Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne – tak stanowi art. 32 Konstytucji RP. Czy rzeczywiście zgodnie z wymienioną zasadą wszyscy bez wyjątków w RP są równi wobec prawa…..
Już sama Konstytucji RP zawiera początek listy immunitetów formalnych i materialnych. Ze względu na poprzednim omówieniu istoty immunitetów, powodów ich stosowania, w tym materialnych, obecnie omówię tylko immunitety formalne.
Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł/senator nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej (formalny immunitet parlamentarny).
Co więcej poseł nie może być nawet zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. Żeby było ciekawie to w w/w przypadku Sejm lub Senat musi wyrazić zgodę na zatrzymanie lub aresztowanie posła lub senatora w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością głosów ustawowej liczby posłów lub senatorów. Nieuzyskanie wymaganej większości głosów oznacza podjęcie uchwały o niewyrażeniu zgody na zatrzymanie lub aresztowanie posła lub senatora. (art. 105 Konstytucji RP oraz art. 10 ustawy z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora)
Proszę zwrócić uwagę, że co prawda jest dopuszczalne zatrzymanie posła/senatora w przypadku ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania ale jak jest w rzeczywistości każdy z nas widzi… Dodam, że w przypadku w/w zatrzymania, służby dokonujące tych czynności, a następnie Prokurator Generalny składający taki wniosek muszą dopełnić wiele warunków formalnych, które nie zachęcają do takiego czasochłonnego postępowania, nie uwzględniając w tym przypadku różnych nacisków, obaw itd. przed różnymi „konsekwencjami” mogących spotkać w ich otoczeniu chcących należycie wypełnić te działania funkcjonariuszy.
Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego, podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego. Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu sprawowanie urzędu przez Prezydenta RP ulega zawieszeniu. (art. 145 Konstytucji RP)
Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem. Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów. (art. 156 Konstytucji RP)
Sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody sądu określonego w ustawie, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się prezesa właściwego miejscowo sądu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. (art. 181 Konstytucji RP)
Sędzia Trybunału Konstytucyjnego nie może być, bez uprzedniej zgody Trybunału Konstytucyjnego, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. (art. 196 Konstytucji RP)
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. (art. 206 Konstytucji RP)
Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. (art. 211 Konstytucji RP)
Prokurator Generalny nie może być bez uprzedniej zgody sądu dyscyplinarnego pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prokurator Generalny nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest nie-zbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie zawiadamia się Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. Z wnioskiem do sądu dyscyplinarnego o zezwolenie na pociągnięcie Prokuratora Generalnego do odpowiedzialności karnej albo do odpowiedzialności dyscyplinarnej może wystąpić Krajowa Rada Prokuratury lub Minister Sprawiedliwości. (art. 10c ustawy o Prokuraturze)
Prokurator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani tymczasowo aresztowany bez zezwolenia sądu dyscyplinarnego, a zatrzymany bez zgody przełożonego dyscyplinarnego. Nie dotyczy to zatrzymania na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. Do wydania zezwolenia na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej wolno przedsięwziąć tylko czynności niecierpiące zwłoki, zawiadamiając o tym niezwłocznie prokuratora przełożonego. Do czasu rozstrzygnięcia wniosku o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej lub łącznego wniosku o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej i tymczasowe aresztowanie prokuratora, sąd dyscyplinarny może polecić niezwłoczne zwolnienie prokuratora zatrzymanego na gorącym uczynku. (art. 54 ustawy o Prokuraturze)
Prokurator wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia Sądu Dyscyplinarnego w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej, ani zatrzymany bez zgody Naczelnego Pro-kuratora Wojskowego. Nie dotyczy to zatrzymania na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. Do wydania zezwolenia na pociągnięcie prokuratora wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury do odpowiedzialności karnej wolno przedsięwziąć tylko czynności niecierpiące zwłoki, zawiadamiając o tym nie-zwłocznie prokuratora przełożonego. (art. 112 ustawy o Prokuraturze)
Celem w/w opracowania było opisanie immunitetów formalnych obowiązujących w RP. Ich zasadność i celowość stosowania pozostawiam inteligencji czytających, choć w wielu wymienionych powyżej przypadkach, przy uwzględnieniu rzeczywistości oraz faktów społecznych, medialnych dotyczących konkretnych zachowań osób objętych w/w immunitetami, czy ich wykorzystywania w celu rozbieżnym z przyczynami ich utworzenia, ze sprawiedliwością, należałoby się co najmniej zastanowić nad ich dalszym istnieniem.
„Immunitet formalny (immunitet osobisty) stanowi ograniczenie odpowiedzialności prawnej (w szczególności odpowiedzialności karnej) danej osoby ze względu na pełnioną funkcję/stanowisko na czas pełnienia tejże funkcji/stanowiska. Jednocześnie jednak przepisy umożliwiają likwidację ograniczeń w odpowiedzialności prawnej po spełnieniu określonych dodatkowych warunków (tzw. uchylenie immunitetu w konkretnej sprawie). Wyróżnia się przy tym dwa aspekty immunitetu formalnego:
-aspekt procesowy - oznacza, że warunkiem pociągnięcia określonych osób do odpowiedzialności karnej jest zgoda określonego podmiotu – np. pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła wymaga uprzedniej zgody Sejmu,
- aspekt nietykalności - oznacza zakaz ograniczania i pozbawiania wolności określonych osób, np. poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem wypadku ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania.
W przypadku immunitetu formalnego bardzo często spotykanym błędem jest używanie zwrotu "uchylenie immunitetu" zamiast prawidłowego zwrotu "uchylenie immunitetu w konkretnej sprawie". Jest to notoryczny błąd popełniany nie tylko przez dziennikarzy, polityków, ale nawet w literaturze prawniczej. Osoba posiadająca immunitet formalny traci go jedynie w przypadku utraty stanowiska, z którym on jest związany. Jeśli jednak zostanie go pozbawiona, to tylko w konkretnej pojedynczej sprawie, co oznacza, że nadal jest nim chroniona w innych sytuacjach, ale już z wyłączeniem przypadku w którym została go pozbawiona.”
Iść za prawdą, nie zapomnieć o sprawiedliwości - Veritate sequi et tuerii iustitia
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Polityka
