Józef Hen i dialog operacyjny cz. 2

Kucypera z Ko „Józef” cieszył się ledwo miesiąc, bo 9.09.1971 r. sprawę mu odebrano i to w okolicznościach niedwuznacznych. W sprawie pojawiła się postać czołowego SB-eka „od literatów” – Krzysztofa Majchrowskiego, ostatniego dyrektora Departamentu III MSW w stopniu generała. Jego bardzo zaufane źródło informacji przekazało, że:

Niezły skądinąd, pisarz polski żydowskiego pochodzenia Józef Hen, pod pseudonimem „KORAB” opublikował w paryskiej „Kulturze” dwa nie najlepsze literacko, a w wymowie wredne opowiadania. W numerze czerwcowym z 1969 r. opowiadanie pt. „Western” i w numerze z maja 1971 r. opowiadanie pt. „Oko Dajana”. Oba wspomniane teksty Józef Hen kolportował wśród bliskich przyjaciół w odbitkach maszynopisowych, uprzedzając niektórych, iż ma je zamiar drukować w paryskiej „Kulturze”. Wiedzą o tym świetnie ludzie zgrupowani wokół słynnego stolika w „Czytelniku”, wie Antoni Słonimski, Irena Szymańska, zapewne Gustaw Holoubek, Tadeusz Konwicki. Teksty te znajdowały się w rozmaitych prywatnych mieszkaniach m.in. u Jerzego Andrzejewskiego, który na jakimś przez siebie wydanym w domu przyjęciu, pośród licznego grona osób /Krzysztof Mętrak, Tadeusz Nowakowski z żoną, zięć Jerzego Andrzejewskiego – Andrzej Słomianowski, poeta Jerzy Górzański, Antoni Libera, młody Michał Komar, Andrzej Mencwel i parę jeszcze osób/ ostro skrytykował /będąc po lekkiej wódce/ decyzję Józefa Hena publikowania inkryminowanych tekstów w paryskiej „Kulturze”. Teksty te osobiście w maszynopisie widziałem i czytałem. Nie wiem, w jaki sposób mógł je Józef Hen przekazać do „Kultury”. Pewną rolę mogła tu odegrać jego córka, która ostatnio wyjeżdżała do Francji. Również sam Hen wyjeżdżał na Zachód.

„Korab” to jeden z najstarszych polskich herbów szlacheckich – wywodził się m.in. spod tego herbu mąż Elizy Orzeszkowej – a zarazem staropolskie określenie statku.

Pozornie plotkarską informację Majchrowski potraktował jak najbardziej poważnie – będąc dopiero zwykłym oficerem operacyjnym, pobiegł z nią do dyrektora Departamentu, który kazał sprawę przekazać „literackiej” komórce SB w Wydz. IV Dep. MSW. Czytelnicy mogą sobie wyobrazić, co Kucypera pomyślał sobie o Majchrowskim i vice versa.

Chociaż Majchrowski spotkał się z Henem w grudniu 1971 r., nazywał go literatem, a nie KO. Rozmowa nie odbiegała od tych poprzednich: wydarzenia w ZLP, plany zarobkowe Hena, kwalifikacje jego żony, znajomi Jana Gerharda. Dla zmyłki uczestniczył w niej Kucypera:

Oceniam, że cel rozmowy z „JH” został osiągnięty. Chodziło nam głównie o to by rozpoznać jego aktualną sytuację osobistą i zamierzenia w pracy twórczej, tak abym po poznaniu „JH” mógł dalej sam kontynuować z nim rozmowy i realizować nasze przedsięwzięcia zmierzające do ustalenia jego powiązań i współpracy z paryską „Kulturą”. W rozmowie z „JH” brał również udział ppłk W. Kucypera.

Od tej chwili sprawa Hena przebiegała bardziej sztampowo, znajdujemy w niej mnóstwo donosów (prawdopodobnie kolegów literatów) i komunikatów z podsłuchu, co będzie tematem późniejszych moich notek. Zasygnalizuję, że Majchrowski wcale nie zrezygnował z werbunku Hena, jednak zmienił jego podstawę – na materiałach kompromitujących, po ludzku pisząc szantażem – z wniosku z 21.02.1972 o zgodę na przeprowadzenie pozyskania Józefa Hena w charakterze tajnego współpracownika:

/.../ posiada opracowane nowe teksty literacko-polityczne /prawdopodobnie dot. warszawskiego zebrania ZLP z dnia 6 stycznia 1972 r./, które chciałby przesłać Jerzemu Giedroyciowi do Paryża i Julianowi Stroynowskiemu do NRF /.../ stwarzają podstawę prawną do wszczęcia śledztwa z art. 132 kk lub 271 kk i sformułowania wobec Józefa HENA zarzutu działania na szkodę interesów politycznych PRL tj. o czyn zagrożony karą pozbawienia wolności od 6-ciu miesięcy do 5 lat.

/.../ Według opinii st. insp. Biura Śledczego MSW ppłk. K. Opalińskiego, rezultaty przeprowadzonego śledztwa i udokumentowanie postawionego zarzutu nie zapewniają mechanicznie zasadności wniesienia wobec Józefa HENA aktu oskarżenia.