Naukowcy czują się oszukiwani

Słyszymy często, że los naukowców w Polsce nie jest godny pozazdroszczenia. Tak jest, jeśli chodzi o pasjonatów nauki, bo ci są słabo wy­nagradzani albo wcale. Nie mieszcząc się w strukturach biurokratycznych nauki, czasem nie mają nawet etatów. Kiepski jest też los młodych, którym na etatach naukowych trudno jest wiązać koniec z końcem. Negatywna selekcja kadr powoduje jednak, że nie zawsze do nauki trafiają najlepsi. Naukowcy lamentują, że nakłady na naukę miały rosnąć, a spadają, dlatego czują się oszukani. Z ich badań podobno wynika, że każda złotówka wydana na naukę zwraca się wielokrotnie, tak na poziomie 8–13 zł. Ale chyba w tych badaniach nie uwzględnili złotówek (a na­wet milionów złotych), które się nie zwróciły, bo nie mogły. Marnotrawienie środków księgowanych po stronie wydatków na naukę i wdrażanie wielu pomysłów „naukowych” do go­spodarki może przynosić tylko straty. Gospodarka powinna być oparta na solidnej wiedzy, ale z wiedzą i etyką naukow­ców bywa różnie. Pomija się fakt, że naukowcy nader często oszukują, aby uzyskiwać jak naj­lepszą ocenę ich działalności, a ta jest uzależ­niona od liczby publikacji i ich cytowania. Nie ma to jednak większego przełożenia na ich wartość intelektualną czy przydatność społecz­ną/gospodarczą. Biedny los naukowców wiązany jest z ich słabym wpływem na decydentów, bo nie walczą o swoje, bo nie palą opon pod Sej­mem… Ale odnosi się wrażenie, że wolą nic nie zmieniać, odgrywać role ofiar, rzekomo głodujących dla nauki, nawet jak zarabiają wielokrotnie więcej od przeciętnego Polaka. Walczą jednak, aby ich płace były wyższe, a profesorów trzy razy wyższe niż średnia płaca w gospodarce. A przecież pożytek z niejednego profesora dla gospodarki jest ujemny. Finansowanie patologii to nie jest dobry pomysł. A przy tym oszukuje się społeczeństwo, alarmując, że nikt nie chce pracować w nauce, bo mało płacą. Ale tych, którzy są bar­dziej wydajni – mimo braku finansowania z kieszeni podat­nika i korzyści dla gospodarki dzięki swej wiedzy – w nauce nie chcą! Biedna jest sama nauka – pozbawiona przejrzystych reguł, etosu i uczciwej oceny.