W 1871 r. warszawski bankier Leopold Kronenberg założył wspólnie z Jakubem Natansonem (profesorem Szkoły Głównej w Warszawie) i G. Findeisenem (dyrektorem Towarzystwa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej) przedsiębiorstwo węglowe „Leopold Kronenberg i Sp.”. W 1874 r. przekształcono je w Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych SA, z siedzibą w Warszawie przy ul. Czackiego 6. Nabyło ono nieczynną kopalnię „Feliks” na terenie osady Niemce wraz z sąsiednimi polami górniczymi. Po wznowieniu wydobycia w kopalni „Feliks I” (z szybami „Leopold” i „Feliks”) w 1896 r. uruchomiono kopalnię „Feliks II” (z szybami „Gustaw” i „Kronenberg”). Pierwsza z nich była czynna do 1886 r., natomiast druga do 1910 r., a następnie w latach 1921-1925.
Głównym zakładem Warszawskiego Towarzystwa stała się kopalnia „Kazimierz”, której budowę rozpoczęto we wsi Porąbka w 1874 r.; jej intensywny rozwój nastąpił w latach 80. XIX w., kiedy wybudowano szyby (1879-1883) dochodzące do głębokości 205 m. W 1894 r. wydobycie wynosiło 303 000 ton węgla, a zatrudnienie – 1650 osób.
W latach 1902-1914 Towarzystwo wybudowało kopalnię ,,Juliusz”, którą w 1938 r. połączono z „Kazimierzem”. Od tej pory zakład funkcjonował pod nazwą „Kazimierz-Juliusz”. Obie kopalnie wydobyły w 1938 r. łącznie 918 386 ton węgla, przy zatrudnieniu 2300 robotników. Oprócz produkcji węgla wytwarzano energię elektryczną.
Przed wybuchem II wojny światowej Warszawskie Towarzystwo dysponowało kapitałem zakładowym w wysokości 21 000 000 zł, podzielonym na 189 000 akcji na okaziciela i 21 000 akcji imiennych o nominale 100 zł.
Radę Nadzorczą w tym czasie stanowili: Antoni Wieniawski (prezes), Jerzy Łempicki, Jan Hołyński, Leopold Jan bar. Kronenberg, Ludwik Natanson, Witold hr. Sągajłło, a Zarząd: Edward Natanson (prezes), Wacław Fajans, Stanisław Natanson i Witold Szebeko. Zatrudnionych było 3500 osób, a wydobycie węgla w 1936 r. wyniosło 792 000 ton.
Akcja na okaziciela Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych SA o wartości nominalnej 100 zł z grudnia 1929 r.
Źródła:
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Śmiałek M.: Sosnowieckie ABC. Tom VI. Muzeum w Sosnowcu, Sosnowiec 2007.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
www.ipsb.nina.gov.pl
