Krótki poradni samoobrony dla nauczycieli
List do prezydenta Tarnowa Romana Ciepieli
Jeśli nie są znane Panu fakty związane z wynagradzaniem nauczycieli pracujących w szkołach, dla których - kierowanym przez Pana - organem prowadzącym jest Gmina Miasta Tarnowa, pragnę poinformować, iż wypowiedź p. Bogumiły Porębskiej na posiedzeniu Komisji Oświaty Rady Miejskiej (online) w dniu 6 maja 2020, jakoby w związku z okolicznościami związanymi z pandemią nie zostały zredukowane wynagrodzenia nauczycieli, nie jest zgodna ze stanem faktycznym.
Proszę przyjąć do wiadomości, iż część tarnowskich nauczycieli nie otrzymuje pełnych wynagrodzeń, przez co – według mojej wiedzy – organ prowadzący, czyli kierowana przez Pana jako Prezydenta – Gmina Miasta Tarnowa, a więc i Pan, narusza przynajmniej 4 ustawy: Kodeks Pracy, Kartę Nauczyciela, Ustawę o samorządzie gminnym oraz Konstytucję RP. Proszę więc o zapoznanie się z sytuacją i zaprzestanie naruszania wymienionych niżej części czterech ustaw.
Jest wysoce prawdopodobne, iż jeśli poszkodowani nauczyciele skierują pozwy do Sądu Pracy, kierowana przez Pana Gmina Miasta Tarnowa, będąca w tym przypadku organem prowadzącym, będzie musiała – w razie przegranej – nie tylko wypłacić poszkodowanym nauczycielom zatrzymaną wcześniej część wynagrodzenia, ale także odszkodowania i poniesie dodatkowe koszty związane z postępowaniem sądowym, co oczywiście oznacza dla naszego miasta niepotrzebne straty finansowe.
W myśl obowiązującego w Polsce prawa – według posiadanych przeze mnie opinii prawnych – nauczyciel ma prawo do pełnego, dotychczasowego wynagrodzenia także za czas niewykonywania pracy, kiedy był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, związanych z odmową dopuszczenia go do pracy (w tym także do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe oraz wynagrodzenia w postaci dodatku za trudne warunki pracy).
1. Jako że z treści art. 9 § 2 oraz art. 18 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U.z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.) wynika jednoznacznie, iż wszelkie postanowienia porozumień, regulaminów, rozporządzeń etc. nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy Kodeksu pracy, znaczenie decydujące dla określenia wynagrodzenia ma tenże kodeks, a nie np. regulamin pracy nauczyciela czy też np. mniej korzystne dla pracownika interpretacje prawa pracy sądów, nawet gdyby to był Sąd Najwyższy, zwłaszcza, iż obowiązujące w Polsce prawo nie jest prawem precedensu. Tak więc ustalenie wysokości wynagrodzenie nauczyciela – także w okresie obowiązywania stanu pandemii i np. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 20 marca 2020 r. winno opierać się w pierwszej kolejności na przepisach Kodeksu pracy, który nie dopuszcza w w/w art. 9 i 18 narzucenia nauczycielowi gorszych warunków płacowych niż dotychczas. Fundamentalną zasadą obowiązującą w polskim prawie pracy jest możliwość jedynie korzystniejszego (a nie mniej korzystnego) ukształtowania warunków pracy i płacy niż określone Kodeksem.
2. Jako że z art.81.§ 1 Kodeksu pracy wynika, że „Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania...”, to właśnie te zasady przy ustalaniu wynagrodzenia nauczyciela mają pierwszeństwo przed regulaminem wynagradzania, ustalonym przez organ prowadzący szkołę, jeśli jest on mniej korzystny dla nauczyciela. W związku z tym np. godziny ponadwymiarowe, nieprzepracowane z przyczyn dotyczących pracodawcy należy traktować jako godziny przepracowane, zaś dodatki za trudne warunki pracy w takim przypadku – jako należną część wynagrodzenia. Potwierdza to także treść art. 35, ust. 3 Ustawy z dnia 26.01.1982 – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 z późn. zm.): „Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i za godziny doraźnych zastępstw wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy”.
3. Jako że Kodeks pracy, ani żadna inna ustawa nie zawierają precyzyjnej definicji pojęcia ”stawka osobistego zaszeregowania”, w tym także określenia, jakie składniki wynagrodzenia mają charakter takiej stawki, nie można przyjmować, iż ustawodawca w tym przypadku założył, że taka stawka nie obejmuje przypisanych pracownikowi wcześniej części wynagrodzenia np. za godziny ponadwymiarowe czy też za trudne warunki pracy. Brak takowej definicji nie może zakładać, że warunki wynagrodzenia będą mniej korzystne dla pracownika niż wcześniej, co wynika z cytowanych już wyżej regulacji Kodeksu pracy.
Warto odnotować, iż Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2011 r., II PK 3/11, nie wyklucza, by dodatki weszły w pojęcie „osobistego zaszeregowania”. W doktrynie pojawiały się wypowiedzi, iż dodatki stawkowe powinny być włączone do płacy zasadniczej (M. Święcicki, Prawo wynagrodzenia za pracę, Warszawa 1963, s. 38 i nast., M. Seweryński, Wynagrodzenie za pracę: pojęcie, regulacja i ustalanie, Warszawa 1981, s. 205 i nast.).
4. Oczywiście orzeczenia (w tym także orzeczenia Sądu Najwyższego) nie stanowią w polskim systemie prawa źródeł prawa, a więc powoływanie się przez niektórych pracodawców na takie orzeczenia, które ignorują znaczenie nadrzędne artykułów 9 i 18 Kodeksu pracy, jest niedopuszczalne, zaś interpretacja art. 81 § 1 Kodeksu pracy należy do pracodawcy tylko w takim zakresie, który nie narusza art. 9 i 18 Kodeksu pracy.
5. Skoro z art. 91c. ust. 1 Karty Nauczyciela wynika, że „W zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy.”, należy bezwzględnie przyjąć, iż w sytuacji tu analizowanej, zastosowanie mają w pierwszej kolejności artykuły 81 § 1, art. 9 .§ 2 i art. 18 .§ 1 Kodeksu pracy, co skutkuje obowiązkiem wypłacenia nauczycielowi pełnego wynagrodzenia, tj. wraz ze składnikami. Jeśli pracodawcy powołują się na wyrok Sądu Najwyższego z 22.06.2011 r. II PK 3/11, OSNP 2012/15-16/191, z którego wynika, iż stawka osobistego zaszeregowania w rozumieniu art. 81 § 1 Kodeksu pracy obejmuje także dodatek funkcyjny, to tym bardziej powinna obejmować wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe oraz dodatek za trudne warunki pracy.
6. Tym bardziej nauczyciele powinni otrzymać pełne wynagrodzenie, jeśli pracują z uczniami online, co potwierdza np. „Odpowiedź na interpelację nr 4117 ws. wysokości wynagrodzenia nauczycieli za okres świadczenia pracy zdalnej” podsekretarza stanu w MEN, Macieja Kopcia z dnia 22 kwietnia 2020 roku, w której czytamy m.in.: „Nauczyciele realizujący zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia ….otrzymują… wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe… Dodatek za warunki pracy należny jest wyłącznie za pracę w określonych warunkach wymienionych w § 8 rozporządzenia MEN… z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek… (Dz.U. z 2014 r. poz. 416 z późn. zm)… gdy nauczyciel taką pracę faktycznie wykonywał… warunki przyznawania tego dodatku określa organ prowadzący... Realizowanie przez nauczycieli zajęć… może się odbywać:… 1. w miejscu zamieszkania nauczyciela…”
Tak więc nauczyciele tacy powinni bezwzględnie otrzymywać wynagrodzenie zarówno za godziny ponadwymiarowe jak i dodatek za trudne warunki pracy (nawiasem mówiąc, praca online jest w tym przypadku znacznie trudniejsza niż w placówce oświatowej).
Oczekuję jako mieszkaniec Tarnowa oraz radny Rady Miejskiej w Tarnowie, iż Prezydent Miasta jako osoba kierująca organem prowadzącym placówki oświatowo-wychowawcze natychmiast wypłaci nauczycielom tarnowskim te części wynagrodzenia, których zostali pozbawieni niezgodnie z prawem i będą one wypłacane także w przyszłości. Pozbawienie nauczycieli części należnego im wynagrodzenia przez organ prowadzący, czyli w praktyce przez Prezydenta Tarnowa Romana Ciepielę stanowi – moim zdaniem – mimo prób zrzucenia odpowiedzialności na dyrektorów szkół – naruszenie przez Prezydenta, a nie przez dyrektorów szkół, skoro Prezydent został o tym naruszeniu poinformowany, co najmniej w/w części Kodeksu Pracy, Karty Nauczyciela oraz przynajmniej art. 31 Ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 10 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. 2019.0.1148 t.j.) oraz naruszenie co najmniej art.32, ust.1, art.77, ust.1 i art.83 Konstytucji RP.
Z poważaniem
Marek Ciesielczyk
Radny Rady Miejskiej w Tarnowie
Tarnów, 7 maja 2020
