Prawda, fakty i rzeczywistość – czyli to, co (podobno) istnieje poza naszym umysłem

Zanim klikniesz w poniższy tekst, zastanów się, jaki światopogląd za nim stoi:

Zahipnotyzowane tłumy podążają za prorokami głoszącymi bzdury, irracjonalne plotki skłaniają ludzi do fanatycznych czynów, a myślenie magiczne wypiera zdrowy rozsądek i wiedzę. Zawsze można znaleźć bezpośrednie przyczyny takiego wzrostu oporu wobec prawdy – mogą to być jakieś wydarzenia historyczne, zmiany społeczne bądź nowe prądy intelektualne i idee religijne, które obiecują „urlop od rzeczywistości”. Jednak źródło leży głębiej, w nas samych i w samym świecie, który nie zważa na nasze życzenia.

Każde z nas jest w stanie podać powody, dla których my sami i inni ludzie unikamy wiedzy o konkretnych rzeczach. Wiele z tych powodów można uznać za całkowicie racjonalne. W przypadku trapezistki cyrkowej nierozsądne byłoby analizowanie tabel przeżywalności dla osób z jej profesji na moment przed występem. Młody poeta może śmiało zrezygnować z pytania starszej poetki o opinię na temat jego wierszy.

Nawet jeśli kusi nas, by zapytać: „czy mnie kochasz?”, nim wypowiemy to pytanie na głos, powinniśmy przepuścić je przez kilka punktów kontrolnych. Gdybyśmy zawsze wiedzieli, co sądzą o nas inni ludzie (wyobraźmy sobie, że każdy ma na czole mały ledowy ekran ujawniający wszelkie myśli), nie tylko czulibyśmy się w ich obecności skrępowani – byłoby nam również trudno osiągnąć jakiekolwiek niezależne poczucie siebie, wolne od cudzych opinii. Nawet samoświadomość, będąca początkiem mądrości, zależy od opierania się przynajmniej tego rodzaju wiedzy o świecie.

Co to jest Prawda? – zapytał Piłat. I czy nie miał racji? :) Możemy poznać niektóre fakty, ba! nawet bardzo wiele faktów, możemy się wiele dowiedzieć o świecie (albo sami go badając, albo słuchając/czytając innych ludzi), lecz nigdy nie będziemy w stanie poznać, a tym bardziej zrozumieć wszystkiego. Zresztą, ilu z nas poradziło by sobie w wiedzą totalną, zwłaszcza o sobie samym? I czy w ogóle jest możliwe poznanie samego siebie, innych ludzi oraz całej – choćby tylko doczesnej – rzeczywistości?