Po ŚLĄSKICH WAKACJACH zgodnie z obietnicą wracają polskie spółki akcyjne. Jednak lenistwo, które mnie dopadło, spowodowało, że notki będą ukazywały się raz w tygodniu. Będzie to zawsze w poniedziałek, tradycyjnie o 20.00.
* * *
W 1795 r. austriacki przemysłowiec Krzysztof Ried założył w Jaworznie kopalnię, która po rozbudowie znana była pod nazwą „Fryderyk August”. W 1879 r. powstało Gwarectwo Jaworznickie, które w pierwszych latach XX w. funkcjonowało jako największe przedsiębiorstwo górnicze w okręgu krakowskim. Miasta Kraków i Lwów miały w Gwarectwie udział po 31,25%, a Polski Bank Krajowy i Polski Bank Przemysłowy – po 18,75%.
W 1918 r. powstała Spółka, której udziałowcami były miasta Kraków i Lwów oraz Polski Bank Przemysłowy. Wykupiła ona kopalnie Gwarectwa Jaworznickiego i przekształciła je w 1921 r. w konsorcjum Jaworznickie Komunalne Kopalnie Węgla SA. Celem powołania Spółki było zakładanie, nabywanie oraz prowadzenie kopalń węgla na własny lub dzierżawny rachunek. Kapitał zakładowy Spółki wynosił 40 000 000 mkp i był podzielony na 80 000 akcji po 500 mkp. Podział akcji nowej Spółki odpowiadał podziałowi udziałów w Gwarectwie. Siedziba Spółki znajdowała się w Krakowie przy. ul. Krupniczej 5.
Do wybuchu II wojny światowej w skład konsorcjum wchodziły kopalnie: „Fryderyk August” (po odzyskaniu niepodległości przemianowana na „Józef Piłsudski”), „Jacek Rudolf” (później „Tadeusz Kościuszko”) oraz „Jan Kanty” (powstała w 1920 r.). Do majątku Spółki należały ponadto: nieczynna kopalnia rudy ołowianej, majątki ziemskie, elektrownia, własne firmy handlowe dla sprzedaży węgla: „Jaworzno Składy Węgla, Koksu i Drzewa” sp. z o.o. w Krakowie oraz „Jawor” sp. z o.o. we Lwowie. Spółka posiadała również udziały w innych przedsiębiorstwach, jak np. „Żegluga Polska” SA w Krakowie.
Pod koniec lat 30. XX w. Radę Nadzorczą Spółki stanowili: dr Mieczysław Kaplicki (prezes), dr Stanisław Ostrowski, dr Stanisław Klimecki, Józef Brzeski, Wiktor Chajes, dr Aleksander Gutowski i inni, a w skład Zarządu wchodzili: Władysław Belina-Prażmowski (dyrektor generalny) oraz inż. Kamil Wachlowski. Kapitał Spółki po przewalutowaniu wynosił 20 000 000 zł i był podzielony na 40 000 akcji o nominale 500 zł. W latach 1926-1931 dywidenda wahała się między 6% a 8%. W późniejszych latach albo jej nie wypłacano, albo równała się 1%. W 1937 r. zatrudnienie wynosiło 2500 osób, wydobycie węgla – 710 000 ton, a produkcja energii – 70 000 000 kWh.
Akcja Jaworznickich Komunalnych Kopalni Węgla SA o wartości nominalnej 500 zł z dnia 1 grudnia 1932 r.
Źródła:
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” z 9.07.1921, nr 151.
Stanek A., Dziwik K., Schnaydrowa B., Buczek W.: Ziemia Chrzanowska i Jaworzno. Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, Kraków 1967.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
