„Postanówcie sobie w sercu nie obmyślać naprzód swej obrony. Ja bowiem dam wam wymowę i mądrość, której żaden z waszych prześladowców nie będzie się mógł oprzeć ani sprzeciwić” (Łk 21, 5-19).
W czasie pogrzebu papieża Aleksandra II w bazylice laterańskiej rozlegało się śmiałe wołanie ludu: „Hildebrand na papieża!” Słowa te musiały wywrzeć spore wrażenie na kolegium kardynałów, bo następnego dnia, 22 kwietnia 1073 r., udali się do kościoła pod wezwaniem św. Piotra w Kajdanach, wzniesionego nad lochem, w którym Apostoł miał być więziony, aby tam przy aplauzie duchowieństwa i wiernych jednogłośnie wybrać Hildebranda na następcę Piotra. Wiwaty Rzymian okazały się słuszne. Nowo wybrany papież, przyjąwszy imię Grzegorza VII, okazał się jednym z największych reformatorów Kościoła, a po śmierci dostąpił chwały ołtarzy.
Wybór następcy Piotra przez jednogłośną aklamację bądź przez kompromis nie jest już dzisiaj możliwy, Jan Paweł II w konstytucji Universi dominici gregis (1996) wykluczył te nadzwyczajne formy elekcji na rzecz zwyczajnej, najczęściej stosowanej, elekcji przez głosowanie, niemniej rola Bożego natchnienia w życiu Kościoła i w życiu chrześcijan wciąż pozostaje wielką zagadką, także dla samych ochrzczonych. Ważne wybory życiowe, podejmowane początkowo z ogromnym entuzjazmem, nierzadko bledną i gasną, przybierając postać złudzeń, w których trudno odnaleźć wolę Boga. Wzajemne rozżalenie małżonków niekiedy staje się silniejsze niż pierwsze wyznania miłości, zdolnej przezwyciężyć każdą wątpliwość.
Św. Ignacy Loyola, renesansowy mistyk i psycholog, podał wiele praktycznych sposobów umożliwiających oczyszczanie i pogłębienie własnej motywacji, oparcie jej na potwierdzonej woli Boga, a nie tylko na powierzchownych wrażeniach (W. W. Meisner, Ignatius de Loyola. The Psychology of a Saint, Yale Univ. Press, 1992). Pierwszy etap tego procesu obejmuje porządkowanie uczuć, identyfikowanie ich źródeł i celów, a następnie porównywanie ich z motywacją postaci biblijnych i samego Jezusa. Proces ten nie ogranicza się do działalności dyskursywnej, nie jest wyłącznie rozliczaniem się przed Bogiem z własnych postaw i pragnień, polega raczej na stopniowym włączaniu własnej wyobraźni w medytację biblijną, co w konsekwencji pozwala na późniejszą ocenę rzeczywistego sposobu jej funkcjonowania oraz konsultowanie tej oceny z kierownikiem duchowym.
Do wybranych elementów duchowości ignacjańskiej nawiązują dziś psychologowie biznesu, ponoć z dobrym skutkiem, wciąż jednak wielu katolików ma słabe pojęcie o własnym wnętrzu, subtelnych działaniach łaski, dynamice strapień, pocieszeń i pokus, rzadko też decydują się na systematyczne medytowanie ewangelii. Bezpośrednie natchnienie Boże, obiecane przez Jezusa uczniom w postaci przemożnej w chwili próby, w szarej codzienności pozostaje dla nich enigmą, wspomnieniem z dzieciństwa, nadzieją nie z tego świata. Ignacy Loyola był tymczasem przekonany, że rozeznawanie działania łaski w doświadczeniu modlitewnym jest równie ważne, a nawet ważniejsze niż ocena codziennej współpracy z łaską, bo ta druga prawie zawsze dokonuje się za późno, kiedy grzech, zaniechanie i krzywda bliźniego już stały się faktem.
Papież Grzegorz VII musiał myśleć podobnie. Przetrzymując przez trzy dni cesarza Henryka IV na mrozie u bram Canossy, wykazał się nie lada wyobraźnią i niebłahą znajomością ludzkiej duszy, bo skruszony Henryk chętnie wyznał mu później swoje grzechy, wyrzekając się prawa do mianowania biskupów podług własnego, dość przyziemnego widzi-mi-się. Grzegorz potrafił zadbać o dyscyplinę i wysoką jakość życia duchowego kleru, a także sprzyjał autonomii podległych mu miast i do podobnej polityki skłonił cesarza Henryka, co w konsekwencji umożliwiło północnym prowincjom Italii niezwykły rozwój we wszystkich dziedzinach życia. Michelet i Burdhartd właśnie tam szukali źródeł renesansu.
Dziennik Polski 13-14 XI 2010.
Inne tematy w dziale Polityka
