraz siedmioro wnuków.
na zdjęciu archiwalnym: Prezydent USA George W. Bush (P) mówi o ostatnich powodziach na Środkowym Zachodzie, które zmusiły tysiące osób do opuszczenia domów, podczas briefingu poświęconego skutkom powodzi. Wysłuchują go wiceprezydent Dick Cheney (2. z lewej), administrator FEMA David Paulison (L) oraz sekretarz ds. bezpieczeństwa wewnętrznego Michael Chertoff (P). Waszyngton, USA, 17 czerwca 2008 r. Bush odwiedzi tereny zniszczone przez powódź 19 czerwca. EPA/MARK WILSON / POOL Dostawca: PAP/EPA.
Redakcja
Inne tematy w dziale Polityka
